In 2014 kregen de ondernemingen 12,1 miljard euro subsidies. Dat is zo goed als evenveel als het bedrag aan belastingen op de ondernemingswinsten: 12,8 miljard euro. Wat er met dat geld gebeurde? De voorbije 20 jaar stegen de winstuitkeringen aan aandeelhouders met maar liefst 13,9 miljard.

Het lang aangekondigde debat over de hervorming van de vennootschapsbelasting draait nu op volle toeren. Minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) wil de bedrijfsbelasting verlagen van 33,99 naar 20 procent. Op kruissnelheid, in 2019, kost de verlaging van het tarief in de vennootschapsbelasting bijna 7,3 miljard euro. Die wordt gefinancierd door het schrappen van allerlei aftrekposten, waarvan de notionele interestaftrek de voornaamste is. Die moet het gat van 3,3 miljard euro dichten.

Zowel de coalitiepartners als de oppositie schieten met scherp op het voorstel van Johan Van Overtveldt. CD&V en Open VLD zien de afschaffing van de notionele interestaftrek niet helemaal zitten en pleiten eerder voor een hervorming. Voor de oppositiepartij sp.a staan de berekeningen in schril contrast met de ramingen die de partij heeft gemaakt. De Vlaamse socialisten gaan ervan uit ‘dat de afschaffing van de notionele interestaftrek een budgettaire marge van maximaal 1 miljard euro creëert.’

Maar er is meer aan de hand dan wat gekibbel over percentages en aftrekposten. Doordat het Belgische model van fiscale aftrekposten veel kritiek te verduren krijgt vanuit de Europese instanties, zoekt de regering naar nieuwe wegen om de bedrijven en de aandeelhouders blijvend in de watten te leggen. Volgens de huidige informatie zoekt ze een uitweg door een al bestaande aftrekpost, namelijk de Definitief Belaste Inkomsten (DBI), voor 100 procent aftrekbaar te maken. Een aftrekpost die veel duurder is dan de notionele interest. En er is natuurlijk nog die andere weg om de winsten naar de aandeelhouders te laten vloeien. De weg via de loonkostsubsidies waardoor de werkgevers bijna evenveel terugkrijgen dan wat ze aan vennootschapsbelasting betalen. Over deze twee enorme cadeaus is het op alle banken stil.

De Definitief Belaste Inkomsten (DBI)

Iets dat al belast is geweest, hoeft uiteraard niet nog eens te worden belast. Hiervoor zorgt de aftrek van definitief belaste inkomsten (DBI). Dit systeem dateert al van 1962. Het principe bestaat er uit dat een bedrijf 95 procent van de dividenden die haar filialen uitkeert, fiscaal mag aftrekken. De toepassing wordt als volgt gemotiveerd: wanneer een moedermaatschappij dividenden uitgekeerd krijgt van haar filialen, dan doen die de inkomsten van de moedermaatschappij groeien. Maar omdat deze dividenden komen uit de winst van de filialen, die al eens is belast, is het normaal dat de moedermaatschappij niet een tweede keer wordt belast. Tot hier lijkt alles logisch.

Maar… de DBI-aftrek is ook toegestaan wanneer de dividenden zijn uitgekeerd door een vennootschap die nauwelijks of geen belastingen betaalt. En dat is nu juist het grove aan het systeem. Filialen gaan eerst op zoek naar een plaats waar de winst zo weinig mogelijk of zelfs niet wordt belast. Vervolgens sluizen ze een groot deel van de niet- of weinig belaste winst in de vorm van dividenden door naar het moederbedrijf. Fiscaal expert en volksvertegenwoordiger Marco Van Hees (PVDA) schrijft hierover het volgende: In plaats van het systeem te verbeteren, gaat de regering het uitbreiden door de DBI 100% aftrekbaar te maken. Nochtans, als het DBI ernstig wordt herzien, is er veel kans dat de kost van 7,7 miljard met enkele miljarden kan verminderd worden.’

