Sinds de oprichting van het militaire bondgenootschap in 1949 zagen we nog nooit zoveel spanningen en rivaliteit binnen het NAVO bondgenootschap als vandaag. De NAVO heeft de laatste jaren haar ledenlijst uitgebreid met Montenegro in 2017 en Noord-Macedonië in 2020. Maar naast deze successen is de kloof veroorzaakt door concurrerende belangen en het jarenlang aanmoedigen van revisionistische ideologieën (neo Ottomanisme en anglo-chauvinisme) alleen maar groter en duidelijker zichtbaar geworden in 2021.

Die verdeeldheid wordt niet politiek aangepakt, maar het NAVO bondgenootschap lijkt alles in te zetten op de vlucht vooruit. Het opschroeven van een vijandbeeld – in casu Rusland – zou er dan moeten voor zorgen dat iedereen de rangen sluit?

President Macron had in 2019 verklaard dat het bondgenootschap hersendood was. Dat was op een moment dat de breuk met de onberekenbare Amerikaanse president, Donald Trump, echt wel voelbaar was in zoveel Europese hoofdsteden.

Turkije

Ernstige NAVO-verdeeldheid zagen we zeker al tijdens de Syrische oorlog. Turkije was woedend dat de VS, Frankrijk en andere lidstaten de Koerdische ‘volksbeschermingsbeweging’ YPG – de Syrische tak van de Koerdische PKK – trainen, financieren en bewapenen. Ankara beschouwt deze groep als een terroristische organisatie. Ondertussen is Washington woedend omdat Turkije z’n waarschuwingen in de wind sloeg om het Russische S-400 raketafweersysteem niet aan te kopen. De VS legde sancties op. Dat had zich binnen het bondgenootschap nog nooit voorgedaan. De voormalige VS-president Donald Trump wilde Turkije wel niet voluit confronteren om zijn persoonlijke belangen in het land niet in gevaar te brengen. Zijn opvolger Joe Biden heeft zijn Turkse ambtsgenoot Recep Tayyip Erdogan wel openlijk de les gespeld.

Inderdaad. Op de Herinneringsdag van de Armeense genocide (24.04.21) erkende Biden de door Turkije gepleegde Armeense genocide, iets wat opeenvolgende presidenten hadden geweigerd uit angst dat Turkije zich zou afkeren van het Westen. Trukije wordt immers gezien als een bolwerk tegen Rusland zoals voorheen tegen de Sovjet-Unie. Politieke en geopolitieke redenen duwden het Westen dus naar deze niet-erkenning. Meteen betekent deze erkenning vanwege president Biden een grote verandering in de houding van Washington ten opzichte van Ankara.

Angelsaksisch chauvinisme

Washington verwijt Ankara wispelturigheid en revisionisme. Maar de recente eigen Amerikaanse tegenstrijdige politiek veroorzaakte een nieuwe diepe verdeeldheid onder de NAVO-lidstaten, met name de aankondiging van AUKUS, een trilateraal Angelsaksisch veiligheidspact tussen Australië, het VK en de Verenigde Staten.

In het kader van dit nieuwe pact zal de VS nucleaire aandrijftechnologie delen met Australië. Dit leidde ertoe dat Canberra, zonder voorafgaande kennisgeving , de Frans-Australische onderzeeërdeal ter waarde van $ 56 miljard annuleerde. Hiermee kwam er einde aan de ontwikkeling naar een dieper strategisch partnerschap tussen Frankrijk en Australië. De plotselinge annulering van het lucratief contract en de nieuwe Amerikaanse defensiestrategie met Australië was een ware vernedering voor Parijs. Vooral omdat de Franse ambities om meer invloed op wereldvlak te verwerven daarmee een forse klap moesten incasseren. De Franse ambassadeurs in Washington en Canberra werden teruggeroepen naar Parijs en de Franse minister van Buitenlandse Zaken, Jean Yves Le Drian zei: “ Van Groot-Brittannië behoeven we geen uitleg, we kennen hun constant opportunisme”.

Washington trachtte Parijs uit te leggen dat het niet wist dat Canberra op het punt stond om de geplande strategische alliantie, zoals Le Drian het noemde, ‘terug te draaien’. De Britse post-Brexit anglo-chauvinistische ideologie – waar Canberra zich natuurlijk graag bij aansluit – heeft alles van doen met de vernederende manier waarop Frankrijk buitenspel werd gezet om plaats te maken voor AUKUS. Deze totale minachting voor de Franse industrie en de Franse strategische belangen doet Parijs verder vertrouwen in de NAVO verliezen.

Frankrijk Griekenland

Deze “dolk in de rug” spoorde Parijs aan om andere strategische allianties op bilateraal niveau te zoeken, wat leidde tot een wederzijds defensiepact met Griekenland. Griekenland is ook gefrustreerd over de NAVO omdat Evere te weinig aandacht zou hebben voor de Griekse belangen. Concreet gaat het dan over de dagelijkse Turkse schendingen van zijn luchtruim, de Turkse dreigingen om de eventuele uitbreiding van de Griekse maritieme zone in de Ionische en Egeïsche Zee als een oorlogszaak te beschouwen, en de Turkse pogingen om energiebronnen in de maritieme zone van Griekenland te exploiteren. Op die manier verloor Athene het vertrouwen in de NAVO als garantie voor vrede, iets wat het pact met Frankrijk tot een veiligheidsnoodzaak maakte.

De Turkse minister  van Defensie Hulusi Akar zei dat de alliantie tussen Griekenland en Frankrijk een breuk in de NAVO zal veroorzaken. Als bondgenoten elkaar beginnen te beschuldigen breuken te veroorzaken, is de eenheid wel echt zoek.

Het wantrouwen groeit omdat de VS blijft verwachten dat alle lidstaten zich achter de VS belangen scharen, en omdat het anglo-chauvinisme van Londen onder het mom van “Global Britain” nieuwe allianties sluit om de reikwijdte in Azië vorm te geven.

Frankrijk probeert meer internationale invloed te winnen naarmate Turkije agressiever een neo-Ottomaans beleid voert, en Londen de post-Brexit concretiseert met nieuwe allianties. Gooi in dit moeras de ongelijke interesse tussen de NAVO-lidstaten om Oekraïne te steunen tegen Rusland, en het beeld komt naar voor dat het NAVO-blok meer verdeeld is dan ooit te voren.

besluit

Deze gebeurtenissen suggereren dat 2021een jaar was waarin de kwetsbaarheid en verdeeldheid van de NAVO duidelijker werden.

Waar verdeeldheid heerst kan een gezamenlijke externe vijand de eenheid terug brengen. Rusland wordt agressie en veroveringszucht aangerekend. Secretaris-generaal Jens Stoltenberg komt overtuigd uit de hoek en weigert een beleid uit te tekenen dat hij als premier van Noorwegen wel aanhield: rekening houden met de veiligheidsbelangen van uw tegenspeler. Maar hij gaat er kennelijk vanuit dat zo’n houding de interne verdeeldheid in de NAVO niet zou oplossen. Dus moet er volop ingezet worden op het versterken van het vijandbeeld over Rusland.

Deel dit artikel

Bron:https://www.uitpers.be/navo-verdeeldheid/