Na vernietigende kritiek op Vlaams landbouwbeleid: Brouns lijkt alarmbellen niet te horen

Minister Brouns meldt dat hij het Vlaams landbouwbeleid zal ‘toelichten’ aan de Europese Commissie, maar niet aanpassen of verbeteren. Blufpoker? - © Stuart Pritchards

De kritiek van de Europese Commissie op het Vlaams plan dat het Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB) omzet in concrete maatregelen is ronduit vernietigend. Op het spel: 272 miljoen euro per jaar aan Europese subsidies voor zowel inkomenssteun voor de landbouwsector, als voor een biodivers platteland en een gezond leefmilieu. Vlaanderen moet snel bewijzen dat het de verduurzaming van de landbouwsector en zorg voor biodiversiteit en klimaat ernstig neemt. Falen is geen optie. Maar minister Brouns meldt vandaag in de pers dat hij het plan zal ‘duiden’ aan de commissie, niet aanscherpen.

Het Europese GLB, dat altijd gericht was op productiecijfers, bevat sinds de recentste versie een aanzet tot vergroening. Hoewel de ambitie laag was, haalt Vlaanderen zelfs die lat niet. De Europese commissie formuleert zware bedenkingen bij de mate waarin de geplande subsidiemaatregelen voldoende kunnen bijdragen aan het doel: voldoende voedsel produceren op een duurzame manier.

De Vlaamse minister van Landbouw Jo Brouns moet nu alles op alles zetten om de sector, die al in zwaar weer verkeert, op het spoor van de toekomst te zetten en zo tegelijk de cruciale landbouw-inkomsten uit Europese subsidies veilig te stellen. Anders dreigt het Vlaams landbouwbeleid de tak af te zagen waar nagenoeg de hele sector op zit. Maar wat zien we? Met tenenkrullend gemak wordt de ernst van de zwaar negatieve feedback geparkeerd. De minister zal het Vlaams landbouwbeleid ‘toelichten’, maar niet aanpassen of verbeteren opdat het stuurt richting een levensnoodzakelijke vergroening van de sector.

Voor de milieubeweging kwam de harde kritiek van de Europese Commissie niet onverwacht: het gaat telkens om punten die de brede milieubeweging ook al aan de kaak stelde tijdens het openbaar onderzoek. Extra pijnlijk is dat dit strategisch plan opgestuurd werd richting de Europese Commissie nog voor het einde van dat openbaar onderzoek. Een totale aanfluiting van de participatie en inspraak van burgers en middenveld. Nochtans - zo blijkt nu - zou het voorliggende plan zeker gebaat geweest zijn met die inspraak.

Lessen voor het herexamen

De ambitie substantieel opkrikken is een must. Minister Brouns stelt echter vandaag boudweg dat de plannen beter expliciteren - wat zou nopen tot concrete doelstellingen- te veel tijd zou kosten. Wat pakt Vlaanderen nochtans best anders aan bij haar Europees herexamen?

1. Ontwikkel een visie voor de landbouwsector op lange termijn, gebaseerd op meerwaardeproductie in plaats van volume. Koppel aan deze visie opvolgbare, concrete en ambitieuze doelen en integreer ze met de natuur-, klimaat- en milieudoelen. Bouw een evaluatiemechanisme in en stel beleid bij waar nodig.
2. Benader de verschillende problematieken integraal: geef prioriteit aan brongerichte maatregelen om de problemen rond methaan, stikstof en waterkwaliteit en -kwantiteit samen aan te pakken, zoals een gerichte daling in het aantal dieren.
3. Vorm het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF) om tot een hefboom voor toekomstbestendige landbouw die de herstelkracht van de natuur bevordert en benut. 
4. Zet de landbouwer, en niet de agro-industrie, centraal. Verlaag de afhankelijkheid van inputs zoals kunstmest en veevoer van overzee, zodat de krappe stikstofboekhouding ademruimte krijgt. Geef landbouwers betaalde nevenrollen als klimaat- biodiversiteits-, bodem-, water- en landschapsbeheerder. Blijvend extensief grasland en heropbouw van het landschap worden daarbij op vandaag onderschat.
5. Beperk de gezondheidsimpact van het huidige landbouwsysteem door werk te maken van significante reducties in pesticiden en antibiotica, en het landbouwbeleid maximaal af te stemmen op een gezond voedselpatroon. Biologische landbouw en agro-ecologie zijn daarbij sleutelementen.

De milieubeweging roept de Vlaamse ministers van Landbouw én Omgeving, minister Brouns en minister Demir op om de handen in elkaar te slaan voor een Vlaams landbouwbeleid dat de landbouwsector zonder verder talmen in evenwicht brengt met de grenzen van natuur en klimaat. Enkel zo kunnen we toewerken naar een divers landbouwsysteem met méér landbouwers, waarin inspanningen voor klimaat, biodiversiteit en maatschappij ook financieel gevaloriseerd kunnen worden.