Loonkostsubsidies

Wat in het debat over de hervorming van de vennootschapsbelasting totaal ontbreekt, zijn de loonkostsubsidies. Daaronder verstaan we verminderingen van bijdragen voor de sociale zekerheid en loonsubsidies. Dat deze subsidies en verminderingen bijna evenveel bedragen als de opbrengst van de vennootschapsbelasting, wordt mooi stilgehouden. Je mag dus best zeggen dat de werkgevers alles terugkrijgen van wat ze aan belastingen hebben betaald. In 2014 kregen de ondernemingen 12,1 miljard euro subsidies. Dat is zo goed als evenveel als het bedrag aan belastingen op de ondernemingswinsten: 12,8 miljard euro. De subsidies aan de bedrijven zijn dus bijna even groot als de belastingen die de bedrijven betalen. 

Al 20 jaar lang krijgen de werkgeversorganisaties deze subsidies onder het motto ‘jobs in ruil voor loonsvermindering’. Dat de werkgevers deze niet spendeerden aan tewerkstelling en deze subsidies eerder gebruikten om hun winsten te verhogen, bewijzen de cijfers. Eind 2014 waren volgens de Federale Overheidsdienst Economie 4.522.726 miljoen Belgen aan het werk. Begin 2016 nog 4.489.603 miljoen. Dat zijn er 33.123 minder. En dat tijdens een redelijk gunstige conjunctuurperiode. De loonkostsubsidies hielpen de werkgelegenheid dus niet stijgen, in tegendeel! 

Reken daarbij het wetsvoorstel van Kris Peeters (CD&V) waarin wordt voorgesteld om bovenop de verregaande flexibiliteit, elke werknemer in onderling akkoord met de baas 100 extra overuren te laten presteren. In zijn voorstel kan de werknemer kiezen om het pakket van 100 overuren niet te recupereren via inhaalrust, maar om deze te laten uitbetalen. De LBC-NVK (bediendencentrale bij  het ACV) antwoordt hierop dat deze wet geen jobs creëert, maar vernietigt. Want als 19 werknemers die 100 overuren werken en laten uitbetalen, is dat 1 voltijdse job minder.
Waar is het geld van de loonkostsubsidies aan de werkgevers dan naartoe? In de ABVV- sociaal economische barometer van 2015 lezen we dat de evolutie van de overheidssteun aan de ondernemingen, die in principe moest dienen voor investeringen en werkgelegenheid, opmerkelijk parallel lopen met het bedrag dat aan de aandeelhouders is uitgekeerd. Tussen 1996 en 2013 (en daarna) zijn de loonsubsidies met 9,5 miljard euro gestegen. De winstuitkeringen met maar liefst 13,9 miljard. In dezelfde periode stegen de dividenden twee keer sneller dan de lonen en bijna twee keer zo snel als de investeringen, die nochtans onontbeerlijk zijn voor de concurrentiekracht van de bedrijven en voor de werkgelegenheid.

Caterpillar

Dat het hierom te doen is, bewijst het tragische nieuws over de aangekondigde sluiting van Caterpillar in Charleroi. Het bedrijf, dat jarenlang heeft kunnen genieten van een voordelig Belgisch belastingstelsel en van overheidssteun, bedankt de Belgische samenleving door haar deuren te sluiten en 2.200 mensen op straat te gooien. Nu de productie wat daalt, legt het bedrijf de prioriteit op het hoog houden van de dividenden. Niet de werknemers, maar de winst voor de kleine ‘onproductieve groep’ van aandeelhouders is voor Caterpillar de grootste zorg. Nochtans zijn het de werknemers, en alleen de werknemers, die voor de winst hebben gezorgd. Want zonder werknemers is er geen welvaart! Maar daar ligt de rijke elite, die een bedrijf gebruiken als een winstmachine, niet van wakker. Er is 1,4 miljard dollar uitgekeerd in 2014, dat zijn de doelstellingen! Met dit bedrag kan je een jaar lang 3000 werknemers betalen aan het gemiddelde bruto maandloon van 3.177 euro.

