Dat de gezinnen moeten opdraaien voor de schuldenberg die subsidies voor zonnepanelen hebben gecreëerd, is onrechtvaardig, vindt Tom De Meester. De particulier die enkele panelen op zijn dak heeft gelegd viseren, is dat ook. Het zijn de winsten van de industriële megazonneparken die moeten worden aangesproken.

De stroomfactuur dreigt op 1 januari 2015 maar liefst 35 procent duurder te worden. Ontsporende groenestroomsubsidies hebben de voorbije jaren een diepe put nagelaten, en die schuld krijgen de gezinnen vanaf volgend jaar doorgerekend. De ‘Freya­taks’ wordt de nieuwe prijsverhoging in regeringskringen meesmuilend genoemd, in een amechtige poging om de zwartepiet door te spelen naar toenmalig Vlaams minister van Energie Freya Van den Bossche (SP.A). Dat de N-VA deel uitmaakte van datzelfde Vlaamse kabinet, en dat CD&V toen de minister-president leverde, dat wordt gemakshalve vergeten. Alle regeringspartijen hebben boter op het hoofd.

Eén ding is zeker: een rondje zwartepieten lost het probleem niet op. Het échte debat is: wie zal de rekening betalen? Want achter de perceptieoorlog schuilen harde cijfers. De distributienetbeheerders hebben door het falende energiebeleid van de Vlaamse regering een schuldenput van 1,8 miljard euro opgebouwd. Wie moet daarvoor opdraaien?

‘Tariefaanpassing’

De gezinnen, zegt de Vlaamse regering. In het regeerakkoord staat zwart op wit dat er in 2015 ‘een tariefaanpassing’ komt, ‘zodat de sinds 2012 opgebouwde financierings­tekorten worden weggewerkt op zo kort mogelijke termijn.’ Lees: Jan Modaal krijgt de rekening gepresenteerd en wel meteen. Die factuur is niet mals. Als de hele schuldenberg, zoals voorzien, in de periode 2015-2019 in de stroomtarieven wordt verrekend, ziet een gemiddeld gezin de stroomfactuur al in 2015 met bijna 250 euro stijgen.

Het alternatief dat voormalig minister van Consumentenzaken Johan Vande Lanotte (SP.A) lanceerde is evenmin rechtvaardig. ‘Laat enkel mensen met zonnepanelen betalen’, stelde Vande Lanotte voor. Het lijkt simpel: laat gezinnen met zonnepanelen acht jaar lang een netvergoeding van 200 euro ophoesten om de schuldenput te dempen. Maar eerlijk is het niet. Zo’n netvergoeding treft immers alleen particulieren met een kleine installatie op het dak. Waarom zouden zij moeten opdraaien voor een schuldenput die zij niet veroorzaakt hebben? Het zijn niet de zes zonnepanelen van de buren die de groene stroomfactuur doen ontsporen, wel de meer dan 3.000 industriële zonneplantages die tussen 2009 en 2012 als paddestoelen uit de grond schoten en woekersubsidies tot 450 euro per 1.000 kilowattuur stroom kregen uitbetaald.

Havenbaron Fernand Huts liet in 2011 tientallen hectaren havenloodsen van Katoennatie vol zonnepanelen leggen. Niet om in de eigen stroombehoefte te voorzien. Niet uit ecologische ambitie. Maar omdat de supersubsidies van de Vlaamse regering zonnepanelen tot de meest rendabele investering van het moment maakten. De zonnepanelen van Fernand Huts leveren hem jaar na jaar 13,4 miljoen subsidies op. Een bank als ING investeerde via ING Equipment Lease in megazonneparken met een jaarlijks opbrengst van 18,9 miljoen euro per jaar. In totaal krijgen 3.386 grootschalige zonnepanelenparken elk jaar 231 miljoen euro subsidie cadeau van de Vlaamse overheid. En dat nog twintig jaar lang. De gezinnen betalen de rekening, terwijl de grote zonnepanelenparken de subsidies opsouperen.

De vorige Vlaamse regering heeft de subsidies voor nieuwe zonneparken weliswaar afgebouwd, maar de woekerwinsten van bestaande installaties blijven tot vandaag buiten schot. Daar ligt het kalf gebonden. Het is onaanvaardbaar dat gewone gezinnen, of ze nu wél of niet zonnepanelen hebben, nog jarenlang moeten opdraaien voor de luxerendementen van industriële zonneparken. Dat er sprake is van oversubsidiëring, staat als een paal boven water. Waarom laat de Vlaamse regering die wantoestanden voortbestaan? Dat overgesubsidieerde megaparken van bedrijven nog twintig jaar lang aan het geldinfuus blijven hangen, op kosten van de gezinnen, en mét de zegen van de Vlaamse regering, is onaanvaardbaar.

Woekersubsidies

Prijsstijgingen en netvergoedingen zijn geen rechtvaardige oplossing. In plaats van gezinnen mét en gezinnen zónder zonnepanelen tegen elkaar op te zetten, maken we beter werk van een duurzaam én sociaal stroombeleid. Haal de kosten van de groene stroom uit de energiefactuur, investeer als samenleving in de duurzame energieproductie van morgen. Maak dat de sterkste schouders daarbij de zwaarste lasten dragen, en gebruik de nucleaire woekerwinsten van Electrabel & co voor investeringen in groene stroom. En vooral: voer een grondige audit uit naar de rendabiliteit van grote megaparken. Pak de woekersubsidies aan en verlaag de luxewinsten met terugwerkende kracht tot een aanvaardbaar rendement van 5 procent. Dat gezinnen die zonnepanelen gelegd hebben uit ecologische overwegingen, financiële steun krijgen, is logisch. Maar de misbruiken bij industriële zonneparken moeten eruit.

Tom De Meester
Tom De Meester is energiewatcher bij de PVDA en auteur van 'Opgelicht. De energiezwendel van Electrabel & co' (EPO)

Dit opiniestuk verscheen eerder in De Standaard op 30 oktober 2014