De energietransitie gaat ons allen aan, maar niet iedereen beschikt over dezelfde middelen om er volledig aan deel te nemen. Om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk mensen een properder en duurzamer energiebeleid steunen, moeten de Europese Unie en de lidstaten massaal investeren in infrastructuur (huisvesting, mobiliteit, energie) en de fiscale en sociale stelsels hervormen, zonder de sociale cohesie in gevaar te brengen. Het leidende beginsel moet 'billijkheid' zijn: de meest kwetsbare burgers zijn bereid bindende maatregelen te aanvaarden als de gevolgen billijk en rechtvaardig zijn voor iedereen. Dit zijn de belangrijkste conclusies van het Europese project "Fair Energy Transition for All", gecoördineerd door de Koning Boudewijnstichting. Deze aanbevelingen zijn nu nog zinvoller in het licht van de huidige energiecrisis.

‘Fair Energy Transition for All’ (FETA) werd in 2020 gelanceerd door de Koning Boudewijnstichting, in samenwerking met een consortium van vijf filantropische organisaties. Het is een uniek participatief onderzoeksproject waarbij 900 burgers die in armoede leven in Europa hun noden en zorgen met betrekking tot de energietransitie konden uiten. Het doel was hun stem te laten horen bij de ontwikkeling van het energiebeleid. In totaal werden bijna 100 focusgroepen georganiseerd in negen Europese landen (België, Bulgarije, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Italië, Nederland, Polen en Spanje).

Ondanks hun moeilijkheden zijn de deelnemers er zich bewust van dat verandering noodzakelijk is en zijn ze zelfs bereid bindende maatregelen te aanvaarden, die hen dwingen hun gewoonten te veranderen, zolang de gevolgen voor iedereen billijk zijn. Als zij ondervinden dat zij te veel lasten moeten dragen, kan hun wantrouwen jegens politici en de "rijke elite", overheidsprogramma's ter bestrijding van klimaatverandering ondermijnen.

Aanbevelingen

Op basis van de informatie die is verzameld bij burgers die in armoede leven, hebben multidisciplinaire deskundigen concrete aanbevelingen opgesteld voor de Europese autoriteiten en de nationale regeringen. Een originele aanpak was om deze deskundige aanbevelingen terug te koppelen naar de kwetsbare burgers. De uitdaging bestond erin overhaaste en algemene maatregelen, die de ongelijkheden zouden kunnen vergroten, te vermijden.

In het algemeen pleiten de deskundigen voor gerichte en gemakkelijk toegankelijke financiële steun waarmee de meest kwetsbare personen hun huisvesting en reizen kunnen aanpassen, terwijl de belastingstelsels verder worden aangepast om energie-efficiëntie te bevorderen en de CO2-uitstoot te verminderen.

Communicatie - en met name positieve en gepersonaliseerde communicatie - speelt een sleutelrol om iedereen bij de energietransitie te betrekken. Er is een grote behoefte aan informatie, zowel over het onderwerp energietransitie als over bestaande maatregelen en steunmechanismen. Communicatie op basis van de individuele bijdrage die een huishouden kan leveren, kan ook het gevoel van machteloosheid dat in de focusgroepen naar voren kwam, verlichten.

In Europa

Op Europees niveau wordt in het rapport opgeroepen tot versoepeling van de Europese belastingregels en het verstrekken van Europese leningen aan de lidstaten, zoals er voor de Covid-19-pandemie zijn bedacht, om de regeringen te helpen snel en massaal te investeren in groenere infrastructuur. Ook genoemd: voorbeelden van samenwerking tussen verschillende overheidsniveaus, het maatschappelijk middenveld en het bedrijfsleven om miljoenen mensen uit de brandstofarmoede te halen, succesvolle modellen van energiegemeenschappen, variërend van coöperaties voor hernieuwbare energie in steden tot openbaar vervoer op aanvraag in plattelandsgebieden. En steeds niemand achterwege latend. Lees de Europese aanbevelingen

In België

In België wordt voorgesteld de toelagecriteria te verbeteren, de subsidies te vereenvoudigen en te bundelen, maar ook de toegang tot de subsidies te automatiseren, zodat degenen die er recht op hebben, er automatisch van kunnen profiteren. Burgers en deskundigen dringen aan op de ontwikkeling van innovatieve manieren om kwetsbare groepen toegang te geven tot hernieuwbare energiebronnen in flatgebouwen en sociale woningen. Lokale energiegemeenschappen, die voor iedereen openstaan en waarin kosten en baten worden toegelicht, zouden een overgang met twee snelheden voorkomen. Naast efficiënt en betaalbaar groen vervoer wordt in het verslag ook aanbevolen het reizen te beperken door een goede planning van woongebieden en spreiding van voorzieningen. Lees de Belgische aanbevelingen

In het licht van de huidige energiecrisis hebben deze Europese en nationale aanbevelingen, gebaseerd op de noden en zorgen van mensen in armoede, nog meer zin. Alleen al het feit dat zij worden geraadpleegd en dat bij de beleidsvorming rekening wordt gehouden met de realiteitszin, maakt doeltreffende en gerichte actie en respons mogelijk die iedereen ten goede komen.

Over het project Fair Energy Transition for All

Op initiatief van de Koning Boudewijnstichting en met de steun van vijf andere filantropische organisaties - het Open Society European Policy Institute / Open Society Foundations, de Mercator Stiftung, het IKEA Foundation, de Deutsche Bundesstiftung Umwelt en de Fondazione Cariplo - werden in 2020 en 2021 in 9 Europese landen focusgroepen gehouden waaraan 900 sociaaleconomisch kansarmen deelnamen. Dit resulteerde in een reeks nationale en Europese aanbevelingen, opgesteld door 150 deskundigen. De conclusies werden in 2022 voorgelegd aan de deelnemers aan de focusgroepen en vóór publicatie herzien om ervoor te zorgen dat zij de zorgen van de meest kwetsbaren, wier stem zelden wordt gehoord, weerspiegelen.
fair-energy-transition.eu

Bron: https://kbs-frb.be/nl/energietransitie-aanbevelingen-van-kwetsbare-burgers-voor-een-eerlijker-en-groener-europa?utm_source=newsletter&hq_e=el&hq_m=6427251&hq_l=6&hq_v=daf8396f15