Artikels/Articles Europees landbouwbeleid leidt tot meer watertekorten
| 
Heleen De Smet
Terwijl landbouwbeleid een hefboom kan zijn om waterproblematiek en droogte op te lossen, gebeurt momenteel precies het omgekeerde - © Mike Erskine
Het Europees Gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) leidt tot almaar meer watertekorten, terwijl de landbouwsector nu al een kwart van het opgepompte water verbruikt. Dat blijkt uit een studie van de Europese Rekenkamer. Aangezien Vlaanderen als enige regio in West-Europa met ‘extreme’ waterschaarste kampt, moet het Vlaams landbouwbeleid kordaat inzetten op duurzaam watergebruik.
Europa leidt de weg
Op Europees niveau toont de Kaderrichtlijn Water de weg voor waterkwaliteit en -kwantiteit. Om de doelstellingen van de richtlijn te vertalen in nationaal beleid, moeten alle lidstaten stroomgebiedbeheerplannen opstellen. Die bevatten de acties en maatregelen die de lidstaat zal nemen om te komen tot “een goede toestand van het grondwaterlichaam”.
Tegelijk moet het Europees landbouwbeleid (GLB) geïmplementeerd worden op Vlaams niveau. Lidstaten krijgen hierbij relatief veel vrijheid om hun nationale strategische landbouwplannen af te stemmen op de lokale noden. Deze vrijheid is een kans om in te spelen op de Vlaamse context met grote waterproblemen.
Te lang hebben beleidsmakers het waterbeheer afgestemd op intensieve landbouw en een doorgedreven bouwdrift.
Landbouw: hefboom voor goede waterhuishouding?
De landbouwsector, die erg veel water verbruikt voor o.a. irrigatie, vormt een sterke hefboom om de waterproblematiek bij de bron aan te pakken. En op die manier kunnen aanpassingen in het landbouwbeleid een rol spelen bij de waterhuishouding.
De Europese Rekenkamer onderzocht daarom in welke mate het huidig Europees landbouwbeleid (waarin een pak publieke middelen besteed worden) een impact heeft op duurzaam waterbeheer.
De studie van de Europese Rekenkamer stelt het helder: de steun uit het GLB leidt er helemaal niet toe dat efficiënter omgegaan wordt met water. Wel integendeel: de steun doet het waterverbruik stijgen. Zo laat het huidige GLB toe dat waterintensieve gewassen geteeld worden in gebieden die met droogte kampen. Tegelijk worden de regels rond wateronttrekking amper nageleefd. In Vlaanderen is zelfs nog niet bekend hoe groot de drainageproblematiek is. Dat het GLB geen efficiënter waterverbruik in de hand werkt, is een pijnlijke vaststelling. Niet in het minst omdat de landbouwsector zelf zo afhankelijk is van de beschikbaarheid van water.
Vlaanderen heeft de kaarten in handen
Te lang hebben beleidsmakers het waterbeheer afgestemd op intensieve landbouw en een doorgedreven bouwdrift. Eerder dit jaar gaf de milieubeweging, verenigd in de Watercoalitie, onomwonden haar mening over de Vlaamse stroomgebiedbeheerplannen. Hoewel onze rivieren en meren tot de vuilste van Europa behoren, en hoewel die waterlopen niet voorbereid zijn op de grote droogte en nattigheid die gepaard gaat met klimaatverandering, tonen de plannen veel te weinig ambitie.
Het Vlaams landbouwbeleid moet gericht inzetten op waterkwantiteit en waterkwaliteit. Zorgzaam omgaan met het schaarse water is hierbij prioritair: meer regenwater vasthouden, minder draineren, meer water hergebruiken en zuiniger omspringen met water. Een overtuigende adaptatiestrategie hoort een integraal onderdeel te vormen van het Vlaams landbouwbeleid, inclusief maatregelen als een aanpassing van de teeltkeuze aan de bodem, en een striktere wetgeving en controle op het onttrekken van grondwater.
Wanneer publieke middelen gebruikt worden om landbouw te ondersteunen, dan moeten die maximaal de Europese Kaderrichtlijn Water ondersteunen. Het Vlaams landbouwbeleid is volop in opmaak. Dit plan moet niet enkel in lijn gebracht worden met het Europees landbouwbeleid, maar ook met de prangende uitdagingen van het waterbeleid.
