Een geheime discussienota voor het Handel in Diensten Akkoord (TISA) – vandaag gelekt door Associated Whistle-Blowing Press - onthult dat de onderhandelaars hervormingen in nationale gezondheidssystemen bespreken ten voordele van internationale handel en commercialisering van gezondheidszorg. Dit voorstel van Turkije, werd besproken door de Europese lidstaten tijdens de TISA-onderhandelingen in Geneve in September 2014. We kregen de tekst via Public Services International.

Er is enorm onbenut potentieel voor de globalisering van gezondheidszorg

De tekst, getiteld “Een discussienota betreffende gezondheidsdiensten in de TISA-onderhandelingen”, verwijst naar een “enorm onbenut potentieel voor de globalisering van gezondheidszorg”, omdat “gezondheidsdiensten momenteel vooral gefinancierd en verleend worden door staten of de non-profit sector en er daardoor vrijwel geen interesse is vanuit buitenlandse investeerders door een gebrek aan ruimte voor commerciële activiteiten in gezondheidszorg.” Het voorstel benadrukt de voordelen van internationale handel in gezondheidsdiensten voor het bedrijfsleven. Het stokpaardje van de Europese Unie is dat de TISA jobs en economische groei zal creëren.

Wat sterk opvalt is de ideologische transitie van gezondheidszorg als een sociale en publieke dienst, naar een marktgericht model waarbij gezondheid een koopwaar wordt. Immers, de focus ligt op het openstellen van de gezondheidsmarkt voor commerciële investeerders. Maar hoe zit het dan met onze gezondheid? Want dat is toch waar het in de eerste plaats om draait? Is het gelekte voorstel compatibel met de belofte van universele toegang tot gezondheidszorg in de tekst?

Volgens de Europese Commissie, hebben landen soeverein beslissingsrecht over het al dan niet houden van publieke monopolies en de gezondheidszorg te reguleren inzover gewenst. Het TISA- akkoord zou alleen van toepassing zijn op het geprivatiseerde segment van de gezondheidszorg, maar dit zal niet zonder gevolgen zijn voor de publieke gezondheidssector en de universele toegang tot gezondheidszorg. Immers, vooraleer handel- en investeringsakkoorden toepasbaar zijn op de gezondheidssector in een land, moet daar eerst en vooral een commerciële markt voor gezondheidszorg bestaan. Ten eerste, verhoogt dit de druk om publieke gezondheidszorg te privatiseren. Ten tweede, belemmert het bestaan van een parallele commerciële gezondheidsmarkt de publieke zorgverlening en vergroot dit de ongelijkheden in de toegang tot gezondheidszorg. Het grootste risico bestaat daarom uit de creatie van een gezondheidssysteem met twee snelheden. Met name particuliere, hoogtechnologische en gespecialiseerde zorg voor diegenen die het zich kunnen veroorloven en eenvoudige openbare gezondheidszorg voor de minder gegoeden. Dit vergroot de gezondheidskloof.

In de gelekte tekst wordt een specifieke referentie gemaakt naar 'medisch toerisme' of het faciliteren van patiënten om in het buitenland behandeling te zoeken. Voor importerende landen (landen die patiënten uitsturen) loert het gevaar dat dit een reden wordt om minder te investeren in de gezondheidszorg in het opleiden van gezondheidswerkers ter plaatse. In tegenstelling tot de beloofde inkomsten, zullen er middelen vanuit nationale gezondheidssystemen van deze landen verdwijnen, via belastinggelden en verzekeringspremies, naar de buitenlandse medische toerisme-industrie. Voor exporterende landen (landen die medische toeristische diensten aanbieden), vaak ontwikkelingslanden die hopen op economische groei via medisch toerisme, bestaat er een gevaar dat de gehoopte winsten niet terugvloeien naar de lokale bevolking. Daarnaast is er in ontwikkelingslanden een groot risico voor het ontstaan van een 'interne brain drain', waarbij de medisch toeristische industrie, die voornamelijk in grote steden zorgen verleent aan buitenlandse patiënten, gezondheidswerkers weghaalt uit de publieke sector in rurale gebieden. In medisch toeristische ziekenhuizen in ontwikkelingslanden is de gezondheidszorg vaak onbetaalbaar voor de lokale bevolking, waardoor de toegang tot gezondheidszorg danig wordt belemmerd.

Op dit moment is er te weinig bestaand wetenschappelijk bewijs over de precieze positieve impact van medisch toerisme. Er zijn daarentegen wel risico's gekend voor de kwaliteit en universaliteit van gezondheidszorg. Daarom moet men het voorzorgsprincipe respecteren, en geen akkoord ondertekenen dat de toegang tot gezondheidszorg ondermijnt. Het TISA-akkoord is immers een bindend contract. Het wordt dan ook moeilijk zo niet onmogelijk om eventuele negatieve gevolgen om te keren.

Het is bovendien onaanvaardbaar dat er zonder uitgebreide publieke consultatie, onderhandelingen plaatsvinden die een fundamenteel onderdeel van sociale bescherming als gezondheidszorg aantasten. Des te meer omdat er belangrijke risico's verbonden zijn aan de ondertekening van dit akkoord. We eisen daarom dat de inhoud van de TISA- onderhandelingen integraal wordt vrijgegeven voor publieke inzage en roepen op tot protest tegen elk akkoord dat risico's inhoudt voor de volksgezondheid en de publieke beleidsruimte voor gezondheid.

Geneeskunde voor de derde wereld - februari 2015

Links:

Persbericht door CGSP Wallone en G3W

Gelekt document door Associated Whistle Blowing press

Analyse door Public Services International