| 
Zijn we gewapend tegen de stijgende prijzen?
Het Belgisch systeem van automatische indexering van lonen en sociale uitkeringen is het beste beschermingsmiddel voor een stabiele koopkracht van de gezinnen. Die stabiliteit gaan we de komende jaren, hopelijk in nasleep van de pandemie, broodnodig hebben.
De inflatie is hoog: tussen december 2020 en december 2021 stegen de prijzen met 5,71 procent. Vooral de stijgende energieprijzen wegen zwaar door in het algemeen prijspeil. Verwacht wordt dat ergens halverwege 2022 deze inflatieopstoot zal afvlakken.
Uiteraard barst de discussie rond de automatische indexering dan plots weer los. Pieter Timmermans van werkgeversfederatie VBO pleitte begin dit jaar in de kranten nog nét niet voor een indexsprong voor werknemers. Toch konden we tussen de lijntjes door lezen dat hij – en andere werkgeversorganisaties – subtiel het systeem van automatische loonindexering liefst weer in het vizier nemen.
Ongepast
Dat is absurd en totaal ongepast. De helft van de Belgische CEO’s kreeg in coronajaar 2020 een bonus uitgekeerd hoger dan of gelijk aan de bonus van 2019. Nochtans laten werkgevers geen kans onbenut om te treuren over het economische horrorjaar 2020. Blijkbaar verging het de ene al wat moeilijker dan de ander.
Onder de werknemers daarentegen waren er wel meer dan een miljoen die in het voorjaar 2020 tijdelijk werkloos waren. Dit gold meestal voor de minder goed betaalde sectoren. Wie het dus vóór de coronacrisis al moeilijk had, en onvoldoende verdiende om af en toe een bedrag op een spaarrekening te parkeren, kreeg er door corona nog een dreun bovenop.
Loonmarge
Voor 2021-2022 zit er voor Belgische werknemers slechts een schamele loonsverhoging aan te komen van 0,4 procent bovenop de automatische indexering. De beurzen toonden andere cijfers. Die stegen ondertussen alweer met een indrukwekkende 50 procent. Sinds de financiële crisis, die losbrak in 2008, zagen Belgische werknemers hun reële koopkracht niet toenemen. (De reële koopkracht neemt inflatie in rekening en geeft weer wat je met elke euro kunt kopen.) In onze buurlanden was dat wel het geval.
Geen paniek
De inflatie is momenteel hoog, maar dit is geen moment voor paniekvoetbal. Jarenlang was de inflatie erg laag en ook nu komen we qua richtcijfer voor de jaarinflatie slechts iets boven 2 procent uit. Dat is het richtcijfer van de Europese Centrale Bank.
Inflatie en index: veel gestelde vragen
Een prijsschok vertaalt zich in België trouwens niet in een onmiddellijke algemene loonstijging over de hele lijn, hetgeen onze economie wel eens in de problemen zou kunnen brengen. Ons systeem van automatische indexering van lonen en sociale uitkeringen is immers bijzonder intelligent ontworpen. De stijgingen gebeuren stapsgewijs, op verschillende momenten naargelang de sector en met enige vertraging.
Intelligent ontworpen
De basis voor indexeringen is immers de afgevlakte gezondheidsindex, waardoor pieken worden afgevlakt. Aan de andere kant zijn er tientallen verschillende sectorale cao’s die de indexering regelen. Deze cao’s bepalen de frequentie en het moment van indexering in al deze sectoren. Hierdoor worden de indexeringsmomenten breed uitgesmeerd doorheen de tijd.
Volgens de Nationale Bank heeft de inflatie momenteel enkel op korte termijn een negatief effect op het concurrentievermogen van bedrijven. De kans op een loonprijsspiraal is volgens de Nationale Bank erg klein.
Dat alles zorgt ervoor dat loonstijgingen niet boven die van onze buurlanden liggen. Daar moeten vakbonden immers verwachte prijsstijgingen meenemen in hun looneisen. In plaats van te onderhandelen over – we zeggen maar wat – twee procent loonsverhoging, mikken ze op vier procent om geen koopkracht te verliezen als de inflatie twee procent bedraagt.
In de Nederlandse metaalsector komt er de komende twee jaar bijvoorbeeld 5,3 procent loon bij, met een inflatieverwachting rond 4 procent. In de Duitse bouw gaan de lonen met meer dan 6 procent omhoog, met een inflatie van 4,5 procent. Hun looneisen liggen steeds boven de inflatiecijfers. En dat is iets dat we al jaren niet meer zien in België.
Stabiliteit
Dus ja, een inflatieopstoot zorgt voor een tijdelijk hogere, maar breed uitgesmeerde, loonindexering. Stabiliteit in koopkracht gaan we de komende jaren nodig hebben. Het is niet het ogenblik om dit systeem in vraag te stellen of ballonnetjes over een hervorming op te laten. Sectoren die nu een hogere loonaanpassing zien, hebben jaren kunnen meesurfen op een lage inflatie, en lage of onbestaande indexeringen. Wie goed bestuurt legt in goeie tijden reserves aan voor wanneer moeilijke tijden aanbreken. Dan is er nu geen reden om op te schrikken van een inflatiespook.
