Men bouwt een muur en zet prikkeldraad om vluchtelingen tegen te houden, men schiet met traangas en denkt eraan om het leger in te zetten... Vluchtelingen zitten met miljoenen in tentenkampen, zonder enig toekomstperspectief... Europa wil de vluchtelingen hun bootjes vernietigen zodat ze niet meer kunnen vluchten... Duizenden vluchtelingen, onder wie vrouwen en kinderen, varen met schamele bootjes op de Middellands zee en duizenden verdrinken... Mensen zoals jij en ik – ze zijn met miljoenen - zijn maanden op de vlucht nadat ze soms jaren in de grootste ellende hebben geleefd... Partijvoorzitters willen een ander statuut voor vreemdelingen, ook als die ingeburgerd zijn, werken en sociale bijdrage en belastingen betalen... Voor wanneer het voorstel de vreemdelingen te verplichten om een badge met de letter V te dragen?

Is het allemaal een droom, een nachtmerrie die haar voedsel haalt uit een kwalijke periode van vorige eeuw? Neen, spijtig genoeg zijn we klaar wakker en beseffen we dat we in 2015 in Europa, het zogezegd beschaafde deel van de wereld, leven. Voormeld nieuws over vluchtelingen is dagelijkse kost; hopelijk worden we er niet aan gewend. Vele Belgen zijn beschaamd, gefrustreerd en woest. Dit kon en kan vermeden worden als de politici in de wereld dat zouden willen.

Opvang van vluchtelingen

Miljoenen mensen zijn op de loop voor oorlog en geweld, en vluchten massaal naar veilige oorden. Ondertussen discussiëren onze Europese en Belgische politici niet over efficiënte manieren van opvang, maar over maatregelen om de vluchtelingen buiten Europa te houden. Bepaalde Vlaamse politici gaan nog een stap verder en houden zich vooral bezig met het zoeken naar discriminerende maatregelen eens de vluchtelingen zullen erkend zijn als volwaardige burger van België. Speciale statuten, het tijdelijk niet toekennen van kindergeld, gemeenschapsdienst enz..., terwijl de vluchtelingen niets beter vragen dan onmiddellijk te mogen werken en zo bij te dragen aan de welvaart van zichzelf en van alle Belgen.

De aandacht van de politici is veel te weinig toegespitst op de oorzaken en op de opvang van vluchtelingen. Enkele EU-landen, onder meer België, zorgen voor een menswaardige opvang maar dan nog beperkt tot asielzoekers en met de gekende moeilijkheden bij de inschrijving. De voorbereiding had veel beter gekund.

Ondertussen is Europa verscheurd over de vluchtelingenstromen en over hun opvang.
Er is geen sprake van een Europese aanpak van het opvangbeleid, laat staan van eensgezindheid om de oorzaken aan te pakken. Europa krijgt de enkele tienduizenden vluchtelingen in Griekenland en Italië niet eens verdeeld over de EU-landen.
De extra Europese Raad van 23 april dit jaar kwam in spoedzitting samen en was enkel in staat om maatregelen voor te stellen ter bescherming van haar eigen staten. Naast het voorstel om 40000 vluchtelingen te verdelen over Europa, wat niet lukte, ging het onder meer over: de uitbreiding van de operaties op zee, het voorkomen van de illegale immigratiestromen, het versterken van de solidariteit tussen lidstaten en het bestrijden van de mensensmokkelaars.

Vele Europese landen beweren dat ze al veel vluchtelingen opvangen en de komende stroom van vluchtelingen niet meer aankunnen. Men schermt er ook mee dat er geen draagvlak is bij de bevolking. Sommigen steunen daarvoor op een internationale studie (IPSOS) waaruit zou blijken dat 61 % van de Belgen vindt "dat er teveel migranten zijn in België“. Men vergeet er bij te zeggen dat op 500 (!) ondervraagden er maar 36 % “helemaal akkoord” waren en 24 % “ geneigd tot akkoord”. Dit is wel een hele nuance...

Op hetzelfde ogenblik stelt Bart De Wever in Terzake ”dat het niet normaal is dat Noord – en West Europa allen moeten opvangen. Ook andere politici schermen dikwijls met dit soort leugens. Vangen België en Europa inderdaad de meeste vluchtelingen op, of is dit sfeermakerij? Enkele cijfers.

Turkije vangt op dit moment volgens Amnesty ongeveer 1,6 miljoen vluchtelingen op uit Syrië. Libanon meer dan 1 miljoen. Jordanië ving al 650.000 Syrische vluchtelingen op, wat meer is dan het inwoneraantal van de stad Antwerpen. Syrische vluchtelingen vormen hierdoor 10 procent van de Jordaanse bevolking.
We kunnen ons niet indenken wat dit in de praktijk betekent voor dat land, haar inwoners en voor de vluchtelingen. Wat deed Europa ondertussen? 
In 2014 kwamen er volgens NOS ruim 283.000 migranten naar Europa. 
België kreeg, volgens de Dienst Vreemdelingenzaken, over heel vorig jaar 10964 eerste asielaanvragen. Eind juli waren dat er voor dit jaar al 9 415... Cijfers die schril afsteken tegen de miljoenen die opgevangen worden door landen die er slechter voor staan dan de rijke landen van het Westen.

