Tweet

Share

(foto: https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Bestand:Kerncentrale_Doel_in_werking.jpg)

Noch de pest, noch de cholera: de werknemers van Doel en Tihange en de burgers verdienen een veilig en betrouwbaar alternatief

Op dit moment is er een strijd aan de gang tussen degenen die geen fossiele gascentrales willen, en degenen die pleiten voor de installatie van een aantal fossiele gascentrales in de overgangsfase naar een volledig klimaatneutraal energiesysteem. De eersten stellen dat de klimaattoestand geen extra CO2 van fossiele gascentrales aankan. De tweeden beweren dat dit om een tijdelijke zaak gaat, en dat dit binnen de Europese context niet tot extra uitstoot zal leiden, gezien de plafonnering dat ingebakken zit in het ETS systeem.

In deze discussie echter blijven de werknemers van Doel en Tihange wel in de kou. Bij een verlenging van één reactor per site, daalt de tewerkstelling sowieso dramatisch. En bij geen verlenging, maar wel investeringen in gascentrales elders dan in Doel en Tihange, zijn de gevolgen voor de tewerkstelling nog dramatischer. Daarom stelt de 11 maart beweging voor om de nodige omslag te laten gebeuren op de sites zelf van Doel en Tihange. Daardoor  kunnen een deel van de niet-nucleaire installaties gerecycleerd worden. Investeren in klimaatpositieve installaties op de nucleaire sites zelf is beter voor het klimaat (netto afvang van broeikasgassen ten behoeve van een omkering van de klimaatopwarming) én voor de betrokken werknemers. Wanneer de nucleaire sites toekomstgerichte en werkelijk duurzame installaties krijgen, is de tewerkstelling veel beter gegarandeerd, dan met een tijdelijke en twijfelachtige verlenging van oude kernreactoren. Er zal immers decennia lang beheer nodig zijn van het nucleair passief, inbegrepen de ontmanteling. En er komt een toenemende activiteit aan klimaat neutrale en klimaat positieve activiteiten in productie en opslag van energie, door een waaier aan investeringen in hernieuwbare energie. Ook een elektriciteitscentrale op groen gas is in de context van de haven van Antwerpen (zie infographic) belangrijk om warmte en CO2 nuttig te kunnen gebruiken. Bij dit laatste luik hoort tegelijk de productie van groene waterstof en groene zuurstof. Dat is nodig in de uitbouw van de gehele site van Doel, en van een vergroening van raffinaderijen en petrochemie.

Infographic: vereenvoudigd schema hoe de kerncentrale van Doel, de petroleumraffinaderijen en de petrochemie in een nieuwe hernieuwbare en circulaire industriële ecologie terecht kunnen komen.

(Bron: boek “Investeer in Doel 5”, EPO)

Om dit te kunnen waarmaken, is een inbreng van vakbonden, middenveldorganisaties, het havenbedrijf, overheden, bedrijven en anderen nodig. Zo creëren we reëel draagvlak. En zo kunnen we allen uit de houtgreep geraken van de misleidende “keuze” tussen de pest of de cholera, tussen verlengen van kernenergie of investeringen in fossiele gascentrales. Wanneer denken en handelen we eindelijk eens op een sociaal en klimaat positieve manier?

Groene gascentrales om broeikasgassen vast te leggen

Wil dit dan zeggen dat fossiele gascentrales een onderdeel van een energiealternatief zijn? Moeten we de nucleaire dreiging dan inruilen voor broeikasgas uitstotende gascentrales? Moeten we dan toch kiezen tussen de pest en de cholera? Dat klimaat neutrale hernieuwbare energiebronnen deels aangevuld dienen te worden door gascentrales, is volgens de 11 maart beweging noodzakelijk. Maar dan om andere redenen, en op een andere manier. In haar boek “Investeer in Doel 5” stelt de organisatie en auteur dat een alternatief nodig is. Uitgangspunt is de toestand van het klimaat, en wat de klimaatwetenschap daarover aanbrengt. Sinds bijna 10 jaar stellen de rapporten van het IPCC, de VN-klimaatorganisatie, dat we niet enkel klimaat neutraal moeten worden. Neen, we moeten bovendien deze eeuw honderden miljarden ton broeikasgassen netto weer uit de atmosfeer halen. Dat doe je niet met kerncentrales. Dat kunnen die niet. En fossiele gascentrales al evenmin, wel integendeel.

