Tot op heden is 3M nog niet veroordeeld voor milieumisdrijven in Vlaanderen. Dat is wel al het geval in andere landen en daar kijkt het bedrijf aan tegen miljardenclaims. Ook in Nederland zit dat eraan te komen. In Vlaanderen is dat nog niet het geval, ondanks één van de grootste milieuschandalen in de Vlaamse geschiedenis. 3M produceerde PFOS in Zwijndrecht gedurende de periode 1972 tot en met 2002. Tot op heden zijn er daar nog productieprocessen voor andere PFAS. Door lozingen en uitstoot in de ruime omgeving van de fabriek en in de Westerschelde, maar ook door het gebruik van haar producten, wordt gans Vlaanderen nu geconfronteerd met de gevolgen van die toxische PFAS-producten. 

“De resultaten van het eerste onderzoek bij 800 omwonenden hebben uitgewezen dat 90% van de deelnemers gezondheidseffecten riskeren omwille van te hoge PFAS waarden in het bloed. Dit is verontrustend. 3M dient alle geleden schade door de PFAS-vervuiling, van welke aard dan ook, te vergoeden”, stelt Toon Penen van burgervereniging Grondrecht. “Als de onderzoeksrechter akkoord gaat met onze burgerlijke partijstelling, krijgen we toegang tot het strafdossier en kunnen we bijkomende onderzoeksdaden vragen. Eventueel kunnen we later getroffen omwonenden begeleiden om zich ook burgerlijke partij te stellen.”

Alleen parket kan zorgen voor gerechtigheid

De kous was nog niet af met de saneringsovereenkomst van 6 juli 2022. 3M heeft wel geld op tafel gelegd voor de opkuis van de onmiddellijke omgeving en gezondheidsonderzoeken, maar bekende geen schuld voor het illegaal lozen van PFOS en het vervuilen van gans Vlaanderen. Het is duidelijk dat 3M nooit uit vrije wil haar verantwoordelijkheid voor het milieumisdrijf en alle schade (gezondheid, waardeverlies…) zal toegeven. Een rechterlijke uitspraak is dus broodnodig.

“Bedrijven moeten niet alleen betalen voor de opkuis van hun vervuiling”, zegt Joeri Thijs van Greenpeace. “Net als in andere landen moet 3M ook veroordeeld en wettelijk aansprakelijk gesteld worden. We laten niet toe dat ze zomaar hun schuld afkopen en ermee wegkomen. Daarom stellen wij ons nu ook mee burgerlijke partij in de lopende strafzaak tegen het bedrijf en zijn bestuurders.”

Vergunningenbeleid en handhaving

Uiterlijk op 1 december 2022 moest 3M een beschrijvend bodemonderzoek voor het woon- en landbouwgebied ten zuiden van de E34 neerleggen. Het bedrijf was al maanden van die deadline op de hoogte maar toch vroeg het één dag voor de deadline om uitstel. Uiteindelijk kwam het BBO op 29 december, 4 weken later. Tegelijkertijd werd ook een bodemsaneringsproject voor zones 1B en 2 gevraagd tegen 31 december. Nu is het dit ‘BSP’ dat opnieuw op zich laat wachten. Dergelijk uitstel hypothekeert de vlotte sanering die broodnodig is voor de regio Zwijndrecht en Antwerpen. Het schept weinig vertrouwen bij omwonenden en de overheid. 

“Het is onaanvaardbaar dat 3M als grote vervuiler in dit verhaal nu ook de kantjes eraf loopt voor haar verplichtingen in het kader van het bodemonderzoek. Om soortgelijke schandalen in de toekomst te vermijden, moeten we nu als samenleving een duidelijk signaal sturen aan 3M“, zegt Tycho Van Hauwaert van Bond Beter Leefmilieu.

BBL, Greenpeace België en Grondrecht leggen vandaag hun burgerlijke partijstelling neer bij de onderzoeksrechter in de Rechtbank van eerste aanleg Antwerpen.