| 
25 mei 2022 We hoeven de krant maar open te slaan of we worden om de oren geslagen met nieuws over de slechte staat van het klimaat en de natuur. Hoe vermijd je als milieuorganisatie of -activist moedeloosheid en blijf je je netwerk motiveren om samen met jou die grootse uitdagingen aan te gaan? Voor invloedrijk Brits transitiedenker Rob Hopkins start alles met de kracht van verbeelding. Iets wat Natuurpunt met haar toekomstbeelden voor 2050 alvast wondermooi in de praktijk brengt.
In dit stuk koppelen we een aantal stellingen uit Rob Hopkins zijn boek ‘From what is to what if’ aan concrete ervaringen uit het toekomsttraject ‘Natuur in het hart. Vlaanderen in 2050’ van Natuurpunt. En hopen jou zo te inspireren om er zelf mee aan de slag te gaan.
Rob Hopkins
Alles hangt af van het verhaal dat je vertelt. Vertrek je van wat er fout loopt of van kansen en mogelijkheden?
Omarm dromen van burgers
Dagelijks komt er meer beton dan bomen bij, stroomt er meer water naar de zee dan er in de bodem sijpelt en circuleert er meer stikstof en CO2 dan onze natuur kan slikken. Die trends lijken vandaag moeilijk te keren. Hoe zorgen we er dan voor dat onze natuur in 2050 is hersteld? Hoe krijgen we natuur opnieuw in het hart van de samenleving? “Door vanuit een positieve toekomstblik te vertrekken, wakkeren we burgers hun verbeelding aan en zetten we hen aan om mee na te denken over hoe het beter kan”, aldus Diemer Vercayie, coördinator van het toekomsttraject.
De toekomstvisie van Natuurpunt biedt een coherent en breed toekomstperspectief die enthousiasmeert om aan de slag te gaan. “Met de titel ‘Natuur in het hart’ spreken we ook letterlijk elke mens aan. Want wie houdt er niet van de natuur? We laten ermee zien dat de toekomstvisie die we voor ogen hebben niet enkel gaat over het beschermen van natuurgebieden, maar over een systeemherstel, over het hele landschap en alle sectoren samen.”
Rob Hopkins
Erken dat je zelf niet alle antwoorden kent en zoek samen naar oplossingen
Zoek samen naar oplossingen
Een toekomstvisie stel je niet even met vijf mensen op, maar moet gedragen zijn door de hele vereniging. In verschillende fasen bracht Natuurpunt experten, medewerkers, leden en vrijwilligers samen om na te denken over hoe die toekomst er kan uitzien.
“We namen participatiebureau Levuur onder de arm die ons hielp bij het opzetten van een participatieve structuur en werkvormen die een gelijkwaardige inbreng mogelijk maken. Ze leidden professionelen en vrijwilligers binnen onze organisatie op om gesprekken te faciliteren als moderator. Ze stelden draaiboeken voor de denkmomenten op en hielpen ons om binnen een welbepaald kader te enthousiasmeren en te prioriteren. Resultaat: een duidelijke en gedragen toekomstvisie met vijf toekomstbeelden die inspireren en tonen hoe het anders kan én moet. De concrete stappen die we moeten zetten, vormen de basis voor onze werking de komende jaren.”
Rob Hopkins
Installeer infrastructuur of methodieken via dewelke burgers met elkaar en met jou kunnen interageren
Gebruik een methodiek
In een eerste brede online bevraging werden mensen met een aantal laagdrempelige en open vragen getriggerd om hun verbeelding de vrije loop te laten: Welke plek is voor jou een inspirerend voorbeeld van hoe onze natuur er in de toekomst kan uitzien? Hoe kunnen natuur en samenleving elkaar versterken in Vlaanderen? “We dachten eerst na over het resultaat en dan pas over de weg ernaartoe”, vertelt Vercayie. “Die nieuwe aanpak was niet eenvoudig, omdat we het zo gewoon zijn om meteen na te denken over concrete acties en campagnes. Maar dankzij neutrale gespreksbegeleiding geraakten we al snel in de juiste mindset. Erg inspirerend, verhelderend en motiverend!”
De resultaten uit de brede bevraging vormden de basis om, onder begeleiding, in 5 online werkgroepen een beschrijving van het huidige en toekomstige landschap uit te werken. Zowel leden, vrijwilligers en medewerkers van Natuurpunt, maar even goed experten en creatievelingen zonder diepgaande expertise namen hieraan deel. Die beschrijving werd door digitaal kunstenaar Wim Dasselaar omgezet in inspirerende toekomstbeelden. “Hoe we die visie precies zullen realiseren, daar wordt dit jaar volop aan gewerkt”, vertelt Vercayie.
Rob Hopkins
Elke stap bepaalt wat de volgende wordt. De toekomst heroveren is een proces in voortdurende verandering
Bekijk ideeën als een beginpunt
Onze samenleving is continu in verandering en dat maakt de kans groot dat je onderweg ideeën moet bijsturen omdat ze niet meer passen in de nieuwe realiteit. Maar dat is OK. Belangrijker is om te durven starten met een open proces dat niet in steen is gebeiteld, maar vooral een dialoog en ideeën op gang brengt waarop kan worden verder gebouwd.
“Met onze toekomstbeelden laten we zien wat we willen bereiken en maken zo iedereen warm voor een Vlaanderen in harmonie met de natuur. Ze dagen uit om verder na te denken, om oplossingen te zoeken en om verandering op gang te brengen. Ze vormen een startpunt om de dialoog aan te gaan met alle gebruikers van de open ruimte, op lokale, regionale en Vlaamse schaal. Vanuit deze toekomstvisie willen we samen bouwen aan een samenleving met de natuur in het hart”, aldus Vercayie.
Rob Hopkins
Overal ter wereld zijn er praktijken die ons als samenleving kunnen inspireren hoe het beter kan én moet
Laat je inspireren
“We wilden mensen laten zien hoe aangenaam de toekomst kan zijn als we juiste keuzes maken. Met dit traject namen we de tijd om veel mensen te betrekken en ontdekten zo hoeveel mooie praktijken er vandaag al zijn, ook in Vlaanderen. Al die ideeën brachten we samen tot een sterk toekomstverhaal. Vind het warm water dus niet telkens opnieuw uit, maar breng ideeën samen en bouw verder op inspirerende voorbeelden”, besluit Vercayie. “Ze tonen dat die betere toekomst mogelijk is, en sterker nog, zelfs al begonnen is. Het is vooral zaak om samen die transities te versnellen.”