Er zijn allerlei manieren om dit wel te doen. Wat energieproductie betreft, geven de rapporten aan dat één belangrijke manier om dit te doen er in bestaat duurzame biomassa, (of beter nog, op biomassa gebaseerd biomethaan) te gebruiken voor de opwekking van elektriciteit en warmte. Wanneer dan de broeikasgassen uit de schouw van de centrale worden afgevangen en hergebruikt, worden twee vliegen in één klap gevangen. Er wordt flexibele en aan wind en zon aanvullende elektriciteit geproduceerd. En er worden netto broeikasgassen afgevangen. Op die manier kan dit meehelpen de Antwerpse haven (raffinaderijen, petrochemie) te verduurzamen, onder andere door de afgevangen CO2 te hergebruiken en circulair te houden (dat leggen we meer gedetailleerd uit in het boek “Investeer in Doel 5” [i]).

Waarover de nucleaire lobby zwijgt

Kernenergie heeft geen voordeel dat een hernieuwbaar en klimaatpositief energiesysteem niet veel beter kan. Er zijn namelijk heel wat ongemakkelijke waarheden die de nucleaire lobbyisten verzwijgen. De klimaatvoordelen van hernieuwbare energie zijn goedkoper en sneller te bekomen. Verouderende atoomcentrales worden steeds duurder terwijl hernieuwbare energie goedkoper wordt. Nieuwe kernenergie is al helemaal onbetaalbaar. En als al een ultra-liberaal zoals Bouchez oproept voor een verstaatsing van de kerncentrales, dan weten we wat ons te wachten staat: de belastingbetaler die ervoor zal moeten opdraaien, zoal geestverwant Rutte in Nederland nu doet! Kernenergie is in al haar vormen intrinsiek onveilig, met een veel hogere kans op zware ongevallen dan gedacht. Dat geldt ook voor nieuwe soorten kerncentrales (of vaak eerder: uit de mottenbollen gehaalde oude concepten). De betrouwbaarheid en beschikbaarheid van kernenergie is veel onzekerder dan gepropageerd, met onverwachtse stilstanden die risico’s voor black-outs inhouden (zie grafiek). België stond nog nooit zo dicht bij black-outs als toen meerdere Belgische kerncentrales onverwachts uitvielen zoals in het nucleaire rampjaar 2018. Zes van de zeven kernreactoren lagen toen gelijktijdig en deels onverwachts uit. Ten slotte kan men van afgedankte windmolenwieken of zonnepanelen geen massavernietigingswapens maken, wat wel het geval is met nucleair materiaal en kernafval.

EVOLUTIE PRODUCTIE NUCLEAIRE REACTOREN

Jaarlijkse productie zeven Belgische kernreactoren 2003-2020 in TWh

In 2012-2020 daalt de gemiddelde productie gevoelig vergeleken met het gemiddelde van alle voorgaande jaren. Bovendien schommelt de productie in deze periode zoals nooit tevoren.

(Grafiek 11 maart beweging, op basis van gegevens van IAEA en CREG[i])

Is België klaar voor een kernuitstap?

België is uiteraard nu nog niet helemaal klaar voor de kernuitstap. Maar dat moet ze tegen eind 2025 wel zijn. Vier jaar tijd is kort, maar niet onmogelijk. Niemand hield het ontwikkelen van coronavaccins in één jaar voor mogelijk. Maar als de nood dringt… Nu we steeds meer in een klimaatnoodtoestand terecht komen, dienen goede klimaatpositieve alternatieven snel uitgewerkt en gerealiseerd te worden. Dan zullen de handen uit de mouwen gestoken moeten worden. Dan verdienen projecten voorrang die én klimaatpositief zijn, én circulariteit bevorderen, én deels bestaande industriële installaties recycleren en benoveren, én…last but not least, eindelijk weer hoop geven aan de erg beproefde werknemers van Doel en Tihange.

[1] Investeer in Doel 5, Marc Alexander (red), EPO, 2020, bestelbaar via EPO, of via https://investeerindoel5.be

[1] https://www-pub.iaea.org/MTCD/Publications/PDF/OPEX_2020_web.pdf, p. 40-64 en CREG 2020, https://www.creg.be/en/highlights-annual-report-2020-creg#h2_0