Ondertussen is het akkoord tussen de EU en Turkije over de opvang van vluchtelingen al weer enkele weken oud. Sindsdien komen er heel wat minder vluchtelingen toe op de Griekse eilanden. Of dat het door dit akkoord is of door de winter en het slechte weer op zee, is niet te zeggen. Binnen enkele maanden zal men een balans kunnen opmaken.
Maar zelfs als er minder de oversteek maken naar Griekenland, zijn het er nog steeds veel te veel die risico's moeten lopen op weg naar een menselijk bestaan.
Het totaal aantal vluchtelingen is door dit akkoord ook niet verminderd, evenmin als hun ellende. Ze zitten nog steeds in onmenselijke omstandigheden, vast aan allerlei grenzen, binnen en buiten Europa of kiezen andere vluchtwegen.

Als Europa zo hoog van de toren blaast over haar “Westerse waarden”, dan moet ze op de eerste plaats zorgen voor opvang van vluchtelingen, ook binnen Europa.
Dan respecteert Europa de mensenrechten en waarden zoals menselijkheid en solidariteit. Nu doet Europa het omgekeerde, ze treft allerlei maatregelen om, mensen die op de vlucht zijn voor oorlogs- en andere ellende, buiten Europa te houden en desnoods te deporteren. Het rijke Europa wil absoluut dat de armste landen in de regio, de vluchtelingen opvangen.

Het akkoord met Turkije is is niet menselijk, juridisch niet in orde, het schendt de mensenrechten en is praktisch moeilijk uit te voeren.
Het is alleen bedoeld om vluchtelingen af te schrikken in plaats van ze menselijke opvang te garanderen. Deze deal zal niet werken, kost veel geld en brengt enorme ellende mee voor de mensen op de vlucht.

Je verbetert de situatie natuurlijk ook niet door zo'n akkoord “een niet-verdrinkingsplan” te noemen zoals de NV-A nu huichelachtig probeert te doen. Precies of de burgers met hun ellebogen niet aanvoelen dat NV-A deze naam hanteert om potentiële kiezers te doen geloven dat dit een goed plan is voor de vluchtelingen. Oh, ze zijn zo bekommerd om de vluchtelingen, mijnheer...
Als men niet wil dat de vluchtelingen tijdens hun vlucht niet verdrinken of creperen, dan bedenkt men wel een ander en ernstig plan. Dan zorgt Europa dat oorlogs- en andere vluchtelingen asiel kunnen vragen voor ze de zee moeten oversteken of dat ze op een legale en menselijke manier naar Europa kunnen komen om asiel aan te vragen. Dat is een vraag van vele organisaties.

Het akkoord is nu al weken in voege maar toch blijven er ontzettend veel pertinente vragen en bedenkingen:

• Als er inderdaad voor elke Syrische gedeporteerde vluchteling een andere vluchteling terugkomt naar Europa, waarom worden de Syrische vluchtelingen dan niet onmiddellijk opgevangen in plaats van ze al die miserie aan te doen door ze eerst naar Turkije te sturen.

• Zelfs als alles goed verloopt met de Syrische vluchtelingen, wat doe je dan met alle andere vluchtelingen zoals de Afghanen, Irakezen, Afrikanen e.a. die asiel hebben aangevraagd?

• Waarom is de terugname beperkt tot 72 000 en wat doe je met alle andere vluchtelingen?

• Welke garanties heeft Europa dat er een degelijke en redelijke spreiding zal zijn over alle EU-landen?

• Waarom zouden we aan dat deel van het akkoord geloof hechten als er nog steeds zo'n 40.000 vluchtelingen in erbarmelijke omstandigheden in Griekenland zijn die nog steeds niet verdeeld worden over de EU landen? En wat met de verleden jaar besliste spreiding van 120.000 vluchtelingen, waar er nog steeds minder dan duizend van gespreid zijn?

• Welke garanties zijn er dat de vluchtelingen-asielzoekers een eerlijke asielprocedure krijgen, met juridische bijstand van degelijke advocaten, tot en met de beroepsprocedure en dat zowel in Griekenland als Turkije?

• Waarom moeten mensen die op de vlucht zijn worden opgesloten in gevangenissen, gesloten centra genoemd?

