Artikels/Articles Reflectie: Oorlog in Oekraïne onderstreept hoogdringendheid energietransitie
| 
Reflectie: Oorlog in Oekraïne onderstreept hoogdringendheid energietransitie
Vele Vlamingen beseffen sinds kort dat je amper twee landsgrenzen over hoeft vooraleer je aan de rand van Oekraïne staat. Eeuwenlang niemandsland of iedereens knecht en dan sinds enkele decennia een onafhankelijk land met de blik op het westen. Ik was er aan gewend geraakt om geregeld met onze Oekraïense zusterverenigingen samen te zitten binnen het European Environmental Bureau (EEB), de Europese koepel van BBL. De dag na de inval van Rusland gingen mijn gedachten onmiddellijk naar collega-bestuurslid Andriy Andrusevych. Is hij en zijn naasten veilig? Hoe gaat hij om met deze dreiging die inmiddels lijfelijk voelbaar is? Ligt de natuur- en milieubeweging in Oekraïne lam? Eerlijk, ik weet het niet. Net zoals miljoenen inwoners van Oekraïne in binnen- en buitenland (te) weinig nieuws ontvangen over elkaars wedervaren.
Als organisatie die gelooft in een wereld waarin gelijke, rechtvaardige, vreedzame en democratische samenlevingen kunnen bloeien, zijn we binnen BBL geschokt en bedroefd door de verwoestende gevolgen van de militaire actie. We zijn solidair met alle mensen die in Oekraïne wonen en met iedereen die door het conflict getroffen wordt. We staan ook achter al diegenen in Rusland die zich verzetten tegen deze onrechtvaardige oorlog, protesteren voor vrede en te maken krijgen met repressie en arrestatie.
Kerncentrales als doelwit in conflicten
Energiecentrales zijn een veel voorkomend doelwit in moderne conflicten, omdat de vernietiging ervan het vermogen van een land om door te vechten beperkt. Maar anders dan windmolens of zonnepanelen zijn kerncentrales een potentieel doelwit en daarmee een groot risico in een gewapend conflict.
Het is ook een van de meest acute risico’s in het huidige conflict. Oekraïne heeft 15 kerncentrales en is voor de helft van haar elektriciteitsproductie afhankelijk van kernenergie. Nucleair expert Bennett Ramberg schreef op 14 februari al over de risico's. De brand die vannacht uitbrak op het terrein van de kerncentrale Zaporozje, de grootste kerncentrale van Europa, toont dat een ongeluk snel kan gebeuren.
De crisis onderstreept de dringende noodzaak voor Europa om de overgang naar zelfvoorzienende en hernieuwbare energiebronnen te versnellen en zijn energiebehoeften te verminderen.
De rol van fossiele brandstoffen in deze oorlog
Het conflict in Oekraïne is ook nauw verbonden met de afhankelijkheid van de EU van de invoer van fossiele brandstoffen. Meer dan 40% van het ingevoerde gas en bijna 30% van de ingevoerde ruwe olie is afkomstig uit Rusland. Aan Russische zijde zijn olie en gas goed voor bijna 40% van de inkomsten van de federale begroting en 60% van de export. De Russische fossielebrandstoffenindustrie is een belangrijke leverancier van de militaire begroting van de overheid en heeft niet alleen deze oorlog gevoed, maar ook conflicten in Georgië en Syrië.
De crisis onderstreept de dringende noodzaak voor Europa om de overgang naar zelfvoorzienende en hernieuwbare energiebronnen te versnellen en zijn energiebehoeften te verminderen door massale investeringen in diepgaande renovatie van gebouwen, energie-efficiëntiemaatregelen, infrastructuur voor openbaar vervoer en inspanningen op het gebied van de circulaire economie. Samen zullen deze maatregelen de afhankelijkheid van de EU van Russische fossiele brandstoffen verminderen en het politieke engagement van de EU helpen herstellen.
EEB-directeur Jeremy Wates roept de Europese Commissie en de lidstaten op snel een strategie voor de korte termijn te presenteren om de energiebehoeften terug te dringen, het olie- en gasverbruik te verminderen en meer te investeren in hernieuwbare energiebronnen. Tegelijk pleit hij voor een reeks maatregelen op het gebied van energie-efficiëntie en -bevoorrading, om een einde te maken aan de invoer van fossiele brandstoffen uit Rusland. De Commissie moet dan ook haar voorstel intrekken om gas als groene brandstof op te nemen in de Europese taxonomie voor duurzame financiering.
De onderhandelingen over het "fit-for-55"-pakket, de ruimere invoering van de Europese Green Deal en de maatregelen om onze industrie koolstofarm te maken, moeten worden versneld om zo onafhankelijkheid van fossiele energiebronnen tot stand te brengen. Een toekomst van 100% hernieuwbare energiebronnen is mogelijk tegen 2040 en dit conflict herinnert ons er op een grimmige manier aan hoe belangrijk het is ons te verbinden tot een toekomst zonder fossiele brandstoffen.
Danny Jacobs,
Algemeen directeur Bond Beter Leefmilieu
Bestuurder EEB
