Brest is een symbolische plek. Île Longue, een schiereiland ten zuiden van de havenstad, herbergt een grote marinebasis met duikboten die verantwoordelijk zijn voor de inzet van kernwapens. Uitgerekend daar nodigt de kersverse Franse EU-voorzitter de 54 betrokken ministers uit voor een bijeenkomst met onder meer het Strategisch Kompas op de agenda. Het gaat om een militaire strategie voor de komende jaren om de EU meer autonoom te maken op vlak van buitenlands optreden. Centraal staat het voorstel om een vlug ontplooibare militaire macht van 5.000 troepen op te richten, modulaire samengesteld met inbegrip van land, lucht en maritieme componenten, die op een flexibele manier moet kunnen worden ingezet. Nochtans toont de recente geschiedenis dat militaire interventies landen (Irak, Libië, Afghanistan, Mali,…) en regio’s vooral hebben gedestabiliseerd. De EU lijkt zich te willen positioneren als mondiale macht ondanks de desastreuze koloniale geschiedenis van een aantal van haar lidstaten.

Vredesbeweging verzet zich tegen de militarisering

De Franse vredesbeweging voerde het afgelopen weekend actie tegen de plannen om de Europese Unie nog verder te militariseren. De militarisering is voor een belangrijk deel het gevolg van het lobbywerk van een invloedrijk militair industrieel complex. Die is erin geslaagd om zijn belangen in het Verdrag van Lissabon vast te leggen. Art. 42.3 vraagt de lidstaten om hun militaire vermogens geleidelijk te verbeteren. Verschillende recent gecreëerde instrumenten en instellingen helpen de militaire industrie aan heel wat extra inkomsten, zoals het Europees Defensiefonds voor onderzoek en ontwikkeling (8 miljard euro), de Permanent Gestructureerde Samenwerking (PESCO) die de deelnemende landen verplicht om 20% van de militaire budgetten te besteden aan militairen aankopen, de Europese Vredesfaciliteit die derde landen militair moet ondersteunen met opleidingen en wapenleveringen en Frontex, dat de Europese grenzen bewaakt met een sterk aangegroeid budget voor de aanschaf van militair en bewakingsmaterieel. De EU heeft ook de samenwerking met de NAVO versterkt en verdiept, hoewel slechts 21 EU-lidstaten op de 27 van beide organisaties lid zijn.

In Brest eiste de vredesbeweging dat er een eind komt aan de militaristische confrontatiepolitiek met Rusland en China. De omsingeling van Rusland, de opeenvolgende NAVO-uitbreidingen, de ontplooiing van extra troepen in Polen en de Baltische staten en de bouw van een raketschild sinds 2010 werken een wapenwedloop in de hand en hebben het oorlogsgevaar doen toenemen. Dat geldt ook voor de opgevoerde maritieme aanwezigheid rond China.

Gemeenschappelijke en menselijke veiligheid

De vredesbeweging vraagt dat er in de geest van de Slotakte van Helsinki (1975) wordt gewerkt aan een andere Europese veiligheidsarchitectuur: gemeenschappelijke veiligheid (met Rusland) en ontwapening waarbij landen zich onthouden van militaire dreiging en conflicten op vreedzame wijze aanpakken. Ze dringt er ook op aan dat de kernwapens zo vlug mogelijk worden ontmanteld en Europese staten toetreden tot het nucleaire verbodsverdrag (TPNW) dat een jaar geleden is in werking getreden, zodat heel Europa een kernwapenvrije zone kan worden. Vrede is niet mogelijk zolang de NAVO, die een relikwie is van de Koude Oorlog blijft bestaan. De NAVO-lidstaten laten hun militaire budgetten jaar na jaar stijgen (samen zijn ze nu al goed voor meer dan de helft van de wereldwijde militaire uitgaven) en is zo de drijvende kracht van de wapenwedloop. De vredesbeweging vindt het absurd dat de militaire budgetten maar blijven stijgen terwijl er nood is aan investeringen in de menselijke veiligheid: gezondheidszorg, klimaatmaatregelen, sociale zekerheid, publieke dienstverlening,…

Ruim 500 vredesmanifestanten zetten hun eisen kracht bij op een manifestatie door de straten van Brest. Zowel in Rennes (8/01) als in Brest (9/01) discussieerden tientallen mensen over voorstellen die kunnen helpen om van Europa een veilig en vreedzaam continent te maken. Vrede vzw nam deel aan de acties en bijeenkomsten van de Franse vredesbeweging en ondersteunt de eisen.