• Welke garanties en controle heeft Europa dat de miljarden die Turkije krijgt voor deze deal, inderdaad aan de opvang van de vluchtelingen zullen worden besteed?

• Hoe kunnen politici blijven beweren dat Turkije een veilig land is ( en dat doen ze door het feit dat ze er vluchtelingen naar toe laten deporteren) en tezelfdertijd bestendig bakken kritiek geven op Turkije i.v.m de schending van de mensenrechten en andere waarden die ons dierbaar zijn?  Op dit ogenblik sluit Turkije zelfs de grenzen voor nieuwe vluchtelingen en weigert voorlopig de Conventie van Genève toe te passen op niet-Europeanen. Daardoor zijn de daarin vastgelegde rechten dus helemaal niet afdwingbaar voor pakweg een Afghaan, Irakees of Afrikaan.

• Waarom laat men de screening van Syrische vluchtelingen die door de deal naar Europa mogen komen, over aan de Turken. Welk land zal die opvangen en op welke basis bepaalt Turkije het land waar die vluchtelingen naar toe moeten? (Naar IJsland gestuurd worden is anders dan naar Portugal of België. Houdt men ook rekening waar er reeds familie verblijft?)

Ondertussen ontlopen de Europese leiders, uit kortzichtig partijbelang, hun verantwoordelijkheid waardoor er geen eerlijke en menselijke oplossing komt voor de vluchtelingen. En omdat er geen eensgezindheid is binnen de EU komt er ook geen asiel- en migratiebeleid. Nochtans zijn oplossing niet zo moeilijk. Enkele miljoenen vluchtelingen verdelen over alle landen van Europa met zijn 500 miljoen inwoners, is geen catastrofe. De vluchtelingenstromen kunnen worden bestreden door duurzame en rechtvaardige oplossingen aan te reiken met respect voor het internationale recht. Men moet ook investeren in de arme landen zodat vluchtelingen daar een waardig leven kunnen leiden en niet moeten vluchten, op zoek naar een veilig en menswaardig bestaan.
Europa moet de oorzaken van de vluchtelingenstromen aanpakken en haar inspanningen op het diplomatiek vlak opvoeren om de gruwel van geweld en oorlog, die mensen op de vlucht doet slaan, te stoppen. Politici brengen zeker geen oplossing door anderen ( Europa en Merkel )  te beschuldigen dat ze "de Europese waarden niet meer durven te verdedigen"  en tezelfdertijd achter het akkoord met Turkije staan.

Is dit een ingewikkeld en moeilijk probleem? Ja. Is het onmogelijk op te lossen? Neen.
Politici binnen Europa denken blijkbaar het vluchtelingenprobleem te kunnen oplossen door geen vluchtelingen op te vangen in Europa, maar door ze integendeel in onmenswaardige kampen te stoppen in landen die het veel moeilijker hebben dan de EU-landen. Zelfs rechtse politici, mee op reis in de TV reeks "Terug naar eigen land" stonden met tranen in de ogen bij het zien van zoveel ellende in de vluchtelingenkampen. Maar er aan denken om vluchtelingen in Europa op te vangen, neen, dat kon men uit hun mond niet horen. " We moeten toch datgene wat we hebben beschermen en vrijwaren, dat begrijp je toch beste vluchteling... "

Politici zijn niet gekozen om grenzen te sluiten en mensen aan hun lot over te laten of ze in mensonwaardige kampen op te sluiten. Ze zijn daarentegen gekozen en betaald om dergelijke problemen op te lossen. Misschien is het voor sommige politici onmogelijk of te moeilijk. Dat kunnen we begrijpen, maar dan moeten ze hun mandaat inleveren en anderen de kans geven om een oplossing te vinden.

Een menselijke oplossing vinden, goed voor de vluchtelingen, is waarschijnlijk te veel gevraagd voor bepaalde politici. Sommige politici steken hun tijd en energie liever in toespraken en interviews waarin ze uitleggen waarom ze al die problemen NIET hebben opgelost. Spijtig.
En toch is een andere, rechtvaardige en menselijke wereld mogelijk.

Pol Van Camp, ere-voorzitter vzw Recht op Migratie - 26 april 2016