Het mag inmiddels duidelijk zijn dat Mexico lang niet het enige doelwit is van VS-President Trump. Maar even duidelijk is wel dat het vijand nummer één is.

En waar aanvankelijk enkel vragen rezen over wat nu juist de bedoeling kon zijn, beginnen stilaan de antwoorden binnen te sijpelen. Ze zijn niet geruststellend.

Make business great again

Trump is een businessman en niets wijst erop dat hij als president een andere rol zal spelen.

Zijn tactiek is er een van bluffen en dreigen, zeker t.a.v. 'partners' die hun zwakheid ten toon spreiden, zoals de Mexicaanse President Peña Nieto.

Een muur bouwen langs de grens is big business, en voorlopig wijst alles erop dat de klus zal worden geklaard door Israëlische bedrijven. Hierover straks meer. Makkelijk wordt het echter niet, want de grens loopt door een rivier die door veehouders wordt gebruikt, privé-eigendom die zal moeten onteigend worden en natuurgebieden. Een titanenwerk, maar de dreiging is reëel.

Het bezoek van de Mexicaanse president aan Washington werd geannuleerd. Er volgde een hartig telefoongesprek waarin de VS-president het in zijn kleutertaaltje over de 'bad hombres' had die de Mexicanen onvoldoende bestrijden. En als jullie dat niet snel gaan doen, dan sturen wij onze troepen wel...

Nu is de samenwerking op het vlak van veiligheid al zeer 'intiem' en er zijn al VS-militairen aanwezig in Mexico voor de zogenaamde drugsoorlog. Die schrikken er trouwens niet voor terug om af en toe het uniform van de Mexicaanse marine aan te trekken en te doen alsof het Mexicaanse leger met een actie bezig is. Aan de grens tussen Mexico en Guatemala is het VS-leger al erg actief.

Het dreigend en vernederend taaltje van Trump wort ten stelligste ontkend aan beide kanten van de grens, maar de transcriptie van het telefoongesprek is door twee bronnen gelekt. En het past volledig bij de stijl die de VS-president hanteert.

Kan Trump het menen als hij met een invasie dreigt ?

Misschien wel, misschien ook niet. Misschien is het allemaal bedoeld om zijn business en zijn belangen veilig te stellen. Er lopen nog een paar kwalijke gerechtelijke dossiers tegen Trump in dit land, wegens oplichting in vastgoedoperaties. De rechters zijn alvast gewaarschuwd.

Verder is er een smeuïge gashandel tussen beide landen in voorbereiding, en daarbij speelt Carlos Slim, lang 's werelds rijkste man, een belangrijke rol. Geen wonder dat hij al wél op audiëntie bij de VS-president mocht, hoewel ook dat gesprek niet met rozenwater doordrongen was.

Een VS-bedrijf, Energy Transfer Partners, waar zowel Slim als tot vorig jaar Trump aandeelhouders van zijn, wil goedkoop gas leveren aan de VS-bedrijven die net beneden de grens actief zijn. Ook de ex-gouverneur van Texas, Rick Perry, nu minister van Energie, heeft een belang in het bedrijf. Hiervoor moeten twee pijpleidingen worden aangelegd, het NAFTA-verdrag kan dus nog nuttig zijn. Twee dagen na de ontmoeting met Slim waren alle administratieve hinderpalen van de baan. Zowel Trump als Perry beweren dat ze hun aandelen in het bedrijf verkochten, maar hier is volgens de Mexicaanse pers niets meer over vernomen. Gas en benzine zijn inmiddels goedkoper in de VS dan in Mexico!

Feit is dat Trump ook belangen heeft in de Keystone XL en de Dakota Access pijpleidingen en zijn besluit om die werken alvast op te starten wellicht meer met zijn business dan met zijn afwijzen van de klimaatverandering van doen heeft.
Of met andere woorden: Trump doet business en gebruikt daarvoor nu net als vroeger zijn bullying-taktieken. Dat hij in dit geval de internationale relaties mee op het spel zet is een vervelend nevenverschijnsel waar hij zich voorlopig niet veel zorgen over maakt.

Ook de acties tegen Irak en Iran en het blijven beschermen van Saoedie-Arabië kunnen in dat licht worden verklaard. Het is wel een erg gevaarlijk spel.

