Nu de energieprijzen de hoogte in schieten en de vraag gesteld wordt of de uitbreiding van het sociaal energietarief moet worden verlengd, doet het Platform tegen Energiearmoede, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, 15 aanbevelingen om dit instrument, cruciaal in de strijd tegen energiearmoede, te verbeteren. In België leeft meer dan een op de vijf gezinnen in energiearmoede.

Met de federale maatregel van het sociaal tarief genieten de kwetsbaarste personen die behoren tot bepaalde categorieën rechthebbenden van een goedkoper tarief voor hun elektriciteits- en/of gasrekening. Het sociaal tarief komt overeen met de goedkoopste tariefformule en leverde een gemiddelde besparing op van 27,5% op de elektriciteitsrekening en 49% op de gasrekening in 2020. Het aantal huishoudens dat structureel een beroep doet op dit sociaal tarief bedraagt 522.000 voor elektriciteit en 322.000 voor gas – een aantal dat vandaag dubbel zo hoog is omdat de federale regering eind 2020 het sociaal tarief tijdelijk uitbreidde naar mensen met een verhoogde tegemoetkoming voor één jaar.

Het sociaal tarief wordt beschouwd als een essentieel en doeltreffend instrument om energiearmoede aan te pakken. Een zeer actueel thema, gezien de sterke stijging van de energieprijzen. Energiearmoede treft meer dan een op de vijf huishoudens (20,7%) in België – in het bijzonder mensen met een laag inkomen, werklozen, eenoudergezinnen en alleenstaande vrouwen ouder dan 65 jaar (Barometer energiebarometer, Koning Boudewijnstichting, 2021).

Het Platform tegen Energiearmoede dat de verschillende betrokken spelers samenbrengt (energieleveranciers en -distributeurs, regulatoren, kansarmoedeorganisaties, OCMW’s, academici), benadrukt het belang van het sociaal tarief en de noodzaak om het te bestendigen. Na ruim een jaar werk stelt het Platform vandaag 15 aanbevelingen voor aan de Koning Boudewijnstichting om dit instrument te verbeteren; het is de bedoeling dat beleidsmakers ermee aan de slag gaan.

Eerlijke toegang tot sociaal tarief garanderen

Eerlijke toegang tot het sociaal tarief garanderen is een van de belangrijkste aanbevelingen van het Platform: in een gelijkaardige situatie moet het recht op het sociaal tarief hetzelfde zijn. Dat is vandaag niet het geval. De toekenning van het sociaal tarief is namelijk gebonden aan het sociaal statuut en niet rechtstreeks aan de inkomsten van een huishouden. Bij vergelijkbare financiële middelen kunnen twee huishoudens toch ongelijk behandeld worden. Het Platform vraagt daarom om het recht op het sociaal tarief toe te kennen op basis van inkomen (vergelijkbaar met de drempel die gebruikt wordt voor de verhoogde tegemoetkoming), boven op de huidige toekenning op basis van het sociaal statuut. Het Platform stelt ook voor om het recht op het sociaal tarief via een forfaitair bedrag uit te breiden naar huishoudens die aangesloten zijn op collectieve verwarming; vandaag zijn zij uitgesloten van het sociaal tarief.

Toegang tot sociaal tarief vergemakkelijken

In de meeste gevallen (80-85%) wordt het sociaal tarief automatisch toegekend, door de gegevens van de Kruispuntbank Sociale Zekerheid te kruisen met de contracten van de energieleveranciers. Maar soms kunnen die gegevens niet vergeleken worden: de rechthebbende moet zijn leverancier dan een attest geven om het sociaal tarief te krijgen – en dit leidt vaak tot het niet opnemen van dit recht. Voor een vlottere toegang tot het sociaal tarief stelt het Platform onder andere voor om de attestformulieren eenvormig te maken – de grote verscheidenheid nu zaait verwarring en verhindert het effectieve gebruik ervan.

Sociaal tarief en energietransitie combineren

Meer energie-efficiëntie is een van de onmisbare hefbomen om de strijd tegen energiearmoede doeltreffend te voeren. Het Platform suggereert dus om vlotter de brug te slaan tussen het sociaal tarief en maatregelen om het energieverbruik te beperken, meer bepaald voor gebouwen/verwarmingsinstallaties, de keuze van energiezuinige huishoudapparaten en gedragsverandering waarbij er minder energie verbruikt wordt.

De kwestie van de kosten van de toepassing van het sociaal tarief voor de leveranciers objectiveren en desgevallend oplossen

De effectieve toekenning van het sociaal tarief is toevertrouwd aan de energieleveranciers, die beschermde klanten factureren aan dit tarief. De energieleveranciers krijgen een compensatie voor de gemaakte kosten. Ondanks recente verbeteringen geven zij aan dat de toepassing van het sociaal tarief voor hen op dit moment niet financieel neutraal is, terwijl andere spelers wijzen op de aanverwante voordelen die zij uit de toepassing van het sociaal tarief zouden halen.

Het Platform hecht eraan dat de compensatie van de energieleveranciers objectief en transparant is. Het stelt voor om de kwestie van de kosten voor de toepassing van het sociaal tarief voor energieleveranciers te objectiveren en desgevallend op te lossen; het geeft de CREG daarom de opdracht om dit te auditen en te monitoren.

U vindt hierbij de volledige lijst van 15 aanbevelingen die het Platform tegen Energiearmoede heeft voorgesteld. Aarzel niet om ons te contacteren voor meer informatie, wij brengen u graag in contact met een expert die er commentaar bij kan geven.