Patrick Willems, professor hydrologie aan de KU Leuven, is van mening dat “het perfect mogelijk is om de industrie binnen 20 jaar af te koppelen van het leidingwaternet”. Volgens de VMM verbruikt de industrie in Vlaanderen zo’n 294 miljoen m³ water en nog eens 524 miljoen m³ koelwater. Van die 294 miljoen m³, komt 40% van het oppervlaktewater en zo’n 27% van het drinkwaternetwerk. Dat is zo’n 80 miljard liter dat vanuit de drinkwatermaatschappijen naar de industrie vloeit. Het nieuwe Ineos Project One zou 4% van het Antwerpse drinkwater opeisen.

De industrie is dus een grote verbruiker. Tegelijk wordt veel afvalwater en koelwater geloosd in de waterlopen, en verdampt veel proceswater. Met de stijgende druk op onze watervoorraden en het grondwater is de hamvraag: hoe kan de industrie haar watergebruik beter managen?

Circulair watergebruik is de toekomst

Vandaag geeft de Vlaamse overheid eeuwigdurende vergunningen. Maar water is niet eeuwig te onttrekken. Het is een kostbaar goed. Net zoals met plastics, moeten we naar een herbruikmentaliteit van water. De waterkringloop sluiten wordt nog belangrijker de komende jaren. Essenscia, de federatie van de chemiebedrijven schaarde zich al achter de Blue Deal om minder water te gaan verbruiken, maar het potentieel is nog veel groter. Alle industriële bedrijven kunnen van het leidingwater af.

Bedrijven moeten heel hun waterbalans in vraag stellen: waar komt het water van, hoe gaan we het opvangen, wat moeten we wel maar ook vooral niet lozen? Er zijn gelukkig verschillende pistes. Afvalwater opvangen kan zowel op de eigen site, of collectief. Verschillende waterbedrijven grijpen al naar dit potentieel. TotalEnergies bijvoorbeeld, goed voor een jaarlijks verbruik van 10 miljard m³ water, sluit zich aan bij Waterkracht, de nieuwe waterfabriek van Ekopak. Concreet betekent dat Total zo’n 9 miljard m³ drinkwater inruilt voor gerecycleerd afvalwater. Ook Waterleau, een ander waterbedrijf, biedt leasingcontracten voor water aan veel bedrijven.

Watermaatschappijen gaan ook in transitie

In die transitie moet iedereen mee. Drinkwatermaatschappijen, waar ook gemeenten aan verbonden zijn, hebben met de industrie natuurlijk een grote afnemer. Ze vrezen voor hun verkoopcijfers als de industrie van het leidingnetwerk worden afgeschakeld. Drinkwatermaatschappijen moeten water benaderen als dienstverlening en niet louter als product, en samen met afvalwatermaatschappijen pacten sluiten om het waterverbruik te reduceren.
Tenslotte zullen ook overheden zoals de VMM een transitie moeten aangaan. Innovatie kan niet zonder aangepast beleid. Heffingen moeten bijvoorbeeld niet op het verbruik toegepast worden, maar louter op het lozen. Na verloop van tijd kunnen we zelfs de lozingsnormen afvoeren, gezien bedrijven nullozers moeten worden. Een verbod op drinkwaterverbruik via milieuvergunning is dan ook een no-brainer.

Er is met andere woorden nood aan een integrale watervisie waarbij alle wateractoren mee de waterbalansen onder de loep nemen. Zo maken we ons klaar voor de volgende zomer.