Artikels/Articles Ontbossing: EU-wet tegen ontbossing is goed begin maar onvoldoende om de vernietiging van de natuur tegen te gaan.
| 
© Andre Dib / WWF-Brazil
Brussel, 17 november 2021 - Op 17 november stelde de Europese Commissie een nieuwe wet voor om producten die voortkomen uit ontbossing van de EU-markt te weren. De uitbreiding van de landbouw die de EU-markten voedt, vernietigt bossen en waardevolle ecosystemen op onze planeet en verwoest de bestaansmiddelen en woonplaatsen van de mens. Het voorstel van de Europese Commissie bevat sterke elementen, maar beantwoordt niet aan belangrijke om de consumptie van Europeanen los te koppelen van de vernietiging van de natuur.
De Europese Commissie heeft zopas haar wetsvoorstel ingediend om de impact van de consumptie in de EU op de bossen in de wereld tot een minimum te beperken. De tekst bevat sterke elementen, zoals de eis dat alle producten die op de EU-markt komen, vrij moeten zijn van ontbossing en aantasting van bossen en legaal moeten zijn volgens de normen van het producerende land. Bovendien wordt in de tekst bepaald dat alle producten traceerbaar moeten zijn tot aan de plaats van oorsprong, d.w.z. de plaats waar zij zijn geproduceerd of geoogst. Bovendien voorziet het voorstel in krachtige handhavingsmaatregelen in de hele EU, met inbegrip van boetes die in verhouding moeten staan tot de veroorzaakte milieuschade en de waarde daarvan, alsook in een duidelijker kader voor de lidstaten voor de uitvoering van controles en inspecties.
Europa moet een einde maken aan de vernietiging van de natuur door zijn consumptie
Volgens een recente studie is de uitbreiding van de landbouw verantwoordelijk voor bijna 90% van de wereldwijde ontbossing - een veel grotere impact dan eerder werd gedacht. De EU alleen al is verantwoordelijk voor 16% van de ontbossing in de tropen die verband houdt met de internationale handel in basisproducten zoals soja, palmolie en rundvlees. De maatregelen van de EU om haar voetafdruk te verkleinen moeten tegen deze uitdaging opgewassen zijn. "Als 's werelds grootste handelsblok heeft de EU de verantwoordelijkheid om de vernietiging van de natuur door haar consumptie een halt toe te roepen. Met dit voorstel heeft de Europese Commissie de basis gelegd voor de EU om de eerste regio te worden die verantwoordelijkheid neemt voor haar rol in de wereldwijde ontbossing," aldus Ester Asin, directeur van het Europese beleidsbureau van het WWF. "Deze wet was een centrale belofte van de Europese Green Deal en een van de sleutelelementen in de strijd tegen klimaatverandering en actie voor natuur, dus het is essentieel dat het ambitieniveau door de andere instellingen verder wordt versterkt.”
Andere ecosystemen, zoals graslanden en savannen, moeten worden opgenomen
Het wetsvoorstel bevat echter hiaten die de kansen van de EU om de vernietiging van de natuur uit de markt te houden, verkleinen. Het WWF had er met name voor gepleit dat andere ecosystemen dan bossen, zoals graslanden en savannes, van meet af aan in de werkingssfeer van de wet zouden worden opgenomen, hetgeen momenteel niet het geval is. De Commissie stelt voor om na de eerste evaluatie van de wet, twee jaar na de inwerkingtreding ervan, te beoordelen of zij moeten worden opgenomen. Dit is echter te laat! Deze ecosystemen verdwijnen in een alarmerend tempo. In iets meer dan een jaar tijd is in de Braziliaanse Cerrado-savanne, de grootste sojaleverancier van de EU, meer dan 5.000 km² land verwoest. Dit is meer dan een kwart van de oppervlakte van Vlaanderen (27,6%).
Er is geen "laag risico
Bovendien hoeven bedrijven die producten betrekken uit landen met een "laag risico" geen risicobeoordeling uit te voeren en na te gaan of de producten verband houden met ontbossing of aantasting van bossen. Dit dreigt de markt te verstoren en oneerlijke concurrentie te creëren, aangezien producten met een hoog risico ook kunnen worden verscheept via landen met een laag risico. Voor alle ondernemingen moeten dezelfde regels gelden: de categorie "laag risico" moet volledig worden geschrapt. Voorts moeten dezelfde regels gelden voor alle bedrijven om gelijke concurrentievoorwaarden te waarborgen, zonder hiaten in de wet voor malafide bedrijven.
Te weinig vermelding van mensenrechten
Het WWF is ook van mening dat de verwijzing naar mensenrechten in het voorstel te beperkt is, waardoor niet wordt voorkomen dat producten die in verband worden gebracht met schendingen van de rechten van inheemse volkeren en lokale gemeenschappen op de EU-markt worden gebracht. Momenteel worden inheemse volkeren en plaatselijke gemeenschappen over de hele wereld van hun land verdreven en worden zij geconfronteerd met toenemend geweld in naam van de landbouw. In de wetgeving moet worden verwezen naar internationale mensenrechtennormen.
Alle relevante producten bestrijken
Ten slotte moet deze wet, wil zij de ontbossing wereldwijd doeltreffend aanpakken en de voetafdruk van de EU op de natuur verkleinen, betrekking hebben op alle relevante producten en grondstoffen die met de vernietiging van de natuur in verband kunnen worden gebracht: in het voorstel worden rubber en maïs uitgesloten omdat zij slechts een klein deel van de ontbossing voor hun rekening nemen, hoewel zij tot de top 10 van de invoer van de EU behoren die met de vernietiging van de natuur in verband wordt gebracht. Bovendien is er een gebrek aan productdekking voor houtproducten, waarop WWF al lang aandringt in het kader van de EU-houtverordening (EUTR), zoals boeken, houtskool en muziekinstrumenten.
Béatrice Wedeux, beleidsmedewerker bossen bij WWF-België, besluit: "1,2 miljoen burgers hebben gevraagd om een wet die ontbossing voor eens en voor altijd van hun bord weert. Met dit voorstel laat de Commissie zien dat zij heeft geluisterd - maar slechts met één oor. Helaas zijn er nog steeds grote hiaten in de wet waardoor producten die in verband worden gebracht met de vernietiging van de natuur of schendingen van de mensenrechten toch op de EU-markt kunnen komen. Het is nu aan het Europees Parlement en de lidstaten, waaronder onze Belgische ministers, om de lat hoger te leggen en deze wet zo sterk te maken als nodig
