Na eerdere stikstofarresten voor een varkensstal en een industriële warmtekrachtkoppeling-installatie, is er nu ook een stikstofarrest over verkeer. De rechtbank vernietigde de vergunning voor het Broeklinproject in Machelen, omdat de impact van het verkeer op nabijgelegen natuur onvoldoende onderzocht werd. Landbouw, industrie en verkeer zijn de drie grootste bronnen van stikstofuitstoot. Ze zijn nu alle drie gevat door een stikstofarrest, wat zorgt voor veel onzekerheid over vergunningen. Om die onzekerheid weg te werken, is een duidelijk én ambitieus stikstofbeleid dringend nodig. Alleen zo krijgt natuur weer ademruimte en wordt een vergunningenstop vermeden.

Belangrijk voor natuur en economie

Vandaag is de hoeveelheid stikstof in beschermde natuurgebieden in Vlaanderen te hoog. Veel te hoog. Neerslag van stikstof zorgt voor een verzuring van de bodem, waardoor heel wat planten of insecten niet kunnen overleven en de biodiversiteit verder achteruitgaat. 

Veeteelt, industriële processen en autoverkeer zijn de belangrijkste bronnen van stikstofuitstoot. Als de stikstofneerslag te hoog is om de Europese instandhoudingsdoelstellingen voor natuur te realiseren, dan moet ingegrepen worden via het vergunningenbeleid. Dat gebeurde bij onze noorderburen, waar tal van vergunningen voor veestallen, havenontwikkelingen of bouwprojecten stilgelegd werden. 

Om een vergunningenstop in Vlaanderen te voorkomen, werkt de Vlaamse regering aan een programmatische aanpak stikstof, of kortweg PAS. Dat programma moet de toekomstige vermindering van de stikstofuitstoot vastleggen. Met dit nieuwe arrest is het duidelijk dat de Vlaamse regering hier beter niet te lang mee talmt. 

Structurele oplossingen nodig

Voor BBL staat één ding staat vast: landbouw, industrie en verkeer moeten elk hun bijdrage leveren aan de verlaging van de stikstofneerslag in natuurgebieden. De landbouwsector - en dan vooral de intensieve veehouderij - is verantwoordelijk voor 78% van de totale stikstofdepositie en zal dus ook de grootste bijdrage moeten leveren. Dat zal niet lukken met enkel technische maatregelen zoals luchtwassers, een sociaal verantwoorde afbouw van de veehouderij is onafwendbaar. 

Ook voor verkeer is een volumebeleid nodig dat inzet op minder autokilometers. In een recent advies van de Minaraad spraken zowel de milieu- en natuurverenigingen, de werkgevers, de vakbonden als de landbouworganisaties zich positief uit over de invoering van een slimme kilometerheffing. Dat kan zorgen voor 20% minder autokilometers. 

Wat industrie betreft is het voor BBL duidelijk dat permanente vergunningen niet passen binnen een ambitieus stikstofbeleid. Zo dreigen eeuwigdurende toelatingen te worden gegeven om stikstof te blijven uitstoten. BBL is alvast tevreden dat bedrijven zoals EVONIK, TotalEnergies, Colas en ISVAG enkel een proefvergunning voor twee jaar kregen. Maar dat zijn tijdelijke oplossingen. Met enkel de optie om proefvergunningen van twee jaar óf een eeuwigdurende vergunning af te leveren, is de overheid niet opgewassen tegen de uitdagingen van de toekomst. Als we de Europese stikstofdoelstellingen willen halen, heeft het Vlaamse vergunningenbeleid betere handvaten nodig met sterke evaluatie- en bijsturingsmogelijkheden.

Erik Grietens