Sinds de invasie in Oekraïne zijn landen en multinationals druk in de weer om Rusland sancties op te leggen, hierbij werd de nadruk terecht gelegd op het grootste Russische exportproduct: fossiele brandstoffen. Die zijn goed voor 36% van de totale Russische begroting en alleen al de export naar Europa brengt elke dag ongeveer 1 miljard euro in het laatje van het Kremlin.

Uiteindelijk beslisten multinationals zoals BP, Equinor, Eni, Shell en ExxonMobil om hun activiteiten stop te zetten in Rusland. De VS kondigde een verbod aan op Russische fossiele brandstoffen, de UK een verbod op Russische olie en een de-factoverbod op LNG-tankers met Russisch gas nadat havenwerkers weigerden deze toe te laten tot de haven, en Litouwen voerde effectief zo’n verbod in op LNG-tankers. Vorige week deed de EU ook nog het REpowerEU-plan uit de doeken, met de ambitie om de vraag naar Russisch gas met twee derde te verminderen tegen eind dit jaar.

Fluxys onder de radar

De internationale consensus is duidelijk: de afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen en de daarmee gepaard gaande indirecte financiering van de oorlog in Oekraïne moet zo snel mogelijk afgebouwd worden. Merkwaardig dat de activiteiten van Fluxys in de haven van Zeebrugge tot nu toe nauwelijks in vraag gesteld worden.

Fluxys bouwde in 2019 een vijfde LNG-opslagtank van 180.000m³, voor een 20-jarig contract met Yamal LNG. De deal: Fluxys voorziet het hele jaar door LNG-opslag en overslagcapaciteit voor LNG afkomstig van het Russische schiereiland Yamal, in het arctisch gebied. Zo kunnen de speciale ijsbrekers met LNG tot in Zeebrugge varen, waar het gas overgezet wordt op normale LNG-tankers richting Aziatische markten. 

Zeebrugge draaischijf voor Russisch gas

Uit een recent rapport van IEEFA (Institute for Energy Economics and Financial Analysis) blijkt nu dat de haven van Zeebrugge als een draaischijf fungeert voor Russisch LNG: maar liefst 10% van alle Russische LNG-export wordt er verscheept. Dit cijfer zal naar alle waarschijnlijkheid enkel maar stijgen in het komende jaar, doordat de UK dit niet meer wil doen, waardoor ongeveer 5% van de totale Russische LNG-export een nieuwe overzethaven moet vinden, het nabije Zeebrugge is dan een logische keuze.

Woekerwinsten voor oligarchen

Vorig jaar was 89% van het Russische gas dat langs Zeebrugge passeerde niet bestemd voor Europese markten, maar wel voor landen in Azië, het Midden-Oosten en Zuid-Amerika. De verklaring: gastransport via pijpleidingen is goedkoper en loopt vooral via langetermijncontracten, terwijl LNG-transport duurder is en vooral via de 'spotmarkt' verkocht wordt, dus aan de huidige, hoge gasprijzen. 

Anders gezegd: de Europese energiebevoorradingszekerheid staat hier niet op het spel, enkel de winst voor Yamal LNG en Fluxys. Fluxys krijgt voor twintig jaar een vast bedrag van Yamal, maar voor Yamal LNG zijn de winsten sterk afhankelijk van de gasprijzen van dat moment, waardoor er nu woekerwinsten geboekt worden. 

Moreel kompas overheden is het noorden kwijt

Uit het rapport blijkt ook dat Fluxys dankzij het 20-jarige contract met Yamal LNG ter waarde van 1 miljard euro, het dividend per aandeel kon verhogen met 7 cent van 1,30 euro naar 1,37 euro. 

De gemeenten en de FPIM (Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij) zijn samen goed voor 80% van alle Fluxysaandelen. Als hoofdaandeelhouders hebben ze de macht om het beleid van Fluxys bij te sturen. De meerderheid van de gemeenten ondertekenden ook het burgemeestersconvenant, waardoor ze zich engageren voor een ambitieus klimaatbeleid. Internationale handel in Russisch LNG faciliteren, druist daar recht tegenin. Vandaag sporen klimaatbeleid en de geopolitieke belangen van Europa samen. Daarom is het nu hét moment om te handelen en het beleid van Fluxys bij te sturen. Of is 7 eurocent het vandaag nog waard om de Russische oligarchen te steunen? 

Dit artikel verscheen ingekort op 21 maart 2022 in De Standaard