| 
Waarom inzetten op energiepositieve wijken?
Energiepositieve wijken produceren meer energie dan ze nodig hebben en zijn daardoor een grote hefboom voor gemeenten om hun klimaatdoelen te bereiken. De techniek en de knowhow zijn er, maar hoe begin je eraan als bestuur? We zetten de basisprincipes op een rij en laten twee early adopters uit lokale overheden aan het woord.
De huidige energiecrisis, bovenop de aangescherpte lokale 2030-klimaatdoelen, maakt de nood aan substantiële energiewinsten nog urgenter. Energiepositieve wijken kunnen daarin een grote rol spelen. Als energiepositieve wijk produceer je meer energie dan je verbruikt via lokale energieproductie, en geef je dus energie terug aan het net. De veelheid en variatie aan bepalende factoren - stedenbouwkundig, energetisch, sociaal, financieel ... - maken het echter wel noodzakelijk om externe expertise aan te trekken.
In een energiepositieve wijk minimaliseer je in eerste instantie het energiegebruik met garantie voor behoud van comfort voor iedereen. Wat nog nodig is aan energie is van hernieuwbare, niet-fossiele oorsprong en wordt lokaal opgewekt. Daarnaast voorziet een energiepositieve wijk ook in duurzame mobiliteit, waterhergebruik, groendaken enzovoorts, afgestemd op de context van de bredere omgeving. Ook zijn er veel kansen om de sociale cohesie in de wijk en de lokale tewerkstelling te stimuleren. Dit versterkt het duurzame gedachtegoed van de korte keten.
De grootste uitdagingen liggen echter niet in energiepositieve nieuwbouwprojecten waarin je de meeste parameters kan beheersen. Bestaande wijken op een energiepositieve manier renoveren biedt de grootste klimaatwinst. Je hebt namelijk bijna altijd minder energie en materialen nodig. Pilootprojecten (in het kader van het VIS Smart Energy Cities project) in onder andere de wijk Bergeveld in Holsbeek en de Mimosawijk van Oostende tonen aan dat kennispartners als Pixii / Passiefhuis-Platform lokale overheden waardevolle knowhow kunnen inbrengen richting klimaatneutraliteit.
Pilootproject Bergeveld
Bergeveld is een woonwijk uit de jaren 70 met 46 particuliere woningen. De woningen hebben geen gasaansluiting en zijn van sociale koopwoningen geëvolueerd tot koopwoningen. Dit betekent dat een aantal particuliere eigenaren zelf aan de slag zijn gegaan met verduurzaming, elk volgens eigen prioriteiten. Een complexe context om de wijk in zijn geheel energiepositief te maken. Pixii / Passiefhuis-Platform werkte met projectpartners Flux50, VITO, Agoria en VVSG aan de trajectbegeleiding van de gemeente en inventariseerde de gewenste renovaties.
Anja Peeten, schepen van Holsbeek voor onder andere milieu en duurzaamheid, zag in de wijk Bergeveld veel potentieel voor energiepositiviteit. "De expertise die ik van de externe partners heb gekregen, is van de grootste waarde. Maar dat wil niet zeggen dat het een eenvoudig traject is voor een gemeente. Gelukkig was er veel hulp van lokale betrokkenen als ECoOB en IGO. Ik hoop binnenkort werkbare scenario's te krijgen", zegt schepen Anja Peeten.
"De grootste moeilijkheid is niet het uitwerken van technische oplossingen. Wel is er dringend een nieuw wetgevend kader nodig voor deze vorm van energietransitie. Denk aan gebruik van publiek domein voor collectieve voorzieningen, het eigenaarschap daarvan, vergoeding aan participanten, enzovoort. In Bergeveld hebben we ook te maken met een heel diverse groep van mensen qua leeftijd, financiële draagkracht en ambities. Om mensen te motiveren om mee te doen in een energiepositieve wijk kan je echt alle hulp gebruiken", sluit Anja Peeten af.
Mimosawijk
De architecturaal waardevolle Mimosawijk in brutalistische stijl, gebouwd in de jaren 70 en 80 in Oostende, omvat honderden woningen en appartementen. Sociale Huisvestingsmaatschappij De Gelukkige Haard streeft naar een diepgaande collectieve renovatie van de volledige wijk volgens circulaire en energiepositieve principes.
"In de Mimosawijk is onze SHM de enige bouwheer", legt projectmedewerker Wini Pannier uit. "Dit biedt het grote voordeel dat we geothermie en zonnepanelen collectief zullen kunnen voorzien en dat we energie kunnen delen met de volledige buurt. We zitten nog steeds in de voorstudies, maar krijgen wel zicht op het energiegebruik van de woningen, welke scenario's mogelijk zijn en wat we daar tegenover moeten zetten. De studies die we met onder andere Pixii hebben doorlopen, hopen we te gebruiken om dit project zo energieneutraal mogelijk te maken."
Pixii als projectpartner
Waar kan je als lokaal bestuur terecht voor meer informatie? Pixii biedt een volledig adviestraject voor de renovatie van wijken tot energiepositieve wijken met technische ondersteuning, intense begeleiding, maximale ontzorging en aandacht voor de diverse bewonersgroepen.
Meer informatie: Els Vanden Berghe, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken., 0496 03 97 24.
