Nu de energieprijzen als lood op de schouders van de burger wegen, is er druk politiek overleg over welke ingrepen de energiefactuur kunnen verlichten. Dit is het uitgelezen moment om van de nood een deugd te maken en de factuur zodanig te hervormen dat ze de duurzame energietransitie ondersteunt, in plaats van belemmert.

Ontvet eerst de elektriciteitsfactuur

In de discussies over de fors gestegen energiefactuur komen de heffingen, accijnzen en taksen in het vizier. Logisch: dit zijn de componenten van de energiefactuur waarop onze beleidsvoerders impact hebben.

Vandaag zitten die componenten helemaal niet goed. De heffingen op elektriciteit zijn significant hoger dan die op aardgas en stookolie. Dit vormt een belangrijke rem op de elektrificatie van de verwarming van huizen, die nochtans cruciaal is om onze samenleving snel volledig klimaatneutraal en uitstootvrij te maken. Daardoor kunnen warmtepompen maar moeilijk concurreren met aardgasketels, hoewel ze veel milieuvriendelijker zijn.

Het is dus nodig dat de aandacht in eerste instantie gaat naar de elektriciteitsfactuur: deze moet ontvet worden van de vele heffingen die er de voorbije twintig jaar ingeslopen zijn.

Vermijd verschuivingen in de verkeerde richting

De huidige discussie over de btw brengt aan het licht dat er veel willekeur is in de tarieven. Zo bedraagt de btw op groene stroom 21%, terwijl dat voor steenkool 12% en op brandhout zelfs maar 6% is.  De milieuvriendelijkste vorm van energie heeft het hoogste tarief. Dat druist regelrecht in tegen het principe dat ‘de vervuiler betaalt’.

BBL en ODE pleiten vandaag niet voor een onmiddellijke verhoging van de btw op steenkool en brandhout. Dat zou namelijk direct in het vel snijden van kwetsbare gezinnen, die vaak niet anders kunnen dan zich met deze brandstoffen te verwarmen. Wel vragen we om een correctie te voorzien zodra de energieprijzen opnieuw zakken. Die correctie moet goed vooraf aangekondigd worden:  zo vermijdt de overheid dat de energieconsument nu verkeerde keuzes maakt, die hem later met een dure rekening opzadelen.

Hervorming vergt visie

Hiermee komen we tot de kern van de zaak: de energiefactuur moet  de richting aangeven waarin de politiek ons energiesysteem op lange termijn wil sturen. Bij de huidige aanpassingen, die tot doel hebben de rekening betaalbaar te houden, is het daarom nodig om meteen al rekening te houden met deze toekomstvisie.

Want het is zaak om ons niet tijdelijk, maar ook structureel te wapenen tegen de hoge energieprijzen. Alleen een sterk klimaatbeleid kan een dam opwerpen tegen de geopolitieke schommelingen op de energiemarkten. Vandaar ook het belang van een ambitieus renovatiebeleid en sterke stimulansen voor hernieuwbare energie: de hoge energieprijzen maken deze investeringen interessanter dan ooit.

Alle burgers zijn gebaat bij structurele ingrepen die onze energiefactuur verlagen, eerder dan bij een tijdelijke maatregel die onze afhankelijkheid van geïmporteerde fossiele energie verder bestendigt. En dat geldt nog meer voor de kwetsbare energiegebruikers.