Nu België, Duitsland en Turkije nog steeds aan het bekomen zijn van historische overstromingen, schetst een nieuw rapport hoe op natuur gebaseerde oplossingen de impact van dergelijke rampen in heel Europa kan helpen verminderen. Het nieuwe rapport van Deltares, gemaakt i.o.v. WWF en gelanceerd tijdens de Wereld Water Week, stelt vast dat het herstel van de natuurlijke kenmerken en dynamiek van rivieren de overstromingsbestendigheid duurzamer vergroot en bovendien goedkoper is dan met traditionele technische oplossingen. Ook ons land kan heel wat lessen trekken uit dit rapport. WWF formuleert alvast aanbevelingen.

Het rapport toont aan dat het herstel van natuurlijke rivierlopen economisch voordeliger is dan traditionele oplossingen met harde infrastructuur. Dat is zeker zo wanneer alle voordelen voor waterkwaliteit, nutriëntenretentie en vermindering van overstromingsrisico’s in aanmerking worden genomen. In België en Duitsland hebben enorme overstromingen steden en dorpen verwoest en alleen al dit jaar meer dan 200 mensen gedood. Volgens schattingen van het laatste IPCC-rapport zal hevige neerslag en de daarmee gepaard gaande overstromingen in de meeste regio's van het continent toenemen en frequenter worden, als de temperatuur op aarde met 1,5°C of meer stijgt in vergelijking met het pre-industriële niveau.

Maas en Rijn zijn hun overstromingsgebieden volledig kwijt

Wanneer rivieren overstromen en hele dorpen en steden onder water zetten, kunnen levensbedreigende situaties voorkomen. In de afgelopen eeuwen heeft Europa zijn uiterwaarden of natuurlijke overstromingsgebieden echter drastisch zien verminderen, waardoor grote rivieren weinig ruimte hebben als het waterpeil stijgt. Zo hebben de rivieren Maas en Rijn, die tijdens de overstromingen buiten hun oevers traden, hun natuurlijke uiterwaarden volledig verloren[i].

De Europese Steunfonds voor Herstel en Weerbaarheid, dat werd ontworpen om het economisch herstel van Covid-19 te helpen, bepaalt dat 37% van het EU-fonds de groene transitie moet ondersteunen, inclusief klimaatadaptatie, en biodiversiteit en ecosystemen. In België is beslist om bijna 50% van de toegekende middelen aan ‘groene investeringen’ te besteden[ii]. Dat is een goede zaak. In het verleden reageerden overheden meestal met technische oplossingen op grote overstromingen. WWF beveelt sterk aan dat ons land de kans grijpt om voor de meest duurzame en kosteneffectieve oplossing te kiezen: ruimte maken voor rivieren.

“Het oplossen van de klimaatcrisis en het redden van biodiversiteit gaan hand in hand. Als je de toename van hevige regenval als gevolg van klimaatverandering en de drastische afname van uiterwaarden bij elkaar optelt, krijg je een dodelijke cocktail voor de mensheid”, zegt Koen Stuyck, woordvoerder WWF-België. “In plaats van de natuur tegen te werken door miljarden euro's te spenderen aan investeringen schadelijk voor de natuur, moeten we investeren in natuurvriendelijke oplossingen. Het herstellen van de natuur is een kwestie van overleven geworden, niet alleen voor de natuur maar ook voor de mens.”

Herstel rivieren in hun natuurlijke staat

WWF roept de federale en regionale regeringen op om rivieren in hun natuurlijke staat te herstellen en gecontroleerde overstromingsgebieden aan te leggen (herstel van uiterwaarden). Ook moet ons land werk maken van een ruimtelijke ordening die het ruimtebeslag beperkt, inzetten op natuurherstel binnen en buiten de steden en dorpen om natuurlijke buffers te maken tegen overstromingen en droogte en duurzame vormen van landbouw en bosbouw aanmoedigen die minder schadelijk zijn voor het vermogen van de bodem om water op te nemen. En natuurlijk ook hard werken aan het terugdringen van onze broeikasgasuitstoot om de klimaatverandering tegen te gaan.

Aan de EU vraagt WWF om in de komende EU-natuurherstelwet juridisch bindende ambitieuze hersteldoelen op te nemen voor uiterwaarden, natte gebieden en alle soorten ecosystemen die bijdragen aan het vasthouden en opslaan van water. Verder een "op natuur gebaseerde" vereiste in te voeren voor EU-fondsen die zijn bestemd voor investeringen en prioriteit geven aan maatregelen om natuurlijk water vast te houden, zoals het herstel van natte gebieden boven grijze infrastructuur. Tenslotte er voor zorgen dat scenario's van hydrologische gebeurtenissen met terugkeerperiodes van minder dan 100 jaar worden geïntegreerd in alle huidige en toekomstige EU-strategieën, wetgeving en planningsdocumenten, aangezien deze steeds frequenter zullen worden.