Usain Bolt kan hard lopen. Maar als hij zou beweren de 100 meter in 7 seconden te kunnen lopen, zou u hem geloven? Het klopt, diplomatiek gesproken is de klimaattop een topprestatie, proficiat. Maar geloof vooral niet dat het in de echte wereld nog lukt om de opwarming onder de anderhalve graad te houden, zelfs niet onder de twee graden.

Na zoveel opgeklopte aandacht voor de klimaattop en veel borstklopperij over het resultaat toch even stilstaan bij enkele feiten en vaststellingen.

Het enige relatief positieve resultaat is dat landen eindelijk met hun klimaatplannen zijn gekomen… dit resultaat was er dus al voor de conferentie begon.

Dat men niet al veel vlugger heeft gekozen voor deze benadering van éénzijdige stappen is een al jaren, nee decennia, gemiste kans… een diplomatieke en politieke flater van de allerhoogste orde. Want intussen zit de wereld al veel te lang op een koers die de aarde onverantwoord veel opwarmt.

Ja, we weten – al tijden – dat we best niet hoger gaan dan twee graden opwarming… en er is groeiende evidentie dat anderhalve graad al de limiet is om niet overdadig veel klimaatongemak op onze hals te halen.

Alleen, welke zin heeft die laatste discussie en ambitie eigenlijk? Want door al het tijdverlies van de vele voorbije jaren zitten we in een situatie dat het beperken van de opwarming tot twee graden feitelijk onhaalbaar is… laat staan dat we het bij anderhalve graad zouden kunnen houden.

Waarom? Simpelweg omdat de mensheid reeds over niet zo heel veel jaren alle broeikasgassen heeft uitgestoten die zullen zorgen voor die twee graden opwarming.

Telt u even mee, het is niet zo moeilijk rekenwerk dat overigens al in 2009 een eerste keer is gebeurd door Malte Meinshausen. Om met 80 procent zekerheid de drempel van twee graden opwarming niet te overschrijden, mag er tussen 2000 en 2050 maximaal 886 gigaton CO2 worden uitgestoten, of zelfs nog minder.

Gedurende de eerste tien jaar heeft de wereld al ruim 300 gigaton van haar CO2-budget verbruikt. Op dit ogenblik staat de teller op zowat 500 gigaton. Er schiet nog ruim minder dan 400 gigaton over voor 35 jaar… meest waarschijnlijk is over zestien jaar, of hoogstens enkele jaren later, het hele budget opgebruikt… met andere woorden, geen enkele reserve meer voor de minstens 15 jaar die ons dan nog resten tot 2050.

Voor anderhalve graad moeten we straffer doen dan Bolt die 100 meter in 7” zou lopen

Zelfs als we erin slagen de uitstoot al vrij snel en vrij aanzienlijk te doen dalen, komen we te laat om de 2° graden opwarming te vermijden. En om anderhalve graad te halen, zouden we straffer moeten doen dan een Bolt die in 7 seconden honderd meter loopt.

De Bovenberg
Wat is dus de vervelende realiteit? De blijft wereld op weg naar minstens twee graden opwarming, wellicht zelfs beduidend meer. Zwaardere stormen, onregelmatiger neerslag, meer droogte en hittegolven, wegsmeltende gletsjers zullen ons deel zijn.

En wellicht het meest sprekende van allemaal, de zeespiegel zal stijgen, deze eeuw en ook volgende eeuwen. Vanaf de tweede helft van deze eeuw, en meer nog volgende eeuwen, zullen we delta’s en kustregio’s moeten ontruimen… en de toekomst zal leren tot hoever landinwaarts onze nazaten hun steden en economie zullen moeten heropbouwen.

Want ze lopen topzware risico’s met de ijskappen van Groenland en zelfs van Antarctica. Twee cijfers: indien de opwarming uit de hand loopt en de ijskap op Groenland smelt, stijgt de zeespiegel na verloop van tijd met maar liefst zeven meter. Smelt zelfs Antarctica, dan komt er, weliswaar op termijn van vele honderden jaren, tot achtenvijftig meter water bij... en loopt met andere woorden het grootste deel van Nederland en Vlaanderen onder, na vele generaties ook de plek waar ik nu schrijf. De hoogte die ik van hier zie, met de naam Bovenberg, zal uiteindelijk een schiereilandje langs de nieuwe kust zijn, meer dan honderd kilometer van de huidige verwijderd.

Zonder systemische aanpak lukt het nooit
Opnieuw naar vandaag. Er is geen andere keuze dan met alle middelen de strijd tegen de opwarming aan te gaan en het fossiele tijdperk zo snel mogelijk vaarwel te zeggen.

Maar laten we vooral niet vertrouwen op zogenaamde specialisten met klimaatplannen die uitnodigen tot klimaatprojecten de wereld rond die voor minstens 95 en wellicht 99 procent zullen mislukken… zoals we weten uit de voorbije 50 jaar van ontwikkelingsprojecten.

Wat we wel moeten doen, is een coherente en volledige ombouw of transitie naar een sociaalecologische economie en samenleving in AL haar systemen: energie, water, voedsel, mobiliteit, geld, werk, wonen, reizen, onderwijs, democratie, informatie, biodiversiteit, veiligheid, kennis, inkomen, gezondheidsvoorzieningen, sociale zekerheid, cultuur enzovoort… en dat overal, ook bij ons in de lage landen, dat is onze eerste verantwoordelijkheid.

Het is gewoon onzinnig en onwerkbaar om daar ‘klimaat’ of ‘ontwikkeling’ uit te lichten en te isoleren. Zowat alle systemen waarop we vertrouwen voor een goed leven verkeren in crisis, met de klimaatcrisis wellicht als oppercrisis. Dus moeten we ze allemaal aanpakken en verduurzamen, en daarbij ook oog hebben voor hoe ze elkaar beïnvloeden en versterken. Dat is tenminste nog één groot geluk en voordeel: de dwingende aanpak van al onze crises is wereldwijd één grote schreeuw om werk.

Ja dus, een leefbare wereld blijft mogelijk, zelfs op een kleinere landoppervlakte, maar niet zonder een systemische aanpak. En makkelijk wordt het nooit.

Dirk Barrez
De schrijver is hoofdredacteur van PALA.be en auteur van Coöperaties. Hoe heroveren we de economie? en Van eiland tot wereld. Appèl voor een menselijke samenleving

Bron oorspronkelijke artikel