Artikels/Articles Europees parlement laat industrie van twee walletjes eten
| 
Tycho Van Hauwaert
Profiteren van een koolstofgrenstaks en tegelijk grossieren in gratis uitstootrechten: de Europese industrie wil van twee walletjes eten. - © Hendrik Moeremans
Afgelopen dinsdag liet het Europees Parlement de kans schieten om de gratis emissierechten in het ETS-systeem af te schaffen. Resultaat: de industrie dreigt na de geplande koolstofgrensfheffing (CBAM) van twee walletjes te eten. Een berg gratis uitstootrechten én een portie Europees protectionisme erbovenop. In juni komt er een herkansing voor een coherent industrieel klimaatbeleid.
Van twee walletjes tegelijk eten
Fit for 55: zo heet het werkprogramma waarin alle initiatieven in verband met de Europese Green Deal en klimaatacties vervat zitten. Dit pakket moet Europa klaarstomen om de emissies met ten minste 55% te verminderen tegen 2030. Eén initiatief daarvan is het CBAM of de koolstofgrensheffing, een mechanisme dat aan de Europese grenzen een koolstoftaks kan heffen, vanaf 2023.
Dit zou het risico van zogeheten ‘carbon leakage’, waarbij de productie zou verplaatsen naar landen zonder koolstofprijs, tegengaan en tegelijk zorgen voor een gelijk speelveld voor onze Europese industrie. Op die manier verdwijnt de belangrijkste rem voor het Europese klimaatbeleid.
Hoewel het CBAM nog vorm moet krijgen, lag er afgelopen dinsdag al een initiatiefrapport rond het CBAM op tafel. De milieucommissie van het Europees Parlement had namelijk opgeroepen om de regels voor het CBAM in lijn te brengen met de regels van de Wereldhandelsorganisatie. Het Europees Parlement drong ook aan op aan een rechtstreekse koppeling tussen het CBAM en het emissiehandelssysteem (ETS) van de EU. Daarom was het voorstel van de resolutie die dinsdag voorlag om de bestaande gratis emissierechten uit het ETS af te schaffen. Met het CBAM erbij, zou dit namelijk een ‘dubbele bescherming’ betekenen: gratis vervuilen én Europees protectionisme.
Dit deel van de resolutie werd echter weggestemd, onder grote druk van de industrie. De aangevoerde kritiek was dat de afschaffing van gratis emissierechten een probleem zou vormen voor de Europese industrie die het risico loopt op carbon leakage, vooral omdat de koolstofprijzen onlangs recordhoogten bereikten van meer dan 40 euro per ton en naar verwachting nog verder zullen stijgen. Nochtans is er bitter weinig bewijs van carbon leakage.
Deze uitkomst plaatst vraagtekens bij de positie van het Europees Parlement over een serieuze hervorming van het ETS.
Berg gratis uitstootrechten is te groot
We spraken ons al eerder uit in het voordeel van een koolstofheffing aan de Europese grens. Maar onze industrie kan niet van twee walletjes tegelijk eten. In ons rapport vorige zomer toonden we aan dat het defensieve beleid om onze Vlaamse industrie hier te houden geen zoden aan de dijk brengt. De CO2-uitstoot in de industrie daalt al jaren niet meer en de huidige maatregelen dwingen de bedrijven niet om klimaatneutraal te worden. Ook op Europees vlak is dat niet anders, door de berg gratis emissierechten waar ze op zitten.
De CBAM biedt een grote opportuniteit om de koploperspositie voor de Europese industrie te behouden én de andere handelsblokken aan te zetten tot hogere ambities in hun klimaatbeleid. Door te vermijden dat producten zonder koolstofprijs geïmporteerd kunnen worden, en door de creatie van een gelijk speelveld, is de industrie voorbereid op een coherent en strategisch klimaatbeleid.
Herkansing in de zomer
Het wegstemmen van de amendementen betekent nog niet dat de zaak verloren is. Gelukkig komt er nog een herkansing in de zomer, wanneer het CBAM door de Europese Commissie inhoudelijk vorm zal krijgen en formeel gestemd zal worden. Hoewel dit slechts een niet-bindende resolutie was, toont deze stemming wel aan welke richting het ontwerp voor de wetgeving zelf zou kunnen uitgaan. Deze uitkomst plaatst vraagtekens bij de positie van het Europees Parlement over een serieuze hervorming van het ETS en is een gemiste kans om zowel EU- als niet-EU industrieën te stimuleren minder koolstof uit te stoten, bijvoorbeeld door de opbrengsten van importheffingen te gebruiken voor een ambitieuzer wereldwijd klimaatbeleid.
