In april 2022 ontving TotalEnergies in plaats van de gebruikelijke eeuwigdurende vergunning een proefvergunning van slechts twee jaar van de provincie Antwerpen. Het bedrijf leverde immers te weinig inspanningen om de stikstof- en zwaveluitstoot te reduceren. Een schokgolf resoneerde tot in Parijs. Hoewel TotalEnergies deze zomer in beroep ging tegen de beslissing, kreeg de Antwerpse vestiging uiteindelijk toch extra middelen van het Franse hoofdkwartier. Een duidelijk bewijs dat voldoende strenge regels en handhaving niet enkel positieve milieueffecten kunnen hebben, maar ook de nodige investeringen naar Vlaanderen kunnen halen.

“Zonder ingrijpen van de milieubeweging had TotalEnergies nu een eeuwigdurende vergunning op zak, en dat voor een industrie die zichzelf de komende jaren zal moeten heruitvinden. Met deze nieuwe procedure zet TotalEnergies belangrijke stapjes, maar het moet nu doorpakken en aantonen hoe de site volledig klimaatneutraal kan worden”, zegt Mathieu Soete van Greenpeace.

1000 ton per jaar minder stikstof in één klap

BBL en Greenpeace wezen er van bij de eerste vergunningsaanvraag al op dat TotalEnergies veel meer inspanningen kon en moest leveren om de uitstoot van stikstof en zwaveloxiden te verminderen. In de proefvergunning legde de provincie Antwerpen dan ook ambitieuze reductiedoelstellingen op. TotalEnergies ging echter in beroep bij Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir.

Maar de zomer bracht beterschap: het vernieuwde vergunningsdossier van TotalEnergies bevat grote engagementen. Zo zou ze met één maatregel bijna 1000 ton stikstof reduceren op hun kraker. Ook voor zwaveloxiden krijgen we nu eenzelfde scenario: 1200 ton per jaar minder uitstoot in 2028 door het installeren van een zwaveloxide-scrubber.

Er is nog onduidelijkheid over welke technologie het bedrijf zal kiezen en wanneer de werken zullen starten. TotalEnergies heeft twee opties: ofwel in 2028 stikstof reduceren, of pas in 2033 zowel CO2 opvangen en stockeren als stikstof reduceren. Die keuze betekent wel 5 jaar langer 1000 ton stikstof. De beslissing valt ten vroegste eind dit jaar.

Proefvergunning is wake-up call

Bedrijven zoals EVONIK, TotalEnergies, Colas en ISVAG kregen afgelopen jaar een proefvergunning van slechts twee jaar. Volgens BBL en Greenpeace zijn deze beslissingen een duidelijke les voor de hele industrie: wacht niet op het openbaar onderzoek om met stakeholders aan tafel te zitten en een duidelijk lange termijn reductiepad uit te tekenen. Uit het milieueffectrapport moet duidelijk de ambitie blijken om de emissies van stikstof, zorgwekkende stoffen en broeikasgassen drastisch te reduceren.

“Een milieuvergunning is een unieke verplichting om te tonen hoe je als bedrijf de impact op het leefmilieu zal reduceren. Pas vandaag - na een jaar - hebben we duidelijke garanties dat TotalEnergies serieuze inspanningen zal leveren. Jammer dat daar een serieuze wake-up call voor nodig was”, zegt Tycho Van Hauwaert van Bond Beter Leefmilieu.

Toch moet de overheid haar beleid ook in vraag durven stellen. Met enkel de optie om proefvergunningen van twee jaar óf een eeuwigdurende vergunning af te leveren, is ze niet opgewassen tegen de uitdagingen van vandaag. Als we de Europese Kaderrichtlijn Water, de stikstofdoelstellingen en de Europese Klimaatdoelstellingen willen halen, heeft het Vlaamse vergunningenbeleid betere handvaten nodig met sterke evaluatiemogelijkheden en regelmatige terugkoppeling met de Vlaamse administraties.