Versterk het sociaal overleg! .... zegt de OESO

Volgens de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) moet het sociaal overleg dringend versterkt worden. Alleen zo kunnen we de gevolgen van de stijgende inflatie de baas en komen we tot eerlijkere economieën. De OESO zet zich daarmee op dezelfde lijn als de Europese Unie: onze economie moeten we vormgeven, niet zomaar overlaten aan de markt. Sociaal overleg en collectief onderhandelen speelt daarin een sleutelrol.

Stel dat je ontevreden bent over je loon, wat kan je dan doen? Je kan vriendelijk vragen om een loonsverhoging, je kan vertrekken en een andere job zoeken, of je kan collectief, samen met de collega’s, onderhandelen over loonsverhogingen voor iedereen.

Stel dat je in een regio woont met één heel grote werkgever. Bijna iedereen is bij dat bedrijf aan de slag. Dan kan je niet zomaar vertrekken om een andere job te vinden, want er zijn niet veel jobs voor jou. Dat betekent ook dat alléén gaan vragen voor een loonsverhoging weinig zin zal hebben: aangezien je toch niet elders een job zult vinden, kan de werkgever dat eenvoudig weigeren.

In dat geval spreken we van een monopsonie: één of enkele bedrijven hebben de macht om de lonen te zetten. De tegenmacht van de werknemer (nl. vertrekken voor een andere job) is er niet. En dus blijven de lonen relatief laag.

Monopsie voorbeeld: steenkoolmijnen. Een typisch voorbeeld van een monopsie is een dorp naast een steenkoolmijn waarvan bijna iedereen in de mijn werkt. Als dorpeling heb je niet veel keuze van job. Als je ontevreden bent met de omstandigheden in de mijn kan je niet zomaar veranderen van werk. De werkgever weet dat en staat dus in een sterke positie om de lonen laag te houden en werkomstandigheden niet te verbeteren.

In een rapport (Employment Outlook 2022) gaat de OESO in op dit onderwerp. En de resultaten zijn opzienbarend.