Vandaag maakten de Vlaamse regering, Lantis, Natuurpunt Waasland, gemeente Zwijndrecht, burgerbeweging Zwijndrecht Gezond en Bond Beter Leefmilieu het akkoord bekend over de aanpak van de PFOS-vervuiling rond 3M. Het akkoord gaat voor een integrale aanpak van lucht, water en bodem met maatregelen rond gezondheid, natuur, ruimte en infrastructuur in een straal van 5 kilometer rondom het bedrijfsterrein van 3M in Zwijndrecht. Minstens even belangrijk is de aangekondigde halt aan milieuvervuiling door Zeer Zorgwekkende Stoffen in héél Vlaanderen. Bond Beter Leefmilieu is tevreden dat de Vlaamse overheid en Lantis een gedragen oplossing gezocht hebben met gemeente, burgers en natuur- en milieubeweging.

Tegemoetgekomen aan juridische bezwaren

Wat in 2017 gebeurd is, mag zich nooit meer herhalen. De Vlaamse overheid erkent met dit akkoord dat ze een actieve openbaarheidsverplichting heeft inzake milieuschade: ze moet haar burgers informeren en beschermen indien ze weet dat er problemen en risico’s zijn met bepaalde stoffen. 

Het akkoord komt daarnaast tegemoet aan de redenen waarom BBL juridische procedures startte: de werfaanpak gebeurt nu op een wettelijke en transparante manier. De grondverzetswerken staan een verdere sanering niet in de weg. Verdere vervuiling wordt tegengegaan en goed gemonitord. De veiligheidsberm wordt niet gebouwd. Bovendien engageert Lantis zich om ook in de toekomst rekening te houden met aanscherping van normen en de meest recente wetenschappelijke inzichten. Er is nu eindelijk ook een duidelijke timing voor de beschrijvende bodemonderzoeken en bodemsaneringsplannen die 3M moet opmaken om het hele gebied rond de fabriek te saneren. 

Alle afspraken zijn juridisch verankerd. Via een nieuw beheercomité blijven burger- en milieuverenigingen mee de vinger aan de pols houden en informatie ontvangen over de werf.

Weg met toxische stoffen

Dankzij BBL komt er een hele lap extra milieubeleid waardoor we in Vlaanderen niet enkel PFAS, maar alle Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) eindelijk kunnen uitfaseren. De Vlaamse Regering maakt werk van zowel een PFAS-actieplan als een ZZS-actieplan naar Nederlands voorbeeld om de verspreiding van Zeer Zorgwekkende Stoffen via lucht, water en bodem te voorkomen en waar nodig te saneren. Er komt een sectoraal fonds voor de sanering van bodem- en waterverontreiniging met Zeer Zorgwekkende Stoffen. Ondernemingen zullen verplicht worden om zich te verzekeren voor door hen veroorzaakte milieuaansprakelijkheid, voor de schade die niet gedekt wordt door het sectoraal fonds. Binnen het Departement Omgeving wordt een vaste werking inzake Zeer Zorgwekkende Stoffen opgezet en de Vlaamse Regering richt tegen 1 januari 2024 een Kenniscentrum ZZS op. Vlaanderen wil zo koploper zijn in de aanpak en sanering van chemische verontreiniging in bodem, water en lucht. De Vlaamse Regering legt tot slot in haar BBT-jaarprogramma studies vast over best beschikbare technieken naar remediërende technologieën voor Zeer Zorgwekkende Stoffen.

Stap vooruit voor natuur

Ook op vlak van natuurherstel en biodiversiteit is het akkoord een stap vooruit. Bij de sanering van Zwijndrecht worden de koppelkansen benut. De gemeente krijgt extra middelen om na sanering een groene-blauwe landinrichting en verduurzaming van de publieke ruimte te financieren. Voor het herstel en de versterking van de zeer waardevolle natuurgebieden en stromen zoals Blokkersdijk, Vlietbos, Sint-Annabos en de Palingbeek wordt, naast op de nodige saneringsonderzoeken en -projecten, ingezet op onderzoek naar alternatieve saneringsmethoden. Een meetnet in natuurgebieden zal bovendien de PFAS-waarden permanent monitoren. Op voorzet van Natuurpunt zullen de komende weken extra gebied planologisch groen ingekleurd worden, ter compensatie van de graafwerken in natuurgebied.

Vandaag is het akkoord met alle bijlagen bekend en kan iedereen beoordelen of de sanering en werfaanpak op een evenwichtige en correcte wijze gebeurt. BBL heeft er alvast vertrouwen in dat het akkoord een belangrijke stap vooruit is voor de omwonenden, de natuur en het Vlaamse milieubeleid.