In het voorjaar van 2022 vroeg de Maldegemse veehouderij Sibavar een uitbreiding aan van 4.000 naar bijna 10.000 varkens. Actiecomité Leefbaar Burkel, Natuurpunt en Partners Meetjesland en Bond Beter Leefmilieu gingen in beroep, aangezien de varkensboerderij vlak bij beschermd natuurgebied ligt. De veehouderij trekt nu zelf de uitbreiding in en kiest ervoor om tegen 2023 te stoppen. De buurtbewoners en milieu- en natuurverenigingen zijn tevreden dat een bloeiende natuur en een leefbare woonomgeving naar waarde geschat worden en wijzen op de nood aan een nieuw landbouwsysteem.  

De vergunning van varkenshouderij Sibavar verliep medio 2021. In het midden van de stikstofcrisis besloot het bedrijf om toch voor een fikse uitbreiding te kiezen. De aangevraagde vergunning maakte plaats voor bijna 6000 varkens extra, meer dan een verdubbeling. Een dubieuze keuze, zowel omwille van het aantal dieren, als omwille van de locatie: op minder dan 200 meter van Habitatrichtlijngebied en VEN-gebied (Vlaams Ecologisch Netwerk) en naast het erkende natuurgebied Torrebos-Burkel van Natuurpunt. 

Emissiereducerende systemen niet gewenste rendement

De vergunning voor de fikse uitbreiding werd door de provincie goedgekeurd op basis van beloofde reducties door ammoniakemissiearme stalsystemen, zoals biologische luchtwassers. Verschillende onderzoeken stellen nochtans duidelijk dat deze systemen vaak niet het gewenste rendement opleveren, en eenzijdig focussen op stikstof. Hierdoor gaan ze voorbij aan de andere negatieve milieueffecten die zo’n forse uitbreiding met zich meebrengt, in het bijzonder op de waterkwaliteit en -beschikbaarheid.

Het actiecomité Leefbaar Burkel, Natuurpunt en Partners Meetjesland en Bond Beter Leefmilieu dienden een beroep in bij de Vlaamse overheid. Gedurende de beroepsprocedures besloot de bedrijfsvoerder om van strategie te veranderen. De ondernemer koos niet langer voor een uitbreiding, maar wel voor een stopzetting van de intensieve veeteelt en mestverwerking op de kwetsbare site. In ruil voor ondersteuning van de Vlaamse overheid bij stopzetting, moet uiterlijk 1 maart 2023 de aanvoer van mest naar de mestverwerkingsinstallatie stopgezet worden. De varkenshouderij mag vanaf heden geen fokmateriaal meer aankopen en gaat zo naar een volledige stopzetting tegen eind 2023.

Geen nood aan schaalvergroting, wel aan andere vorm van landbouw

“We zijn tevreden dat het gezond verstand primeert en dat een uitbreiding op deze locatie niet meer mogelijk is. Er is in dit landschappelijk waardevol landbouwgebied geen plaats voor industriële landbouw, wel voor de familiale, grondgebonden aanpak, afgestemd op de waardevolle omgeving”, stelt Koen Martens van Natuurpunt en Partners Meetjesland.

De omschakeling van het bedrijf is ook zeer belangrijk voor de buurtbewoners. Dirk Develter van het buurtcomité Leefbaar Burkel reageert opgelucht: “We hopen dat de geur- en geluidshinder van onder andere de installaties en het zwaar transport hiermee definitief verleden tijd zijn. We streven verder naar een gezonde en mooie buurt waar het aangenaam vertoeven is, ook voor recreanten.”

Bond Beter Leefmilieu hoopt dat deze case het beleid beter voorbereidt op de dwingende landbouwproblematieken. Beleidsmedewerker Heleen De Smet is duidelijk: “In plaats van steeds verder in te zetten op schaalvergroting en technische aanpassingen hebben we nood aan een andere vorm van landbouw. Ondernemers zouden veel meer gestimuleerd moeten worden om hun bedrijfsvoering om te vormen. Het is cruciaal dat hiervoor middelen vanuit het GLB ingezet kunnen worden, als flankerende beleid in het kader van het stikstof- en mestbeleid. Enkel op die manier zal in Vlaanderen de transitie naar een landbouwmodel op maat van de omgeving echt ingezet worden. Nu voelt het voor vele boeren als een alles-of-nietsverhaal.”

Heleen De Smet