Op de 'Peace Summit' die doorging in Madrid van 23 tot 26 juni 2022 -voorafgaand aan de NAVO-top later deze week- gaf de Italiaanse verantwoordelijke van de vredeswerking van Europees Links, Gregorio Piccin, een uiteenzetting over het gebruik van verarmd uraniummunitie en de gevolgen ervan.  

Kankerverwekkende solidariteit

Secretaris-generaal van Interpol, Jurgen Stock, waarschuwde onlangs dat het abnormaal aantal wapens dat circuleert in Oekraïne reeds het doelwit vormt van de maffia en criminele smokkel. “Criminelen viseren deze wapens al. Zelfs wapens die gebruikt worden door het leger, zware wapens, zullen beschikbaar zijn op de criminele markt. De criminelen waar ik het over heb, opereren wereldwijd, dus deze wapens zullen verhandeld worden tussen continenten”, aldus Stock. 

Alles wat transporteerbaar is, zal een potentieel smokkelobject worden binnen Europa en daarbuiten. Niet alleen geweren en pistolen, maar verschillende oorlogswapens, waaronder draagbare luchtafweer- antitankraketten. Dit nieuws lijkt het vertrouwen van de Europese leiders, waaronder de Italiaanse premier Draghi, in hun strategie om Oekraïne te bewapenen, niet in het minst te hebben geschokt. Het feit dat Oekraïne het centrum aan het worden is van een internationale wapenhandel wordt door de realpolitik omschreven als een ‘neveneffect’. Maar het is niet het enige.

Onder de wapens uit de arsenalen van verschillende NAVO-landen die naar Oekraïne verscheept worden (en die we binnenkort dus in de straten zouden kunnen terugvinden), bevinden zich MILAN draagbare anti-tankraketten van Frans-Duitse makelij. Het richtsysteem van de oude modellen van deze raketten -die het onderwerp vormen van de overdracht aan Oekraïne- bevatten thorium, een hoog radioactief zwaar metaal. 

In de NAVO-basissen van Capo Teulada, Capo Frasca en Quirra, op het Italiaanse eiland Sardinië, werden duizenden exemplaren afgevuurd, met verwoestende gevolgen voor milieu en gezondheid. Sardinië herbergt NAVO-troepen die het grondgebied gebruiken om oorlogsspelletjes te simuleren en om ballistische raketten en wapens te testen. De test- en trainingssite van Salto di Quirra is een van de belangrijkste experimentele militaire trainingscentra in Europa. De militaire installaties en testterreinen nemen in totaal meer dan 350 km² van het eiland in beslag, waardoor Sardinië de meest gemilitariseerde regio in Italië en het meest gemilitariseerde eiland van Europa is. Tot 2008 had de Amerikaanse marine ook een basis voor nucleaire onderzeeërs aan de Sardijnse La Maddalena-archipel. 

Verarmd uranium en thoriumstof van rakettesten worden in Sardinië gelinkt aan een verhoogd aantal kankers. In de late jaren 1980 was er een hoge graad van geboorteafwijkingen nabij de wapentestsite van Salto di Quirra, nadat er massaal oude munitie vernietigd werden. Voor de Rechtbank van Cagliari begon op 10 juni een proces tegen de Italiaanse generaals Valotto, Graziano (ondertussen 'gepromoveerd' tot voorzitter van het scheepsbouwbedrijf Fincantieri), Errico, Rossi en Santroni, wegens de milieuramp die ze veroorzaakten in de regio van Capo Teulada.

Blijkt dat de controversiële MILAN-raketten niet alleen door Frankrijk, maar ook door Italië naar Oekraïne zijn gestuurd. Terwijl de Franse president Macron dit officieel heeft aangekondigd, verstopt de Draghi-regering in Italië zich achter de lijn van het staatsgeheim. Het is echter een publiek geheim, aangezien het feit van de levering van deze wapens aan Oekraïne, werd gelekt. Afgelopen  

dinsdag, 21 juni, gaf de premier geen antwoord op een specifieke parlementaire vraag hierover. Zowel de regering als bijna het hele parlement willen blijven doorgaan met deze onverantwoorde wapenzendingen.  

De gewapende solidariteit van de NAVO met Oekraïne blijkt een goede manier te zijn om de arsenalen te ontdoen van verouderde en letterlijk ziek makende wapens.

De gewapende solidariteit van de NAVO met Oekraïne blijkt een goede manier te zijn om de arsenalen te ontdoen van verouderde wapens die in sommige gevallen een slepende dood kunnen verwekken, zoals gebeurd is in bijna alle landen waarnaar een (radioactieve en kankerverwekkende) democratie geëxporteerd werd: Irak, Bosnië, Servië, Kosovo, Afghanistan, Syrië, Libië. 

De Leopard-tanks die Duitsland naar Oekraïne stuurt om ‘zijn steentje bij te dragen’, kunnen dezelfde munitie met verarmd uranium afschieten als de Amerikaanse Abrams-aanvalstanks. Het kan niet uitgesloten worden, en het is zelfs zeer waarschijnlijk, dat dit soort munitie ook zal arriveren in Oekraïne in het kader van het hulppakket van 40 miljard dollar dat president Biden zopas heeft toegewezen.

Aan de andere kant van het front, is het even waarschijnlijk dat de Russische gewapende strijdkrachten ook kogels met verarmd uranium gebruiken. Vier jaar geleden besloot het Russisch ministerie van Defensie zijn T80-BV-tanks te moderniseren zodat ze projectielen zouden kunnen afschieten die het dodelijke metaal bevatten. Dit gebeurt allemaal in een internationale context waarin deze wapens -in tegenstelling tot chemische, bacteriologische en nucleaire wapens- nog niet formeel verboden zijn. 

