Tweet

Share

De NOS berichtte op vrijdag 10 februari dat “de ontbossing in het Braziliaanse deel van het Amazone-regenwoud in januari gedaald is ten opzichte van een jaar eerder, zo blijkt uit satellietbeelden van het Braziliaanse ruimteagentschap INPE. In januari werd een gebied van 167 vierkante kilometer woud gekapt, een daling van 61 procent in vergelijking met een jaar eerder. Toen sneuvelde er 430 vierkante kilometer aan bos, het grootste gebied in de maand januari in acht jaar.” Toch citeerde NOS ook de waarschuwing van het WWF dat het nog te vroeg is om te spreken van een trendbreuk. De betere resultaten zouden bv. ook beïnvloed kunnen zijn door een vertekende satelliet-beeldvorming te wijten aan een dichtere bewolking in januari 2023. https://nos.nl/artikel/2463269-ontbossing-in-amazonegebied-brazilie-gedaald-maar-te-vroeg-voor-trendbreuk

Van de Cerrado was in het NOS-bericht geen sprake. De Cerrado : hoevelen onder u, beste lezers zouden dat gebied kennen indien Luc Vankrunkelsven er ons niet attent op gemaakt had ? De Cerrado: een immens savannegebied van 2 miljoen vierkante kilometer dat voor 54 % vernietigd is voor een monocultuur van soja voor export naar Europa en China.

Ook in zijn nieuw, eind 2022 door het Nederlandse Dabar-Luyten uitgegeven en door EPO verdeelde boek ‘Vernietiging en herstel’ , staat bij Luc de Cerrado vaak centraal, zoals hij al in zijn inleiding aangeeft. In Zuid-Amerika wordt heus niet alleen het Amazonewoud om zeep geholpen, maar ook de Cerrado, de Mata Atlântica, Pantanal …

Luc schrijft dat hij tijdens zijn reizen in het immense Brazilië “constant de pijn voelt van vernietigde ecosystemen en van volkeren die verjaagd worden.” Al de vermelde gebieden: dat zijn niet alleen ‘hotspots’ van biodiversiteit, enorme waterreservoirs enzoverder maar ook de thuis van volkeren die vaak nog in harmonie met hun natuurlijke omgeving leven. Hen zoekt Luc op alsook tal van groepen die “de ommekeer doen: sociale bewegingen, universiteiten en hogescholen die voor agro-ecologie staan”. De agro-ecologie die Luc via vzw Wervel ook in België promoot. En jawel, “ook de Belgische Ambassade” (in Brazilië) “staat open voor de weg van het herstellen.”

15 Kronieken telt het boek ‘Vernietiging en herstel’ en ondanks het feit dat ik die in 2022 allen als maker van het ezine De Groene Belg niet alleen zomaar even gelezen maar ook voor publicatie ‘onderhanden’ genomen heb, las en onderlijnde ik ze onlangs op een rustige avond één voor één opnieuw. Daarbij genietend van Lucs directe schrijfstijl, van een gevoel van ‘herkennen’ maar ook sakkerend op al de wantoestanden die hij beschrijven moet. Zie de vaststelling (in de inleiding) dat de doorsnee Belg 2/3 van zijn inname van eiwitten uit dierlijke voeding haalt. Met onze ongezond hoge vleesconsumptie zitten we “volop met onze voeten voor ons veevoer in de Braziliaanse Cerrado”. Zie de titel van de eerste kroniek: “Ieder zijn zwembad in de sojawoestijn”. Zie het feit dat in het volop voeding exporterende land “20 miljoen van de 240 miljoen Brazilianen honger lijden”. (p. 76) Of nog: dat er in een stad zoals Sao Paulo zo’n 32.000 mensen dakloos zijn. (p. 79) Maar tja, er ‘wonen’ in die stad meer mensen dan in heel België: zo’n 12 miljoen.

Luc zoekt en vindt echter ook opbouwende, hoopgevende initiatieven. Van een “universiteit van het volk” tot een “hoofdstad van de agro-ecologie”. Om het met een paar kroniek-titels te zeggen. En zoals Luc me op dinsdag liet weten “heeft Lula het als eerste president nu ook over Cerrado. Hij zou het illegaal grond inpikken, aanpakken.”