Zelfs de Verenigde Naties hebben forse kritiek geuit. Zo haalde VN-expert Francois Crépeau, speciaal VN-rapporteur voor de mensenrechten van migranten, onlangs nog uit over de wijze waarop Europa op dit moment met de vluchtelingen omgaat.

Kunnen België en Europa meer en beter doen? Het antwoord is ja. 
Er is geen enkel bewijs dat er morgen een ramp gebeurd of onze toekomst niet meer is gegarandeerd, indien we extra vluchtelingen opvangen. Integendeel, alle studies tonen aan dat Europa miljoenen migranten nodig heeft om de vergrijzing op te vangen. Zij zullen ons sociaal zekerheidsstelsel niet ondermijnen, maar juist redden. Zelfs Theo Francken zegt: 'Immigratie is namelijk iets positiefs , een aanwinst voor het land. Een land zonder migratie is rampzalig'. En men moet toegeven dat hij ondertussen veel doet om bijkomende opvangplaatsen te creëren en om de vluchtelingen op een menswaardige manier op te vangen. Al zou hij dringend de problemen bij de inschrijving bij de Dienst Vreemdelingen moeten zien op te lossen.

Is het niet stuitend dat tegelijk bepaalde politici en politieke partijen roepen om de grenzen te sluiten en de vluchtelingen tegen te houden aan de buitengrenzen van Europa? Concreet betekent zulks dat men het fort Europa nog wil versterken.

Oorzaken van de vluchtelingenstromen

Efficiënte en menselijke opvang van vluchtelingen is één zaak, maar een aanpak van de oorzaken is evenzeer dringend noodzakelijk. Het is niet of de opvangcrisis oplossen of de oorzaken aanpakken. Beiden moeten gebeuren en allebei even dringend.

De oorzaken van de vluchtelingenstromen zijn gekend en politici zijn meestal medeverantwoordelijk. 
Concreet denken we dan aan de bombardementen in oorlogsgebieden zoals Syrië, Afghanistan, Irak, Libië...., aan het feit dat overheden bevriend blijven met dictatoriale regimes en hen blijven steunen...., aan het leveren van wapens aan allerlei strijdende partijen..., aan de uitbuiting van bevolkingsgroepen...,aan het protectionisme: rijke landen stellen importheffingen in op producten uit de Derde Wereld...aan de schuldenlast: de ontwikkelingslanden hebben zulke grote schulden dat ze economisch en financieel helemaal afhankelijk zijn van de rijkelanden... aan het dumpen door de VS en de Europese Unie van hun landbouwoverschotten: de plaatselijke Derde Wereldboeren gaan zo ten gronde.. aan de verantwoordelijkheid van de rijke landen voor de klimaatverandering waardoor migratiestromen op gang komen.... aan het feit dat er bedroevend weinig wordt geïnvesteerd in ontwikkelingshulp...., aan de onmenselijke arbeidsomstandigheden in vele landen met een loon dat niet volstaat om te overleven....aan de enorme kloof is tussen rijk en arm en de extreme armoede waarin miljoenen mensen moeten leven. 

Kunnen deze toestanden blijven bestaan zonder de medewerking of het stilzwijgend dulden van de politiek in de rijke landen?

Zeer dikwijls horen en lezen we dat Belgische politici daar alleen niets kunnen aan veranderen. 
Ja en neen. Als alle politici de schuld doorschuiven kan er natuurlijk geen oplossing komen. België is bovendien in alle Europese en internationale instellingen vertegenwoordigd. Soms heeft het zelfs een vetorecht. De vraag is of Belgische politici op het Europees en internationaal forum voldoende luid en duidelijk hun stem verheffen en concrete acties ondernemen? Het is nochtans een uitgelezen kans om zich als politici en als mens, waar te maken. Men kan zich afvragen of de reacties en acties van de politici niet anders zouden zijn indien hun ouders of kinderen zich onder de vluchtelingen zouden bevinden.

Het debat over de oorzaken moet dringend gevoerd worden en verschillende instanties, onder meer de VN, hebben reeds voorstellen gedaan. Het gaat dan onder meer over

• het respecteren van de internationale asielwetgeving en het ontwikkelen van een systeem om migranten legaal de oversteek te laten maken.

• het opzetten door de rijke landen van een grootschalig hervestigingsprogramma voor vluchtelingen uit crisislanden als Syrië en Eritrea. Dat zou de komende vijf jaar 1,5 tot twee miljoen mensen uit deze landen bescherming moeten kunnen bieden.

• meer onderlinge Europese solidariteit bij de verdeling van de lasten van de vluchtelingenstromen.

• inspanningen op het diplomatieke vlak om de oorlog in Syrië te beëindigen en om zich in te zetten voor een functionerende overheid in Libië.

Waarom zijn politici wel in staat om druk, creativiteit en onderhandelingstechniek aan de dag te leggen als het er op aankomt om de banken en hun aandeelhouders te redden, of om economische en financiële belangen veilig te stellen? Waarom niet als het om humanitaire crisissen gaat? 
De politici in de verschillende lidstaten van Europa zijn tenslotte verkozen en betaald om een sociaal en menselijk beleid te voeren en niet om uit te leggen waarom ze de problemen niet oplossen.

Pol Van Camp (vrijwilliger vzw www.rechtopmigratie.be) - 1 september 2015