Het was even schrikken in het wereldje van de diplomaten afgelopen week! De Mexicaanse President, Andrés Manuel Lopez Obrador ofte AMLO pleitte in zijn dagelijkse en ochtendlijke persconferentie voor een ‘pauze’ in de betrekkingen tussen Mexico en Spanje!

Maar wat betekent een ‘pauze’? Het is geen diplomatieke taal, en het leek toch totaal ondenkbaar dat AMLO de betrekkingen zou willen stopzetten? Nee nee, zei AMLO, ik bedoel helemaal geen breuk, gewoon even pauzeren, tot het eind van mijn mandaat – nog drie jaar. Want kijk, de Spanjaarden moeten ophouden met ons te bestelen, Mexico is geen veroveringsgebied, geef ons toch wat ademruimte. Mexico wordt geplunderd en het Mexicaanse volk verdient beter.

Hij gaf vervolgens het woord aan Octavio Romero Oropeza, huidig directeur van PEMEX, het overheidsbedrijf voor de olie-ontginning, om een paar voorbeelden te geven. En die zijn inderdaad sprekend.

Pemex nam onder de vorige Presidenten – Fox – Calderón – Pena Nieto – 51 % van de aandelen over van een scheepswerf in Galicië. Er werden twee ‘floteles’ besteld – schepen om personeel te laten overnachten – voor 80 miljoen Euro elk, Pemex had ze niet nodig, ze werden nooit gebruikt en men krijgt ze niet verkocht voor meer dan de helft van de prijs. Het was in totaal een investering van meer dan één miljard Euro, om de werkgelegenheid te bewaren in … Spanje.

Er werd een overeenkomst gesloten met REPSOL, het Spaanse oliebedrijf, voor boringen in de Cuenca de Burgos. Er werden duizenden punten geboord, maar olie kwam er niet uit. Elke put kostte miljoenen Euro’s. Investering verloren. Pemex kocht ook voor 55 miljoen Euro aandelen van Repsol en heeft die met verlies moeten verkopen.

Een andere investering ging over het aanvoeren van gas uit Peru, 26 miljard Dollar, verloren. Een gaspijpleiding in Mexico zou gaan van Poza Rica, aan de Atlantische Oceaan, naar Tula, in het binnenland. Er werd jarenlang 100 miljoen Mexicaanse Pesos per maand voor betaald, maar er is nooit één druppel gas doorgevloeid.

Het Spaanse bouwbedrijf OHL heeft met al die contracten enorme winsten geboekt, en AMLO vindt dat het nu wel stilletjes aan genoeg is geweest. Mexico verandert, aldus de President, dit soort dingen kunnen niet meer. Het is niet het Mexicaanse volk dat de Spaanse bedrijven moet redden en subsidiëren.

Mexico vindt het schandelijk en vernederend dat een ex-President van het land, Calderón, nu in de Raad van Bestuur van electriciteitsbedrijf Iberdrola zit, en zijn Staatssecretaris voor energie, Georgina Kessel er op de loonlijst staat.

De Spaanse bedrijven, aldus nog AMLO vormen een echte lobby en denken dat ze hier de baas kunnen zijn. Niet dus.

Hoeft het gezegd dat dit alles erg veel met corruptie heeft te maken en dat de meeste transacties via fiscale paradijzen zijn afgehandeld. Trouwens, de vorige directeur van Pemex, Emilio Lozoya, zit in de gevangenis, wegens het Odebrecht schandaal.

Handel en investeringen

Nu is Spanje niet eender welk land voor Mexico. Oudkoloniale macht en tweede grootste investeerder in Mexico, na de V.S. Van 1999 tot 2021 werd niet minder dan 76 miljard Dollar geïnvesteerd, de helft daarvan in de financiële sector. De Spaanse banken zijn hier overal. Daarna komen de telecomsector, energie en infrastructuur (bouw), kleding (Zara), hotels, Iberia …

En Spanje is uiteraard geen uitzondering wanneer het zijn bedrijven promoot en verdedigt. Er werd in Mexico prompt een Spaans persbericht van september 2021 verspreid, waarin de Spaanse Minister van Buitenlandse Zaken verklaart dat economische diplomatie zijn grote prioriteit is, dat zijn departement ten dienste staat van de Spaanse bedrijven en zichzelf ziet als instrument voor groei en welvaart in Spanje. Het is bedrijfsdiplomatie.

Een haar in de boter

Wie zich afvraagt waarom deze verklaring nu plots komt, nauwelijks enkele dagen nadat de ministers van buitenlandse zaken van Spanje én Mexico vriendschappelijk met elkaar omgingen in Honduras, bij de machtsovername van de nieuwe linkse President, Xiomara Castro, moet weten dat AMLO’s grote plan voor de komende weken en maanden een hervorming van de elektriciteitssector is.

Daarmee staat geweldig veel op het spel, omdat AMLO’s partij ook stemmen van de oppositie zal nodig hebben. De VS-Ambassadeur, Ken Salazar, had twee weken geleden verklaard die hervorming ten volle te steunen, maar trok één week geleden alweer zijn staart in. En Iberdrola, het Spaanse elektriciteitsbedrijf dat veel voorrechten dreigt te verliezen, is volop aan het lobbyen tégen de hervorming.

En er zit nog wel meer haar in de boter. In 2019 had AMLO een brief geschreven naar de paus en naar de Spaanse Koning, om een verontschuldiging te vragen voor het leed dat met de verovering en kolonisering van Mexico de inheemse volken was aangedaan. De Paus deed dit, in voorzichtige termen, de Koning heeft de brief zelfs nooit beantwoord. De Eerste Minister, sociaal democraat Pedro Sanchez, liet weten dat je het verleden nooit met de ogen van het heden mag bekijken en dat de kolonisering ook erg veel positieve gevolgen heeft gehad. Die boodschap werd enkele maanden geleden nog een keer herhaald tijdens een bezoek aan Puerto Rico. Ex-premier Aznar maakte er nog een grove grap over.

Mexico liet het beeld van Christoffel Columbus weghalen, op één van de grote kruispunten in Mexico Stad, en zette in de plaats een prekoloniaal beeld. Spanje werd niet eens uitgenodigd op de viering van 500 jaar verovering van Mexico Stad (Tenochtitlan) en 200 jaar onafhankelijkheid.

Mexico voelt zich vernederd en het klopt zeer zeker dan de Spanjaarden hun hautaine houding nooit achterwege laten. Het land heeft maanden moeten wachten voor de nieuwe ambassadeur die AMLO aanstelde in Madrid, ook werd erkend, een figuur van de oppositie, bovendien.

De diplomatieke betrekkingen tussen de twee landen werden slechts in 1977 hersteld, na de dood van Franco. Mexico heeft de Republikeinse vluchtelingen met open armen verwelkomd.

‘Ze doen alsof ze het niet begrijpen’, zegt AMLO nu, maar er is een nieuwe realiteit in Mexico en daar zullen ze moeten aan wennen’.