Newroz 2022

Het nieuwe jaar (Newroz) begon voor de Koerden (o.a.) dit jaar op 22 maart. Het werd in Brussel gevierd in het cultureel centrum De Markten in Brussel met toespraken, muziek en een heerlijk buffet. Een delegatie van LEF was aanwezig om onze steun aan de koerdische emancipatiestrijd  te betuigen. Wij  brengen u de tekst van de organisatoren die de betekenis van Newroz toelicht en  een foto van de sprekers .

NEWROZ

Diep geworteld in de rituelen en tradities van het zoroastrisme, wordt Newroz reeds 3000 jaar sinds 612 voor Christus, op 21 maart, gevierd. Het is nu een van de belangrijkste traditionele feestdagen in veel landen en regio's van het Midden-Oosten en Centraal-Azië, zoals Koerdistan, Iran, Afghanistan, Tadzjikistan, Oezbekistan, Azerbeidzjan, Kazachstan en Kirgizië. Het wordt ook gevierd door de Zoroastrische Parsi's in India.

Ondanks zijn zoroastrische oorsprong, overleefde Newroz de islamisering van de volkeren van de regio (8e eeuw na Christus). We weten bijvoorbeeld dat de eerste vier kaliefen de vieringen van Newroz voorzaten, en dat de dag een feestdag was tijdens de Abbasidische periode...

De oorsprong van Newroz

Volgens Perzische en Medische tradities symboliseert Newroz de bevrijding van onderdrukte volkeren. Het zou gevierd zijn vanaf 612 voor Christus. Volgens de legende kwam de smid Kawa, van Medische afkomst, in opstand tegen koning Dehak. Dehak was het slachtoffer van een verschrikkelijke betovering, zijn schouders werden namelijk constant bezet door twee slangen. Hoeveel hij ze ook afsneed, de slangen groeiden onmiddellijk terug. Hij moest ze elke dag voeden met de hersens van een jongen uit het koninkrijk. Nadat hij zag dat zestien van zijn zonen werden gedood om de wrede eetlust van de slangen te stillen, kwam de smid Kawa in opstand toen de soldaten zijn zeventiende zoon kwamen halen. Hij marcheerde naar het paleis van Dehak en doodde hem, daarna beklom hij de berg en stak een groot vuur aan op de top, om aan iedereen het signaal te geven dat het land was bevrijd. Het was de geboorte van Newroz.

Al millennia lang is Newroz, wat "nieuwe dag" betekent (van Avestan nava, "nieuw" + rəzaŋh, "dag"/"daglicht"), de belangrijkste feestdag van het jaar onder de Koerden. Het symboliseert zowel de komst van de lente als de overgang naar het nieuwe jaar.

Sinds het begin van de 20e eeuw en de verdeling van Koerdistan over vier staten, heeft het Newroz-feest een politieke betekenis gekregen die het voorheen niet had. Newroz, het meest zichtbare symbool van de Koerdische cultuur en identiteit, werd verboden door drie van de vier staten die Koerdistan bezetten.

Zo was het jarenlang verboden in Turkije. Tegelijkertijd is het, net als in Kawa's tijd, een uiting van Koerdisch verzet geworden. Op 21 maart 1982 vierde Mazlum Dogan, een van de oprichters van de PKK, in de beruchte gevangenis van Diyarbakir, Newroz symbolisch door drie lucifers aan te steken en zichzelf in brand te steken om te protesteren tegen de systematische marteling van gevangenen en tegen het onrechtvaardig beleid van de Turkse regering jegens het Koerdische volk. Sinds die datum staat hij onder de Koerden bekend als "Kawayê hemdem", de moderne Kawa.

Sinds het begin van de jaren tachtig is Newroz het symbool geworden van het Koerdische verzet tegen de staatsonderdrukking. Deze demonstratie waarbij de Koerden de repressie aan de kaak stellen en hun eisen uiten, wordt systematisch onderdrukt door de autoriteiten. Zo opende het Turkse leger in 1992 in Cizre het vuur op een demonstratie voor Newroz, waarbij bijna 100 mensen omkwamen, waaronder vrouwen en kinderen.

In de afgelopen jaren heeft de Turkse regering haar strategie gewijzigd en probeert ze zich het Newroz-festival toe te eigenen, en zo haar lange praktijk van plundering en verturksing van de Koerdische cultuur voort te zetten. In 2008 creëerde de Turkse staat zijn eigen "Nevruz" feestdag en presenteerde het als een traditionele Turkse feestdag. Maar dit herstel had niet de verwachte effecten: de Turken negeerden de door de autoriteiten georganiseerde "Nevruz". De demonstraties tijdens Newroz worden nog steeds onderdrukt door de autoriteiten. Zo werden in maart 2008 twee mensen gedood door de Turkse politie tijdens  Newroz-demonstraties. Opnieuw op 21 maart 2017 heeft de Turkse politie Kemal Kurkut, een jonge Koerdische student aan de Faculteit voor Schone Kunsten, opzettelijk vermoord tijdens Newroz-feesten in Amed (Diyarbakir).

De Koerden van Irak en Syrië, die een autonome status genieten, hebben van Newroz een officiële feestdag gemaakt en vieren deze ten dage openlijk.

Wie zijn de Koerden?

Duizenden jaren lang bewoonden de Koerden de vruchtbare gronden van Noord-Mesopotamië, de bakermat van de beschaving. Geïrrigeerd door de overstromingen van de Tigris en de Eufraat, was de regio het toneel van de neolithische revolutie, toen mensen dieren begonnen te domesticeren en zich te vestigen. Beetje bij beetje werden de dorpen omgevormd tot steden en vervolgens tot staten en multi-etnische rijken. Het is in deze context dat het schrift werd uitgevonden door de Sumeriërs in het 3e millennium voor Christus.

Het was rond deze tijd dat we het eerste spoor van het bestaan ​​van de Koerden vinden in geschreven documenten. Ze zijn dan ook een van de eerste inheemse volkeren van de regio. Hun naam is waarschijnlijk afgeleid van het Sumerische woord kur, wat "berg" betekent. Het werd door de Sumeriërs gebruikt om te verwijzen naar verschillende nomadische volkeren die in het Zagros-gebergte woonden, zoals de Hurriërs, de Guti's of de Kassieten.

De Koerden hebben altijd geleefd in de vorm van vorstendommen die min of meer in federaties waren gegroepeerd. Ze zijn vandaag de dag een van de grootste staatlozen ter wereld. Na het afsluiten van het verdrag van Lausanne door Turkije en de Europese staten 24 juli 1923, werden ze verdeeld over vier landen. Tegenwoordig bevindt de meerderheid van de Koerden zich in Turkije (20 tot 25 miljoen), bijna 11 miljoen in Iran, 6 miljoen in Irak en 5 miljoen in Syrië. Een diaspora van 4 miljoen mensen leeft ook in Armenië, Azerbeidzjan, Kirgizië, Kazachstan, in de voormalige Sovjetrepublieken en in Europa.

De Koerdische taal

Koerdisch is een van de Indo-Europese talen. Aangezien laatstgenoemden in Mesopotamië zijn geboren, wordt aangenomen dat het Koerdisch een van de oudste talen in de regio is. Het bestaat uit drie hoofddialecten. Het meest voorkomende dialect, Kurmanci, wordt gesproken door een grote meerderheid van de Koerden in Turkije, alle Koerden in Syrië en enkele Koerden in Iran en Irak. Het tweede dialect, Sorani, wordt gesproken in Iran en Irak. Ten slotte wordt Zazaki gesproken door een deel van de Koerden in Turkije.

Foto’s