Tweet

Share

Vandaag besliste de Vlaamse Regering over de invoering van statiegeld op blikjes en plastic flessen. Minister van Leefmilieu Zuhal Demir kondigde in oktober al aan dat ze voor het einde van dit jaar een voorstel op tafel zou leggen. Dat voorstel zet nu de deur open voor een digitaal statiegeldsysteem, waarbij de blauwe zak centraal staat. Bond Beter Leefmilieu is blij dat statiegeld op afvalverpakkingen in 2025 eindelijk realiteit zal zijn, maar blijft sceptisch over het digitale systeem.

 Bij dit digitale statiegeldsysteem krijgen zowel verpakkingen als de blauwe zak een QR-code die consumenten moeten scannen voor ze hun afval weggooien. Het systeem werd initieel voorgesteld door de verpakkingssector, die schermt met studies die de toepassing positief zouden evalueren. Maar die studies worden niet transparant gedeeld. “In de praktijk blijven er zeer veel vragen over privacy, fraude en toegankelijkheid, want niet elke burger heeft toegang tot digitale applicaties”, zegt Nina Maat, beleidsexpert afval en circulaire economie bij Bond Beter Leefmilieu. “Er zijn te veel onduidelijkheden om een digitaal systeem op korte termijn te implementeren, terwijl er geen tijd meer te verliezen is.

”Afval moet verantwoordelijkheid worden van verpakkingssector

Het traditionele systeem ‘return to retail’ is volgens Bond Beter Leefmilieu in vele opzichten het interessantst. Bij die methode is het afval de verantwoordelijkheid van de verpakkingsproducenten. Bovendien heeft het zijn succes al in een tiental Europese landen bewezen. Geen enkel land werkt met het digitale systeem. Het is positief dat Vlaanderen inzet op technologie en innovatie, maar dat mag niet ten koste gaan van onze doelstellingen en leiden tot een vertraagde uitrol van statiegeld. Een echt innovatief systeem zou bovendien inzetten op bijvoorbeeld ecodesign, waarbij over hergebruik van verpakkingen nagedacht wordt aan het begin van de keten.

“Na jaren van vertragingsmanoeuvres van de verpakkingssector, zwerfvuilcharters en opruimacties op het terrein, wordt de sector weer op haar wenken bediend. En dat terwijl onze zwerfvuilcijfers niet opgelost geraken! Hoe gaan we ooit onze verpakkingen leren hergebruiken als we ze gewoon thuis moeten scannen en in de vuilbak gooien?” zegt Nina Maat

.Afstemming met gewesten biedt nog perspectief op klassiek statiegeldsysteem

Belangrijk detail: het thema statiegeld moet nog behandeld worden door de andere gewesten en de federale overheid. De vraag is of zij dit voorstel lusten. Het is daarnaast nog onduidelijk of er parallel al aan een klassiek systeem van statiegeld gewerkt zal worden, voor als de proefprojecten teleurstellen. Er is ook geen definitie of doelstelling opgenomen van wat een proefproject nu succesvol maakt. De minister zegt dan wel dat er statiegeld komt in 2025, maar met het zoveelste proefproject op rij zijn we daar nog niet zo zeker van. 

Burgers, middenveld en milieuorganisaties worden met deze beslissing gewoon genegeerd. Nochtans heeft het klassieke statiegeldsysteem veel draagvlak: meer dan 8 op de 10 kiezers zijn fan. De komende tijd moet er grondig in dialoog getreden worden met milieubewegingen en verpakkingssector om de punten op de “i” te zetten.