Over de grenzen aan de groei
Vijftig jaar na de oerwaarschuwing van de Club van Rome
Januari 2022. Foto vanaf de Al Hamra Tower toont een uitzicht op Koeweit stad onder zware mist © Yasser AL-Zayyat / AFP / ANP
De mensheid put de planeet uit en roept zo onvoorstelbaar onheil over zich af. Het klinkt als de samenvatting van het laatste klimaatrapport, maar tot deze conclusie kwam een groep systeemwetenschappers vijftig jaar geleden al. De enige manier om een catastrofe af te wenden, waarschuwden zij, is het stellen van grenzen aan de groei.
Het rapport van de Club van Rome maakte in 1972 diepe indruk op burgers en beleidsmakers. En nog steeds geldt De grenzen aan de groei als een ijkpunt in het milieudebat. Voor de een is het een vooruitziende oerwaarschuwing, voor de ander het bewijs van de nodeloze hysterie van groene doemprofeten.
Aan de hand van vier jaartallen maakt Jaap Tielbeke de balans op. Hoe kan het dat we, ondanks alle alarmsignalen, de planetaire grenzen hebben overschreden? En welke lessen kunnen we daaruit trekken voor de toekomst?
Nederland is in de ban van de Club van Rome. Om de aarde leefbaar te houden moeten we de economische groei aan banden leggen, verkondigen prominente politici.
1992
We zijn de grenzen al gepasseerd, concluderen de MIT-wetenschappers in een nieuw rapport. Maar hun boodschap valt niet in goede aarde. Toch houdt Donella
2002
Optimistische dwarsdenkers verzetten zich tegen het gesomber van de milieubeweging. Van de onheilstijdingen van de Club van Rome is niets terechtgekomen, toch? Ondertussen maken klimaatwetenschappers zich steeds grotere zorgen.
2022
Omdat we dwars door het ecologische plafond zijn geschoten, begint het geloof in ‘groene groei’ te wankelen. Kan een comeback van het grensdenken het tij nog keren?
Noot van de hoofdredacteur
Met trots presenteren we het langste verhaal dat De Groene Amsterdammer ooit in zijn geschiedenis publiceerde. Toen Jaap Tielbeke vorig jaar met het idee kwam een diepgravend verhaal te maken over het rapport van de Club van Rome, was de redactie meteen enthousiast. Het afgelopen jaar dook Jaap Tielbeke in de archieven, las hij de relevante rapporten en boeken en sprak hij met betrokkenen, onder wie de wetenschappers die de systeemanalyses uitvoerden en het eerste rapport van de Club van Rome en de follow-ups daarvan schreven. Het is een indrukwekkende reconstructie geworden van de totstandkoming en de ontvangst van De grenzen aan de groei en het decennialange debat dat erop volgde over hoe de mens zich tot de planeet moet verhouden.