Zaterdag 13 november. COP 26 eindigde meer dan 24 uur te laat. In de zoektocht naar een balans tussen ambitie en solidariteit, is het voorzitterschap erin geslaagd een delicaat compromis te bereiken tussen alle partijen. Dit definitieve akkoord is verre van volmaakt, maar geeft niettemin een impuls aan de strijd tegen de klimaatcrisis. Het moet nu worden vertaald naar ambitieuze en solidaire maatregelen.

Het akkoord van Parijs overleeft op het nippertje

Het akkoord om op korte termijn een klimaatbeleid te voeren dat de doelstelling van 1,5°C in het vizier houdt, is een duidelijke overwinning, net als de herinnering aan de dringende noodzaak om de uitstoot tegen 2030 quasi te halveren. “We zijn opgelucht dat landen hun engagementen eindelijk in jaren en niet meer in decennia uitdrukken”, verklaart de Klimaatcoalitie. “Na lange jaren van stilstand, kunnen we eindelijk hopen dat deze tekst een springplank vormt voor een mondiale verhoging van de ambitie.” Laat ons echter niet vergeten dat, ondanks de vooruitgang, de actuele klimaatplannen ons nog altijd op weg zetten naar een rampzalige mondiale temperatuurstijging van meer dan twee graden. Het is tijd voor daden in plaats van woorden: landen moeten hun klimaatplannen de komende jaren fors aanscherpen.

Een ander sleutelelement is de historische vermelding van de uitstap uit fossiele brandstoffen, specifiek steenkool. “Het was een hele strijd om deze vermelding in de finale tekst te houden. De verwoording werd op het laatste moment bovendien verder verzwakt. Toch is het een fundamentele stap voorwaarts, eindelijk stappen we af van een oud taboe: fossiele brandstoffen als oorzaak van de klimaatcrisis.” De onderhandelingen over de internationale koolstofmarkt en artikel 6 leidden dan weer tot een compromis dat nog steeds achterpoortjes toestaat. Dit dreigt de cruciale doelstelling van 1,5 graden in gevaar te brengen.

Bescheiden vooruitgang voor internationale solidariteit

Glasgow moest een geloofwaardigheidstoets worden voor de belofte van de rijke landen om elk jaar 100 miljard euro aan klimaatfinanciering te voorzien. “Het resultaat is een vooruitgang in procedures, maar niet in middelen”, zegt de Klimaatcoalitie. “Positief is dat rijke landen de financiering voor klimaatadaptatie zullen verdubbelen. Maar concrete engagementen om de financieringskloof te dichten, ontbreken”. Een ander heet hangijzer was de financiering voor de schade en verliezen aangericht door klimaatrampen. “Dit is jarenlang onder de mat geschoven, en wordt nu eindelijk een vast agendapunt. Maar op vlak van middelen blijft het helaas bij ad hoc engagementen. Klimaatkwetsbare landen hebben recht op structurele financiering waarin voorspelbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit centraal staan. Dat is geen kwestie van liefdadigheid, maar van historische verantwoordelijkheid en van solidariteit”. Verder benadrukt het akkoord ook het belang van de bescherming van natuur en ecosystemen, participatie van jongeren en vrouwen, en een rechtvaardige transitie. Cruciale elementen, die echter nog een veel concretere vertaling nodig hebben.

Eén België, twee gezichten

België toonde twee gezichten op deze COP. "De Belgische delegatie heeft een constructieve rol gespeeld bij de onderhandelingen en België heeft een aantal belangrijke verklaringen ondertekend. Het ontbreken van een intra-Belgisch akkoord over de verdeling van de klimaatinspanningen blijft echter de geloofwaardigheid van België aantasten”, aldus de Klimaatcoalitie. Bovendien kwam het niet tot een Belgisch engagement voor de internationale klimaatfinanciering en is België niet toegetreden tot de High Ambition Coalition. De Klimaatcoalitie roept daarom alle betrokken partijen, en in het bijzonder de Vlaamse regering, op om meer actie te ondernemen. Zij moeten snel tot een solide akkoord komen over de verdeling van de inspanningen en werk maken van de Belgische bijdrage aan de Europese klimaatdoelstellingen.

De Klimaatcoalitie vertrekt dus met zeer gemengde gevoelens terug naar huis. Er is vooruitgang, onder meer dankzij de massale mobilities en druk vanuit de samenleving. De hoop op 1,5 graden blijft in leven. Maar er is veel meer vooruitgang nodig. “We verwachten nu snelle en concrete acties op alle niveaus, met een doortastend en rechtvaardig klimaatbeleid dat niemand achter laat.”