Deze maand publiceerde het Rekenhof zijn verslag aan het Vlaams parlement over het “Voorkomen van schade in overstromingsgevoelige gebieden”. Hoewel heel wat beleidsvoorstellen al lang in de steigers staan, blijft het beleid om nieuwe bebouwing in overstromingsgebieden tegen te gaan, te vrijblijvend, was de centrale boodschap. Door dat gebrek aan beslissingskracht dreigen er in de toekomst nieuwe drama’s met ondergelopen huizen.

Signaalgebieden

Tien jaar geleden al, in 2012, besliste de toenmalige Vlaamse Regering om zogenaamde signaalgebieden vast te stellen. Vele overstromingsgevoelige gebieden hadden namelijk een harde bestemming op het gewestplan, zoals woongebied of KMO-zone. Daardoor kunnen die zones bebouwd worden, met risico’s op latere overstromingen. Om dit te vermijden, werden ongeveer 2.700 ha signaalgebieden aangeduid. Hier zou een bouwverbod komen door de bestemming van die gronden te wijzigen naar open ruimte.

Vandaag stelt het Rekenhof dat die 2.700 ha op zich al te weinig is in verhouding tot de effectief en mogelijk overstromingsgevoelige gebieden in Vlaanderen. Maar zelfs voor die beperkte oppervlakte gebeurde vervolgens weinig tot niets. Tien jaar later hebben het Vlaams gewest, de provincies en de gemeenten amper herbestemmingsplannen vastgesteld. Het bebouwen ging dus lustig verder. Het Rekenhof spreekt van een gebrek aan beslissingskracht met het risico op vele ondergelopen huizen in de toekomst.

Schadelijke planschade

Het grote knelpunt is – alweer – de planschadevergoeding. De regering wil dat die planschadevergoeding wordt opgetrokken van de geactualiseerde aankoopwaarde naar de huidige marktwaarde. Zolang die nieuwe planschade regeling niet is goedgekeurd, wil de regering geen signaalgebieden vastleggen. Daar werd jarenlang over gediscussieerd, waardoor de signaalgebieden ook jarenlang in de schuif bleven liggen. Nu ligt de nieuwe regeling voor in het parlement.

Met die nieuwe planschaderegeling jaagt de overheid zichzelf serieus op kosten. De kostprijs voor de herbestemmingen naar signaalgebied zou stijgen van 33 miljoen euro naar 122 à 489 miljoen euro met de nieuwe regeling. Ook voor gemeentebesturen dreigt de zaak daardoor onbetaalbaar te worden.

De Vlaamse Regering heeft het voornemen voor het herbestemmen van de signaalgebieden recent opnieuw bevestigd in het Vlaams Klimaatadaptatieplan. Minister Demir liet als reactie op het rapport van het Rekenhof weten dat van zodra de nieuwe planschaderegeling goedgekeurd is door het parlement, ze nog deze legislatuur de gebieden effectief zal herbestemmen. Dat zal nodig zijn ook, want ondertussen blijkt uit een parlementaire vraag dat er in de periode 2020-2022 meer dan 500 vergunningen afgeleverd werden in toekomstige signaalgebieden. Hoog tijd dus om beslissingen te nemen, om zo in de toekomst ondergelopen kelders - of erger - te vermijden.