“Zoek je zelf een boer als dokter”

Luc ziet het als zijn taak om verbindingen te leggen, over een oceaan heen, tussen initiatieven in Brazilië en in België waarbij hij met name de Cerrado op de Europese agenda zetten wil. Door te lezen over hoe het er in Brazilië aan toe gaat, begrijp je ook sommige toestanden in eigen land beter. De stikstofcrisis bv. en hoe die samenhangt met een export-gedreven landbouwmodel dat zoals Luc schrijft “boer en boerin uitmoordt. Tegelijk zet het een enorme druk op de weinige biodiversiteit die ons nog rest.” (p. 43) Waar je dit nog kan bij noteren: het zadelt ons ook op met een hoop ongezonde brolvoeding.

Drie extra bijdragen sluiten ‘Vernietiging en herstel’ af. Het eerste titelt: “De bodem, begin van herstel”. In een dialoog tussen de Wervel-medewerkers Xander Barbé en Jeroen Watté vernemen we o.a. dat driekwart van de Europese bodems “in kwalitatief slechte toestand is” (p. 87) Maar we leren ook wat daar aan te doen valt én hoe dat onze gezondheid ten goede kan komen. Jeroen eindigt met “een mooi advies: zoek je zelf een boer als dokter. Want een boer die goed bezig is, produceert zodanig gezonde gewassen dat je eigenlijk aan preventieve gezondheidszorg doet.” (p. 89)

Schoon gezegd én het kan nog beter: wordt zelf een beetje boer, of op zijn minst een tuinder zodat je zelf voor je gezonde groenten zorgen kan.

Behalve voor Brazilië, Wervel en de koepelorganisatie ‘Voedsel Anders’ zet Luc Vankrunkelsven zich ook in voor nog andere verenigingen en bewegingen zoals Grootouders voor het Klimaat. Dat brengt ons bij het voorlaatste hoofdstuk in zijn boek. Daarin wordt vanaf pagina 90, vzw CIMIC voorgesteld, een netwerk dat mensen wil samenbrengen om samen over de noodzakelijke ‘transities’ te overleggen, zingeving te zoeken enzoverder. Zie www.cimic-npo.org

Picaflores.org sluit het boek af: een stichting uit 2018 met “als doel om via concrete projecten bij te dragen aan een meer duurzame en sociale wijze van leven en produceren en anderzijds aan de bescherming van de kwetsbare ecosystemen in onze wereld.” (p. 95; Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken." style="color: #000000;">Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. )

Een lijst van 12 eerdere boeken van Luc Vankrunkelsven over Brazilië en Europa, sluit ‘Vernietiging en herstel’ af. Twaalf boeken geschreven tussen 2000 en 2020. Met het jongste boek erbij, is Luc al bijna een kwarteeuw over Brazilië aan het berichten en al de in die jaren opgedane ervaringen in het immense land, het meemaken van diverse regimes er ook, maakt dat ‘Vernietiging en herstel’ de diepgang heeft die een toevallig langslopende reporter nooit bereiken zal. Hopelijk brengt de nieuwe ambtstermijn van president Lula de door Luc en ons allen zo verhoopte verbeteringen inzake het economisch en ecologisch beleid van het grootste land in Zuid-Amerika. Hopelijk ook worden er Lula vanuit Europa niet al te veel ‘zakelijke’ stokken in de wielen gestoken.

Jan-Pieter Everaerts

“Vernietiging en herstel, Wat betekent Brazilië voor Europa?” telt 102 p., is uitgegeven in paperback, kost 12,5 euro en is bestelbaar bij EPO: https://www.epo.be/nl/milieu-ecologie/5499-vernietiging-en-herstel-9789064164620.html  Wie lid wordt van Grootouders voor het Klimaat voor 20€ of meer, krijgt het boek portvrij thuis bezorgd. Luc is één van de ‘ambassadeurs’ van de Klimaatgrootouders.

Voor meer info over de Cerrado en hoe Wervel er werkzaam rond is: zie https://wervel.be/gezonde-landbouw/voedsel-wereldwijd/  Daar is ook het Cerrado-Manifest te ondertekenen: https://wervel.be/app/uploads/2022/09/Cerrado-Citizen-Manifest.pdf