Methaan is een pittig broeikasgas met een opwarmend vermogen dat 28 keer hoger ligt dan CO2. De helft van de broeikasgasuitstoot van de landbouwsector bestaat uit methaan, dat onder meer afkomstig is van herkauwers zoals koeien. Minister Demir engageerde zich samen met meer dan 100 landen bij de vorige klimaattop tot een daling in methaanuitstoot met 30% tegen 2030. Een stevige opgave want de laatste cijfers tekenen een stijging op van 11%.

Ondanks doelstellingen toch stijging van methaan

België en Vlaanderen maakten geen al te beste indruk op de klimaattop. In de Climate Change Performance Index staat ons land op een beschamende 39e plaats van de 63.  

Een onderbelichte boosdoener is methaan. België ondertekende nochtans samen met meer dan 100 landen tijdens de COP26 de Global Methane Pledge: een engagement om hun methaanuitstoot met minstens 30% (t.o.v. 2020) te doen dalen tegen 2030. Een zeldzaam lichtpuntje in het zwak lijstje van klimaatinspanningen voor de Vlaamse landbouw waarmee ons land naar de vorige COP in Glasgow ging.

Het is niet de eerste keer dat beloofd werd om de methaanproblematiek ter harte te nemen. Eerder riep het Vlaams klimaatplan al het ‘Convenant Enterische emissies rundvee’ in het leven. Enterische emissies zijn emissies die voornamelijk ontstaan tijdens de fermentatie in de pens van herkauwers zoals runderen. Dit samenwerkingsverband vraagt de agrosector vriendelijk om methaan te reduceren met 19% tegen 2030 (t.o.v. 2005). En zoals dat wel vaker gaat met vrijwillige engagementen blijven ook hier de nodige resultaten uit. Momenteel tekenen we tussen 2005 en 2020 een vlotte stijging van maar liefst 11% op, een resultaat dat stil onder de mat werd geveegd in Egypte. Gelet op de aard van de maatregelen, een resultaat dat niet hoeft te verbazen.

Twijfelachtige maatregelen

De verhoging van de doelstelling leidt voorlopig niet tot stevige versterking of verscherping van de maatregelen. Wakkere burgers noemen het convenant daarom wel eens het convenant der stilstand. Niets meer dan een levensverzekering om pas tegen 2030, bij afloop van het convenant, in actie te schieten met maatregelen die wél de nodige reductie kunnen voorzien. Voorlopig blijft het morrelen in de marge. Zo wordt er veel vertrouwen gelegd in innovatief veevoer(management), wil men spelen met de genetica van herkauwers en via bedrijfsmanagement de productieve tijd van landbouwdieren verlengen.

Meer grondgebonden veeteelt

Methaan is bijzonder krachtig: als broeikasgas is het opwarmend vermogen van methaan 28 keer sterker dan CO2. Daartegenover staat dat het ‘slechts’ 12 jaar in de atmosfeer verblijft. Dit laatste wordt vaak gebruikt als tegenargument om actie te ondernemen, maar het kan ook als een kans gezien worden om snel te schakelen: methaanreductie is de snelweg naar een ingrijpende verandering in de atmosfeer. Nu minder uitstoten heeft al het komende decennium effect.

Bovendien ligt de oplossing voor de hand, en kan ze positief wegen op tal van landbouwproblematieken. Verschillende wetenschappers stellen dat de veestapel kleiner moet om de milieudrukken te verlagen. Dat kan door grondgebondenheid te introduceren als basisprincipe. Grondgebonden veeteelt brengt voedervoorziening in balans met mestafzet, en het aantal dieren meer in evenwicht met de omgeving. Dit kan resulteren in betere water-, lucht- en bodemkwaliteit, minder biodiversiteitsverlies en een sterkere weerbaarheid tegen extreme weersomstandigheden. We verzuipen in creatieve hoogstandjes om maar niet aan die veestapel te moeten raken, hoewel de voordelen voor de samenleving duidelijk zijn. 

De kans dat we met de huidige maatregelen voor de landbouwsector de beloofde doelstelling bereiken, is onbestaand. Niet in 2025, niet in 2030, en ook niet in 2050. Ook de vage bijkomende maatregelen in het Vlaamse Energie en Klimaatplan geven weinig vertrouwen. Herpakken is de boodschap, de nood aan doortastende, concrete acties is hoog. Het is tijd dat we niet meer vragen of we de veestapel moeten afbouwen, maar wel hoe we dat op een manier doen die toekomst geeft voor de landbouwer. Enkel zo kunnen we niet alleen een antwoord bieden op de stikstof-, mest- en gezondheidsproblematiek van de intensieve veehouderij, maar ook op die van methaan.