De EU is een van 's werelds grootste importeurs van tropische ontbossing en daarmee samenhangende emissies, de tweede na China, zo blijkt uit een nieuw WWF-rapport[1]. 8 landen, waaronder België, waren verantwoordelijk voor 80% van de geïmporteerde ontbossing in Europa. Met name onze consumptie van soja, palmolie, koffie, chocolade, rundsvlees en andere producten heeft een grote impact. Nu de Europese Commissie in het voorjaar haar voorstel voor nieuwe EU-wetgeving ter bestrijding van ontbossing gaat presenteren, onderstreept het rapport de dringende noodzaak dat de wet de volledige voetafdruk van EU-consumptie op de bossen en andere ecosystemen van onze planeet aanpakt, zoals graslanden en natte gebieden.

De gegevens en inzichten in het rapport ‘Stepping Up: The continuing impact of EU consumption on nature worldwide’ zijn verzameld door het Stockholm Environment Institute (SEI) en via het transparantie-initiatief Trase. Het biedt een onthullende blik achter de schermen van de EU-handel en de invloed daarvan op tropische ontbossing en de vernietiging van andere ecosystemen wereldwijd.

Béatrice Wedeux, beleidsmedewerker bossen bij WWF België: “De Europese import van soja leidt tot omvorming van de Braziliaanse Cerrado, de meest biodiverse savanne ter wereld. Als de bescherming van savannes, graslanden en natte gebieden niet in nieuwe wetgeving wordt opgenomen, zal de Europese Unie medeplichtig blijven aan de vernietiging van ecosystemen die waardevol zijn voor de biodiversiteit en in de strijd tegen klimaatverandering.”

Patrick Meyfroidt, UCLouvain: “De rol van België is bijzonder kritiek, niet alleen omdat onze consumptie zeer veel ontbossing teweegbrengt, maar ook omdat het een belangrijk toegangspunt is voor importen die vervolgens worden herverdeeld naar andere landen. Naast een Europees wettelijk kader is aanvullend nationaal beleid en samenwerking met Europese handelspartners nodig.”

Recent onderzoek[2] door het INBO bevestigt de wereldwijde Belgische voetafdruk, die veel groter is dan de binnenlandse voetafdruk. Ook het biodiversiteitsverlies dat onze consumptie in het buitenland veroorzaakt is beduidend groter dan het verlies dat we in België zelf teweegbrengen. Het landgebruik (bos- en akkerbouw, ontbossing, conversie ecosystemen) is, met ongeveer 70 procent van het totaal, de belangrijkste aanjager van dit biodiversiteitsverlies door Belgische consumptie.

Het nieuwe WWF-rapport toont directe linken aan tussen de consumptie van ingevoerde producten en de conversie van ecosystemen zoals tropische bossen of de Cerrado in Brazilië. Over de hele wereld voeden ontbossing en ecosysteemconversie de klimaat- en biodiversiteitscrises, vernietigen ze het levensonderhoud en bedreigen ze onze gezondheid.

De Europese Commissie moet de bevindingen van vandaag gebruiken als een laatste wake-up call en met een krachtig en effectief wetgevingsvoorstel komen om de voetafdruk van de EU volledig aan te pakken. Deze wet moet voorkomen dat elk product dat heeft bijgedragen aan de vernietiging van de natuur - ‘legaal’ of illegaal - of mensenrechtenschendingen, de EU-markten binnenkomt. Het moet ook veel verder gaan dan vrijwillige maatregelen en bedrijven duidelijke regels bieden. Op dit moment is de EU een deel van het probleem, maar met de juiste wetgeving zouden we een deel van de oplossing kunnen zijn.

Belangrijkste bevindingen uit het rapport:

· De EU is na China de grootste importeur van ontbossing. In 2017 was de EU verantwoordelijk voor 16% van de ontbossing in verband met internationale handel, in totaal 203.000 hectare en 116 miljoen ton CO₂. De EU werd overtroffen door China (24%) maar overtrof zelf India (9%), de Verenigde Staten (7%) en Japan (5%).
· Tussen 2005 en 2017 waren soja (voor het overgrote deel bedoeld voor de veestapel), palmolie en rundvlees de grondstoffen met de grootste ingesloten tropische ontbossing die in de EU werd geïmporteerd, gevolgd door houtproducten van plantages, cacao en koffie.
· In deze periode waren de grootste economieën van de EU - Duitsland, Italië, Spanje, het VK, Nederland, Frankrijk, België en Polen – samen verantwoordelijk voor 80% van de geïmporteerde ontbossing in de EU door hun gebruik en consumptie van grondstoffen met een ontbossingsrisico.
· De vraag van de EU naar deze grondstoffen leidt ook tot vernietiging in niet-bosecosystemen, zoals graslanden of natte gebieden (wetlands). Het rapport legt duidelijke verbanden tussen de consumptie van met name soja en rundvlees in de EU en de omzetting van graslandlandschappen, zoals de "hotspots voor ontbossing" van de Cerrado in Brazilië en de Chaco in Argentinië en Paraguay[3].
· België kent een geïmporteerde ontbossing van 14.800 ha per jaar, vooral door landbouwgrondstoffen die worden geconsumeerd of gebruikt als voer voor vee. Dit zijn voornamelijk sojabonen, palmolie en cacao.

In 2020 namen bijna 1,2 miljoen mensen deel aan de openbare raadpleging van de EU over ontbossing via de door ngo's geleide #Together4Forests-campagne om sterke, ambitieuze wetgeving te eisen om de voetafdruk van de EU op bossen en andere ecosystemen aan te pakken. Het was de grootste deelname ooit aan een milieuonderwerp in de geschiedenis van de EU. De bal ligt nu stevig in het kamp van de EU-instellingen om ervoor te zorgen dat de wet die de burgers hebben opgeroepen werkelijkheid wordt.

WWF volgt de ontwikkelingen op de voet en publiceerde onlangs zijn verwachtingen voor een nieuwe ambitieuze wetgeving. Het is essentieel om ervoor te zorgen dat producten en grondstoffen die hebben bijgedragen (of het risico lopen bij te dragen) aan ontbossing en/of omschakeling, überhaupt niet op de EU-markt terechtkomen. De wet moet er ook voor zorgen dat de mensenrechten worden gerespecteerd, ze moet verplichtingen opleggen voor ‘due diligence’ voor zowel bedrijven als de financiële sector, en zorgen voor traceerbaarheid van grondstoffen en transparantie van de toeleveringsketen. Tegelijkertijd is het van essentieel belang dat de EU haar samenwerking met de producerende landen versterkt om wereldwijde inspanningen te ondersteunen om een ​​einde te maken aan ontbossing, natuurvernietiging en mensenrechtenschendingen.

PERSBRIEFING