Een hervorming van de vennootschapsbelasting ziet er anders uit

Een hervorming koppelen aan begrotingsbesprekingen, is niet ernstig en ondemocratisch. Wanneer een regering een belastingstelsel wil hervormen, dan moet ze rekening houden met de andere belastingstelsels. Je gaat bijvoorbeeld niet de vennootschapsbelasting verlagen en de btw verhogen. Consumenten gaan dan opdraaien voor de winst van de aandeelhouders. Een hervorming van een belastingstelsel dient rekening te houden met rechtvaardigheid en met democratische inspraak. Daarbij mogen we het doel van belastingen niet uit het oog verliezen: inkomsten vergaren voor de staat en herverdelen volgens draagkracht. De vennootschapsbelasting voldoet niet aan deze doelen. Ze brengt te weinig op voor de samenleving en herverdelen volgens draagkracht doet ze ook niet. 

Waarom zouden de bedrijfswinsten niet op dezelfde manier kunnen belast worden als de inkomsten uit arbeid? Inkomsten uit arbeid worden progressief belast. Het hele inkomen wordt opgedeeld in schijven, van laag naar hoog. Op elke hogere schijf rust een hogere aanslagvoet. Het zou rechtvaardiger zijn dit ook te doen bij de vennootschapsbelasting. Deze uitvinding is niet nieuw, het bestaat al in België voor bedrijven met een belastbare winst die niet hoger is dan 322.500 euro per jaar. Deze bedrijven genieten van een verlaagd opklimmend tarief: van 1 tot 25.000 euro: 24,25 procent, van 25.000 tot 90.000 euro: 31 procent, van 90.000 tot 322.500 euro: 34,50 procent. Ook Nederland gebruikt op dit moment twee tarieven: 20 procent voor de winst tot 200.000 euro en 25 procent daar­boven. 

Je hebt gelijk door de zeggen dat België dit niet alleen kan doen. Maar als Europese regels kunnen afgesproken worden voor de btw, kan dat toch ook voor de belasting op de winst van bedrijven? Opklimmende tarieven maken dat grote bedrijven die veel winst maken, een grotere bijdrage leveren dan kleinere bedrijven met lagere winstmarges. Op Europees niveau kan dan ook afgesproken worden welke aftrekposten er verantwoord zijn. Zo zorg je ervoor dat de belastbare basis in Europa overal op hetzelfde niveau ligt en stopt hiermee de concurrentie tussen landen om de belastingen op bedrijfswinsten steeds maar te verlagen. Tenslotte moeten de winsten van bedrijven en filialen van multinationals belast worden in het land waar ze daadwerkelijk gerealiseerd worden. 

Omdat een rechtvaardige fiscaliteit mogelijk is.

Guido Deckers

Bronnen:
De Morgen, 31/08/2016, p.4
De Standaard, 01/09/2016, p.5
De Tijd, 01/09/2016, p.3
http://pvda.be/artikels/draaien-wij-straks-op-voor-hervorming-vennootschapsbelasting
https://www.nbb.be/doc/ts/publications/nbbreport/2015/nl/t1/verslag2015_volledig.pdf
http://www.indicators.be/nl/indicator/economische-activiteit-bruto-binnenlands-product
http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/arbeid_leven/werk/
https://issuu.com/abvv/docs/def_abvv_barometer_2015_nl
https://bestat.economie.fgov.be/bestat/crosstable.xhtml?view=a7a748a8-15aa-439e-8664-f024950728d7
http://www.belgium.be/nl/belastingen/inkomstenbelastingen/vennootschappen/aangifte/vestiging_van_de_aanslag
http://trends.knack.be/economie/beleid/van-overtveldt-vindt-nieuw-argument-voor-grondige-hervorming-vennootschapsbelasting/article-normal-746331.html?utm_source=Newsletter-30/08/2016&utm_medium=Email&utm_campaign=Newsletter-RNBAVUKN&M_BT=264035199213