“Het is nu of te laat. U moet nu aan de slag”. Met die woorden overhandigde de expertengroep zaterdag haar rapport ‘Weerbaar Waterland’ aan de Vlaamse regering. Het 10-puntenplan moet Vlaanderen beter beschermen in geval van extreme regenval zoals de waterbom die ons land exact een jaar geleden diep trof. BBL, Natuurpunt en WWF, die eerder een soortgelijk werkstuk maakten, benadrukken de absolute urgentie van dit sterk onderbouwd rapport. Ze roepen de Vlaamse regering op om in het belang van onze maatschappij en burgers leiderschap te tonen en de maatregelen onverdroten uit te voeren. 

“De waterbom-ramp van exact een jaar geleden drukte ons met de neus op de harde waarheid: zo kan het écht niet langer. De enkelvoudige oplossingen en de versnipperde aanpak maken ons met de dag kwetsbaarder. We moeten onszelf opnieuw durven uit te vinden”. Zo begint Henk Ovink, voorzitter van het expertenpanel hoogwaterbeveiliging, het rapport dat zaterdag aan de Vlaamse regering is overgemaakt. De rode draad doorheen hun werkstuk is de hoogdringendheid waarmee Vlaanderen aan de bak moet om haar burgers beter te beschermen tegen extreem weer zoals overstromingen en droogte. 

Het gewenste niveau van waterveiligheid in Vlaanderen kan, aldus de experten, enkel worden bereikt als de natuurlijke werking van het watersysteem herop­gebouwd wordt. Als water niet de ruimte krijgt die het nodig heeft, dan maakt het die ruimte zelf. Ruimte voor water moet dus overal in Vlaanderen aanwezig zijn, en niet enkel in de valleien. Om dat te bereiken schuift het expertenpanel vier waterwerven naar voor, landschapsvormen die prioritair aangepakt moeten worden: getijdenrivieren, waterlopen, sponslandschappen en steden en dorpen.

De hoofdboodschappen van het rapport kunnen niet helderder zijn: creëer meer natuurlijke overstromingsgebieden, maak werk van een doorgedreven onthardingspolitiek, voorzie structurele financiering en bovenal: onderneem nú actie. Om snelle en daadkrachtige uitvoering te garanderen, stellen ze ook voor om een watercommissaris aan te stellen.

Watercommissaris om vaart te maken

Dat laatste lijkt een detail, maar is het zeker niet. Een watercommissaris kan komaf maken met de versnipperde en gepolitiseerde werkwijze die het huidige Vlaamse  waterbeleid kenmerkt. Heel veel beleidsmakers, administraties en waterbeheerders weten ondertussen wel wat hun te doen staat, maar worden via overlegstructuren gehinderd door belangenorganisaties met een andere agenda. Een watercommissaris kan die werkwijze overstijgen door het algemeen belang telkens te laten primeren op individuele en financiële belangen van belangenorganisaties of enkelingen. Zo’n commissaris helpt vaart te maken.

Dat is nodig: er gaapt een kloof tussen de uitgewerkte visie op papier en de concrete uitwerking op het terrein van de initiatieven om Vlaanderen ­beter voor te bereiden op overstromingen en droogte. Zo zijn waardevolle projecten als de Blue Deal te vrijblijvend en conflicteren ze met individuele vrijheden en rechten die in het verleden te lichtzinnig zijn toegekend. 

Binnenkoppen

Aan de politiek om in een dossier dat over mensenlevens gaat, het advies van experts te volgen en de partijpolitiek te overstijgen. De principes en maatregelen uit dit rapport  moeten zo snel mogelijk verwerkt worden in belangrijke beleidsdocumenten zoals het Vlaams Klimaatadaptatieplan, het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen en in de uitvoering van zowel het Droogtebeleid als de Blue Deal.  Alleen zo bouwt Vlaanderen een buffer tegen heel wat menselijk en financieel leed.

Eerder lijstten Natuurpunt, Bond Beter Leefmilieu en WWF België 30 maatregelen op die Vlaanderen minder kwetsbaar maken tegen klimaatfenomenen als een waterbom. op