Artikels/Articles PFOS-dossier: veel beweging, maar ook veel prangende vragen
| 
Tycho Van Hauwaert
Bezorgde burgers hebben Antwerpen en Zwijndrecht in gebreke gesteld, en ze hebben gelijk. We delen hun vragen en bezorgdheden. © Jesse Orico
Bezorgde burgers hebben Antwerpen en Zwijndrecht in gebreke gesteld, omdat de gemeenten verzaakt hebben om de volksgezondheid te beschermen. Intussen loopt de parlementaire onderzoekscommissie. En ook de expertencommissie “grondverzet” van Karl Vrancken werkt naarstig aan maatregelen op de Oosterweelwerf. Welke antwoorden hebben we nog nodig? Heel wat.
Ingebrekestelling door de burgers
Eerst de ingebrekestelling: die kwam er vanuit een grote bezorgdheid bij burgers. Grondrecht, een nieuw ontsproten burgerbeweging van mensen in en rond Zwijndrecht, vond dat de Oosterweelwerf op dit moment te onveilig verloopt en dat er te weinig garanties zijn voor de volksgezondheid. Als milieubeweging steunen we hun actie. We stellen ons ook heel wat vragen bij de werken: is PFOS verpakken in folies in de bermen de beste optie? Hoe veilig is de “beveiligingsberm” op de terreinen van 3M en wat met de PFOS-verontreinigde grond die in de regio achterblijft?
Op dit moment liggen de werken stil in de “meest verontreinigde zones”, in afwachting van het rapport van de expertencommissie die op 15 juli aan de Minister Lydia Peeters wordt overgemaakt. We moedigen de overheid aan om zo snel en transparant mogelijk te communiceren.
Het PFOS-dossier stopt niet aan de uitgang van de werfzone van de Oosterweel.
Meer dan alleen maar Oosterweel
Maar het PFOS-dossier stopt niet aan de uitgang van de werfzone van de Oosterweel. Landbouwers met akkers en velden die zich in een perimeter van 15 km bevinden, wachten op antwoorden in verband met hun oogsten of pluk. Het FAVV gaf al eerder aan dat de resultaten van metingen op landbouwproducten rond Zwijndrecht ‘geruststellend’ zijn. Maar deze metingen voldoen niet aan de meest recente EFSA-gezondheidsadvies. Dus een antwoord op de hamvraag voor de betrokken landbouwers blijft voorlopig uit: zijn de producten die ze verkopen gezond? En als dat niet zo is, zullen de gevolgen dan gecompenseerd worden?
Eén lichtpuntje is alvast dat de voorbije 10 jaar de PFOS-concentraties gedaald zijn in eieren en bodem. Sinds 2002 wordt er geen PFOS meer geproduceerd door 3M en komt er dus ook geen nieuwe PFOS meer in onze leefomgeving terecht. Een PFAS-ban (een ban op de ruimere groep waar PFOS deel van uitmaken) is de enige manier om een sterke daling van blootstelling te krijgen.
Federaal minister Khattabi kondigde gisteren aan dat een Belgische coördinatiestrategie opgericht wordt tegen de verontreiniging door PFAS, en die aanpak zou ook doorgetrokken worden naar de Europese Ministerraad. Dat is hoopgevend.
En wat met alle risicolocaties waar PFOS aangetroffen kan worden in de rest van Vlaanderen? Op dit moment zijn de gemeenten die potentiële PFOS-verontreinigde locaties hebben, ingelicht over de mogelijke sites, nadat de Vlaamse Overheid versneld een inventaris maakte. Deze locaties zijn niet rechtstreeks gelinkt aan de productie in Zwijndrecht, maar vervuild door bijvoorbeeld blusschuim. Wat moet er mee gebeuren en wie draait op voor de sanering en de onkosten? Een ingebrekestelling ligt voor deze locaties niet voor de hand.
Veel openstaande vragen
Hoewel er duidelijk veel beweegt rond het PFOS-dossier, zijn er nog heel wat openstaande vragen. Het rapport van de expertencommissie “grondverzet” moet antwoorden geven voor de meest prangende vragen over de Oosterweelwerf. Daarbij moeten voldoende garanties zijn dat de schade door de graafwerken niet nog erger gemaakt wordt. Tegelijkertijd is er nood aan een duidelijke, brede informatiecampagne over hoe we moeten omgaan met de verontreinigde sites: welke voorzorgsmaatregelen moeten omwonenden nemen? Wat met de sanering? En tot slot moet een programma opgestart worden om lokale landbouwers te compenseren.
Tot slot, de grote schuldige blijft 3M, die PFOS produceerde en enorme schade rondom de site veroorzaakte. Recent ontkenden ze nog de link tussen PFOS en de gevaren voor de gezondheid in een hoorzitting in de commissie Leefmilieu. Via de dading hebben ze bepaalde verantwoordelijkheden afgekocht, maar één verantwoordelijkheid houdt stand: de vervuiler is aansprakelijk voor de verontreiniging. Op dit moment loopt ook een gerechtelijk onderzoek naar 3M. Zal de rechter of overheid die aansprakelijkheid afdwingen?
Meer vragen en antwoorden? Bekijk de FAQ van BBL.