Oekraïne is dus een slagveld waarop -eenmaal de oorlog voorbij- een ware epidemie van verarmd uranium en andere radioactieve zware metalen zal achterblijven. Deze epidemie zal de daaropvolgende jaren zowel de soldaten aan beide fronten treffen als de burgers die moeten leven in de vervuilde gebieden. 

Er zijn precedenten die helaas niet veel goeds voorspellen en die bewust genegeerd worden door beleidsmakers en het militair leiderschap. Na gedurende 30 jaar van oorlogszucht honderden tonnen verarmd uranium verspreid te hebben van het Midden-Oosten tot aan de Balkan, blijven de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en de NAVO hun eigen soldaten die ziek vielen of stierven door blootstelling aan radioactief metaal de rug toekeren. De duizenden burgers die hetzelfde lot beschoren zijn, worden al helemaal genegeerd. 

NAVO-processen in Servië

In Servië wordt de NAVO vandaag voor het Hooggerechtshof van Belgrado aangeklaagd voor het veroorzaken van een epidemie met verarmd uranium die nog steeds het leven kost aan vele burgers.
Dit Servische verhaal start in Italië, want het is van daaruit dat de NAVO-gevechtsvliegtuigen opstegen die gedurende de jaren 1990 duizenden vluchten uitvoerden boven Bosnië en ex-Joegoslavië. Ze verspreidden ten minste 16 ton verarmd uranium via bombardementen. Daarna werden troepen gestuurd naar dezelfde vervuilde gebieden voor zogenaamde 'peacekeeping'-missies. 

Onder de Italiaanse soldaten die terugkeerden van missies in de Balkan en Irak kwamen er minsten 400 om en werden er 8000 ernstig ziek als gevolg van de blootstelling aan zware metalen. Dankzij de bijna 300 vonnissen die advocaat Angelo Fiore Tartaglia, vertegenwoordiger van de militaire slachtoffers, de afgelopen 20 jaar gewonnen heeft, moest het Italiaans ministerie van Defensie zijn directe verantwoordelijkheid erkennen. Daarnaast zorgden de vonnissen ervoor dat de correlatie tussen ernstige tumoren en de blootstelling aan verarmd uranium jurisprudentie is geworden – een uniek geval in Europa en de wereld. 

Het heeft misschien 20 jaar geduurd maar de echo van deze ongeziene juridische strijd in Italië heeft Servië bereikt. In de besmette gebieden daar is het aantal gevallen van kanker ondertussen drastisch omhoog geschoten. De leeftijd waarop tumors zich ontwikkelen is tegelijk sterk gedaald en er is een piek in het aantal kankergevallen bij de bevolking onder de 50 jaar oud.  

Een groep advocaten onder leiding van de advocaat Srdjan Aleksic', spande nu met de beslissende steun van Tartaglia, de eerste rechtszaken tegen de NAVO aan voor het Hooggerechtshof van Belgrado. De burgerslachtoffers van de milieuramp ontketend door het Trans-Atlantisch bondgenootschap zijn met zijn duizenden. 

De NAVO heeft duidelijk laten verstaan dat ze niet van plan is om zich te verantwoorden in de Servische rechtbank.

Meer dan een jaar na het aanhangig maken van de eerste rechtszaak, heeft de NAVO laten weten dat ze niet van plan is om zich te verantwoorden in de Servische rechtbank. Het bondgenootschap beroept zich daarbij op zijn vermeende immuniteit en een akkoord daartoe gesloten met Servië, dat sinds 2005 van kracht zou zijn. 

In een brief gericht aan het Hooggerechtshof van Belgrado, die ons verstrekt werd door advocaat Tartaglia, stelt de NAVO dat ze "niet zal deelnemen aan de rechtszaken en verwacht dat de status, de privileges en de immuniteiten die de organisatie geniet, volledig gerespecteerd zullen worden door de Servische autoriteiten, waaronder de rechtbanken. De NAVO verwacht van de Servische regering dat zij tegenover het Hooggerechtshof in Belgrado alle noodzakelijke stappen onderneemt om uitvoering te geven aan de status die de Organisatie geniet.."

Maar de advocaten die de slachtoffers vertegenwoordigen, zijn niet akkoord: “We hebben gereageerd op de beweringen van de NAVO met een kort antwoord," vertelt Tartaglia ons. "Ten eerste heeft de overeenkomst uit 2005 waaraan gerefereerd wordt betrekking op militair personeel dat opereert op Servisch territorium. De advocaat vervolgt: “Bovendien lijkt het ons ontoelaatbaar dat de NAVO immuniteit vraagt voor een gedocumenteerde serie van oorlogsmisdaden. Het lijkt ons ook een teken van enorme arrogantie dat de NAVO eist dat de regering tussenbeide komt bij de rechtbank om alles in de doofpot te stoppen. We gaan door. De Europese juridische cultuur staat hier op het spel...”. 

Een ding is zeker: de jurisprudentie rond verarmd uranium opgebouwd in Italië en de rechtszaken in Servië zijn een onmisbaar onderdeel geworden van de strijd om de NAVO aansprakelijk te stellen voor haar verklaarde oorlogsverantwoordelijkheden en van de bredere strijd tegen het gebruik van deze wapens, ook in Oekraïne. 

De NAVO-regeringen moeten dringend verzocht worden om hun wapenleveringen aan Oekraïne te blokkeren ten gunste van een beleid gericht op onderhandelingen tussen de partijen. Er moet een humanitair initiatief gepromoot worden gericht op de conflicterende partijen in Oekraïne om de opschorting en het niet-gebruik van wapens met zware metalen te eisen. Tenslotte moet binnen de VN onderhandeld worden over een algemeen verbod op alle wapens en wapensystemen die zware metalen zoals thorium en verarmd uranium bevatten.