Of de muur er komt, of NAFTA wordt opgezegd en of er meer militairen naar Mexico worden gestuurd, de kans is reëel dat het meer zal afhangen van de zakelijke belangen van Trump dan van zijn visie op internationale samenwerking.

Extreem-rechts en Israël

Er staat nog meer op het spel. De grote rol die Steve Bannon, de man achter Breitbart News, speelt is gekend. Vandaar de angst bij velen dat Trump niet meer is dan een speelbal in de handen van extreem-rechts en dat zal blijven zolang hij zijn business mag blijven doen.

Er is echter nog meer extreem-rechtse invloed. De tweede sterke man achter de schermen is Jared Kushner, de echtgenoot van dochter Ivanka. Ivanka bekeerde zich tot joodse en hoewel die bekering door de Rabbijnenraad in Israël werd aangevochten, werd dit meteen geregeld na de verkiezing van haar vader. Kushner heeft goede banden met de Israëlische extreem-rechterzijde.

Nu is de samenwerking tussen de VS en Israël uiteraard niet nieuw, en het project van de muur werd zowel door Bill Clinton als door vader en zoon Bush ter harte genomen. De muur zal wellicht worden gebouwd door Magal Security Systems, een Israëlisch bedrijf dat deels in handen is van de overheid, aldus de Mexicaanse krant La Jornada die zich o.m. beroept op Mother Jones. Voor de veiligheid zou een beroep worden gedaan op Elbit Systems, een militair bedrijf. Het is één groot akkoord tussen Trump en zijn gemilitariseerde en rechtse regering, aldus deze berichten, de verwerping van het akkoord met Iran, de verhuizing van de ambassade naar Jeruzalem en de nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever.

Dit verklaart ook de steun die Netanyahu meteen gaf aan Trump na zijn aankondiging over de muur. Ik deed dat ook aan de zuidgrens van Israël, aldus de Israëlische premier, en dat was een groot succes. Een schitterend idee! De President van Israël heeft zich inmiddels wel verontschuldigd bij de Mexicaanse regering, maar het blijft gezegd.

En het lijkt trouwens heel sterk op uitspraken uit het verleden: ´de Palestijnen zijn voor Israël wat de Mexicanen voor de VS zijn', aldus Netanyahu in Dallas veertien jaar geleden.

Het wordt ´Gaza in Arizona', aldus Mother Jones. De palestinisering van Mexico is begonnen.
Hoe moet het verder ?

Business, extreem-rechts en militarisering. Dit blijken de pijlers te zijn waarop de nieuwe regering in de VS berust. Wellicht wordt het een moeilijk evenwichtsspel tussen deze krachten, en het is waarschijnlijk dat een paar verkiezingsbeloften zullen moeten sneuvelen. Het economisch nationalisme waar sommige linkse kameraden begerig naar uitkijken, heeft niet noodzakelijk een grote toekomst voor zich. De bankwereld, die zeer sterk staat en weer de teugels mag vieren, zal er geen boodschap aan hebben. Silicon Valley evenmin, het wordt uitkijken hoe Trump daarmee omgaat. Men zegt dat hij de Aziatische invloed zo snel als mogelijk weg wil, maar kan dat zonder de VS-belangen te schaden? In de industrie zou een zeker 'nationalisme' mogelijk zijn, maar noodgedwongen geconfronteerd worden met de tegenmaatregelen van andere landen. Een open conflict wordt dan waarschijnlijk.

Het verzet in de VS tegen Trump trekt zich langzaam op gang. Volgens The Economist zijn de 'checks and balances' van het VS-systeem echter goeddeels afgebouwd en kan Trump heel wat schade aanrichten zonder te worden tegengewerkt.
Het is belangrijk om dat verzet niet enkel en alleen toe te spitsen op de 'daden' van Trump, maar om na te gaan wat de ideologie is die erachter schuil gaat. De muur afschrijven omdat hij al onder Clinton werd begonnen, is geen slimme zet. Clinton was niet bezig met een militarisering van het bestuur of met een alliantie met extreem-rechts. Het is de configuratie waarin Trump zit en die zijn handelen bepaalt die van hem een uiterst gevaarlijk man maakt.

Francine Mestrum

Dit artikel vescheen eerder op Uitpers