Persbericht BBL: PFOS-schandaal, stikstofgate: en toch dreigt Vlaanderen enige onafhankelijke labo op te doeken

PFOS-schandaal, stikstofgate: en toch dreigt Vlaanderen enige onafhankelijke labo op te doeken

Vanmiddag wordt in het parlement de toekomst van het laboratorium van de Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) besproken. Het enige onafhankelijk overheidslabo voor milieuanalyses in Vlaanderen wordt mogelijk opgedoekt door besparingen. Een totaal verkeerd signaal, op een ogenblik dat het PFOS-schandaal en stikstofgate duidelijk maken dat de overheid er niet in slaagt om milieurisico’s te beheersen en de volksgezondheid te beschermen. Tijd om opnieuw te investeren in een gezond leefmilieu voor de Vlaming.

 Milieurisico’s beheersen en de volksgezondheid beschermen zijn kerntaken van de overheid. Dat de overheid daar in het PFOS-dossier en bij stikstofgate niet in slaagde, valt niet los te zien van de jarenlange besparingen op leefmilieu - waar deze besparingen bij het laboratorium van VMM slechts een onderdeel van vormen. 

In heel de keten van vergunningverlening over monitoring tot handhaving, zorgen de besparingen voor problemen: te weinig tijd voor vergunningsaanvragen, meetnetten voor lucht en water die worden afgebouwd, duizenden terreincontroles minder per jaar. En nu mogelijks ook het enige labo dat wordt gesloten.

Kroniek van 3 besparingsrondes

Binnen de Vlaamse overheid werden 3 besparingsrondes voor het personeel uitgewerkt, voor de periodes 2009 – 2014, 2014 – 2019 en 2019 - 2024. Voor de milieudiensten binnen de overheid zorgt dit voor serieuze personeelstekorten. VMM, verantwoordelijk voor lucht- en waterkwaliteit, moet het op  10 jaar tijd met 203 personeelsleden minder doen, op een totaal van 1067. Bij VLM, onder andere. bevoegd voor mestcontroles, was er op 10 jaar tijd een daling in personeel van 120 VTE, op een totaal van 774. OVAM moet het met 70 mensen minder doen. Ook de milieu-inspectie werd grondig afgebouwd, met ongeveer 50 VTE, waardoor er nu per jaar 2.000 controles minder plaatsvinden. 

Het gaat niet alleen over besparingen op personeel, maar ook op materieel. Zo moet er gesnoeid worden in de metingen voor luchtkwaliteit. Het MAP-meetnet (mest) zou worden uitbesteed. Het meetnet voor waterzuiveringsinstallaties en het meetnet voor riooloverstorten werd eerder al uitbesteed. En nu staat ook de analyse door een onafhankelijk labo op het spel. Die uitbestedingen zorgen trouwens niet voor echte besparingen, maar wel voor een verlies aan onafhankelijkheid en expertise binnen de milieuadministraties.

 Waarom besparingen tot problemen leiden

In de hele keten van het milieubeleid zorgen deze besparingen nu al voor problemen. Het begint al bij advisering over vergunningsaanvragen. Van verschillende diensten vernemen we dat ze minder of helemaal geen tijd meer hebben om adviezen uit te brengen in de milieuvergunningscommissies. Hier worden de voorwaarden afgesproken waaraan bedrijven moeten voldoen. Het gaat vaak om technische dossiers, waarvoor voldoende expertise noodzakelijk is. Als die wegvalt, kan dat leiden tot zwakkere vergunningsvoorwaarden.

Een tweede stap in de keten is de monitoring. Deze staat onder druk door de besparingen bij de meetnetten voor lucht en water. En nu ook door de besparingen op het VMM-laboratorium. Dit labo uitbesteden, zal ten koste gaan van de onafhankelijkheid. Bovendien heeft het VMM-labo een grote expertise opgebouwd rond analysetechnieken. Die expertise is nodig om voor nieuwe probleemstoffen methodes te ontwikkelen, zonder daarvoor afhankelijk te zijn van private spelers op de markt. PFOS is daar een heel duidelijke illustratie van.

De derde stap is de handhaving, het sluitstuk van het beleid. Ook hier is het grote pijnpunt dat er veel te weinig handhavers zijn, zowel Vlaams als lokaal. De milieu-inspectie werd afgebouwd tot ongeveer 100 VTE en moet daarmee instaan voor de controle op meer dan 10.000 klasse 1-bedrijven, waaronder 300 Seveso bedrijven. Op gemeentelijk niveau zijn er ongeveer 50.000 klasse 2-bedrijven. Daartegenover staan slechts 153 VTE aan gemeentelijke toezichthouders. Er zijn bovendien nog altijd gemeenten die helemaal geen toezichthouder hebben.