Angelos Koutsis

Het energiesysteem is in volle transitie: tijd voor slimme regulatie van de netbeheerder. - © Michiel Annaert

De regulering van distributienetbeheerder Fluvius is vandaag gebaseerd op kostenefficiëntie en energiezekerheid. Maar nu het energiesysteem in volle transitie is, zou het beter zijn dat model te baseren op een beloning van resultaten op vlak van energie-efficiëntie, hernieuwbare energie en en decarbonisatie. Dat zijn namelijk dé maatschappelijke uitdagingen van de toekomst.

Het Europese energiesysteem evolueerde de voorbije decennia steeds meer naar integratie, liberalisatie en competitie. De twee hoofddoelen waren dan ook betaalbare prijzen en energiezekerheid voor de consument. Maar de laatste jaren zijn energie-efficiëntie en decarbonisatie steeds meer op het voorplan gekomen. Deze nieuwe doelstellingen vereisen aangepaste regels en stimuli voor de distributienetbeheerders, om hen te stuwen in de richting van toekomstgerichte investeringen.

Performance Based Regulation is een methode die netbeheerders beloont als ze maatschappelijke doelen behaalt en die netbeheerders aanzet tot innovatieve oplossingen en kostenefficiëntie.

Energiesysteem in volle transitie
Als maatschappij keren we de tanker langzaam maar zeker van een gecentraliseerd elektriciteitssysteem met enkele grote energiecentrales en huishoudelijke verwarming op voornamelijk fossiele brandstoffen, naar een model met gedecentraliseerde hernieuwbare energieproductie op basis van zonne- en windenergie. Tegelijkertijd zetten we in op elektrificatie om onze CO2-uitstoot te beperken, onder meer door te gaan voor elektrische wagens en warmtepompen. Dit alles zal gepaard gaan met een stijgende elektriciteitsvraag, een dalende gasvraag en een fluctuerende elektriciteitsproductie die ons elektriciteitsnet zal moeten dragen.

Is ons net daar klaar voor?
Om de gepeperde rekening van een upgrade van het net te vermijden, kijken we naar de zogenaamde non-wire solutions. Dat zijn oplossingen die geen extra koperkabels in de grond vereisen. Het gaat dan over vraagsturing door middel van de digitale meter en smartgrids, waarbij hernieuwbare elektriciteitsproductie en -afname op elkaar afgestemd worden door efficiënte prijssignalen, maar ook over energieopslag (batterijen) en over energie-efficiëntie (zuinigere apparaten). De distributienetbeheerder, Fluvius, heeft een cruciale rol om die hernieuwbare energietransitie aan te zwengelen. Fluvius zal niet enkel moeten inzetten op vraagsturing en energie-efficiëntie, het bedrijf zal ook z’n gasdistributienet geleidelijk aan moeten afbouwen, in lijn met het dalende gasverbruik voor verwarming dat nodig is voor de energietransitie.

Van revenue cap naar performance based
Momenteel wordt Fluvius gereguleerd door de VREG volgens een Revenue Cap-model. Concreet betekent dit dat het toegelaten inkomen gelimiteerd wordt. Die wordt berekend op basis van het vorige jaar, de inflatie, een kwaliteitsfactor als prikkel voor minder stroomonderbrekingen en een vlotte en kwaliteitsvolle dienstverlening, en een efficiëntiefactor die de kostenefficiëntie waarborgt. Dit traditionele model zorgt voor energiezekerheid en netspanningskwaliteit. Maar wat met onze nieuwe doelstellingen om energie te decarboniseren?

Regulatie dient om de distributienetbeheerders te stimuleren om kosten-efficiënt en klantvriendelijk te werken en een sterke dienstverlening te bieden. Zaken die in andere sectoren door een competitieve markt worden gestimuleerd. Performance based regulation beloont daarbovenop de netbeheerder om doelstellingen te bereiken zoals energie-efficiëntie, vraagsturing en de uitstoot van gebouwverwarming terug te dringen.

Voor het uitrollen van de digitale meter en de kwaliteit van de dienstverlening bestaat er vandaag al zo’n prestatiegerichte regulatie. Waarom belonen we de distributienetbeheerder niet vaker als die inzet op maatschappelijke doelstellingen?