Zonnewarmtecollector in chemisch overslag bedrijf

Ga eens kijken op nummer 1111 in de Antwerpse haven, het is spectaculair. Ik was er 3 juni met een georganiseerd studiebezoek in de Antwerpse haven op linkeroever. Maar ga er eens zelf kijken op het adres Steenlandstraat 3, Kallo, of kaainummer 1111, daar is ADPO gevestigd. Het is de moeite waard.

Van de straatkant vallen al de 25 enorme “zonnebomen” op. Op een hoge pijler zijn platen met 20 klassieke fotovoltaïsche zonnepanelen gemonteerd. Ze zijn wendbaar opgesteld en draaien mee met de zon, zodat ze steeds het maximum uit de zonnestraling halen. Ze dekken alvast een tiende van het jaarlijkse stroomverbruik, vermeldt ADPO.

Meer nog valt de dubbele rij parabolische spiegels op, eveneens op hoge pijlers gemonteerd. De trein kan er onderdoor rijden. Dit is hun zonnewarmtecollector, CST, of ‘Concentrated Solar Thermal’. De spiegels zijn zes meter hoog en van glas met een speciale coating. Ze zijn op de zon gericht. Elke 20 seconden wordt de stand aangepast met een hydraulisch mekanisme. De spiegels concentreren de zonnestraling op een stalen buis, die gevuld is met thermische olie. Op korte tijd wordt deze olie opgewarmd tot 400°C. Ze maken er stoom mee op 10 bar druk.

Een chemisch bedrijf verbruikt veel aardgas. Hoe dan klimaatneutraal worden?

ADPO, ‘Antwerp Distribution and Product Operations’  is een overslagbedrijf voor chemicaliën van allerlei slag. Het is een familiebedrijf met 340 personeelsleden. ADPO heeft 275.000 m3 opslagruimte aan kleine en grote tanks. Chemicaliën worden uit zeeschepen gelost, opgeslagen in tanks en verder verdeeld per trein of vrachtwagens. Vele chemicaliën moeten door hun aard op hogere temperatuur in verwarmde tanks opgeslagen worden. Bovendien moeten leidingen en tanks geregeld gereinigd worden. Dat doen ze met stoom onder druk.

ADPO heeft dus een hoge warmtebehoefte en verbruikt normaal veel aardgas. Zij lieten de firma AZTEQ uit Genk, de Concentrated Solar Thermal’ bouwen. Die CST brengt 462 megawattuur op per jaar. Omgerekend is dat 2,4 MWh per lopende meter spiegel van 6 meter hoog. Het is een dubbele lange opstelling in noord-zuid richting. De installatie produceert instant warmte, zo gauw dat de zon schijnt. Ook in putje winter. De pijpleiding waarin de thermische olie circuleert is van de buiten temperatuur geïsoleerd door een glazen omhulsel, dat vacuüm getrokken wordt. De hete thermisch olie wordt gebufferd in een tank, zodat de warmte beschikbaar blijft bij nacht en donker weer.

ADPO overweegt om nog zo’n installatie bij te bouwen. Mij valt het op dat het steeds familiebedrijven zijn die pionieren met de nieuw beschikbare en ecologisch verantwoorde technologie. Een eenvoudige verklaring hiervoor: ze worden niet gehinderd door een aandeelhoudersvergadering, die onmiddellijke hoge winstuitkering eisen of een ‘return on capital’ op korte termijn. Ecologische investeringen doe je omwille van de klimaateisen. Pas op lange termijn worden ze ook ‘rendabel’ in vergelijking met de gebruikelijke aanpak.

We hebben een lange termijn en integrale visie nodig om onze bedrijven klimaatvriendelijk te maken.

We kregen uitleg door kaders van AZTEQ, de bouwers van de zonnewarmte collector. Koen Vermout en Pieter Vandeurzen gaven uitleg. Ik apprecieerde hun doordachte aanpak, waar visie achter steekt. Koen Vermout herinnert aan het plaatsgebrek in Vlaanderen, dat al zo vol gebouwd is. Hij benadrukte dat daarom de ruimte waar zonne-installaties meervoudig gebruikt moeten worden. Zoals hier waar de ruimte onder de zonnebomen parking is en waar onder de zonnewarmte collector opslagruimte en treinsporen zijn. AZTEQ onderzoekt hoe het mogelijk zou zijn om hun zonnewarmte spiegels te combineren met elektrische stroomproductie met fotovoltaïsche cellen die erin verwerkt zouden zijn.

We weten ook dat de energievraag in België (net zoals elders) uit twee tot driemaal meer warmtebehoefte dan elektrische stroom behoefte bestaat. In klimaatkringen wordt in de eerste plaats gesproken over het vergroenen van de elektriciteitsopwekking. Vergroenen van de warmtevraag zou veel meer aandacht moeten krijgen. Voor warmte wordt meestal gedacht aan een warmtepomp, die 2 à 4 keer meer kilowatt aan warmte oplevert dan hij aan elektrische kilowatt verbruikt. Dat is een goede techniek tot circa 100°C.

De industriële behoefte aan warmte moet veel hoger om stoom onder druk te produceren. Voor vele productieprocessen (staal, glas, chemie,…) zijn er temperaturen nodig tot ver boven de 900°-1000°C. Daarvoor wordt aan groene waterstof gedacht. Groene waterstof moet ook eerst gemaakt worden. Een zonnewarmtecollector kan hierbij helpen: door het water voor de elektrolyse vooraf op te warmen, verminder je de stroom behoefte, en heb je dus een hogere energie-efficiëntie.

De zonnecollector is een oplossing voor de tussenliggende temperaturen van 100 tot 400°C (enkel beperkt door de fysische eigenschap van de gebruikte thermische olie, met gesmolten zout kan men veel hoger gaan). De zonne-energie wordt hier rechtstreeks gebruikt en is gratis. Het vergt een  hogere investering, die zich economisch terug betaalt op langere termijn, maar die ecologisch onmiddellijk hoog rendement geeft. Omwille van het klimaat en de maatschappelijke belangen zou de overheid alle bedrijven moeten verplichten te investeren op korte termijn in deze lange termijn oplossingen.

Wiebe Eekman, 5 juni 2022