Forum 'Hoeveel waarschuwingen krijgt de wereld nog om tijdig komaf te maken met kernwapens?'
| 
'De tijd dringt voor een kernontwapening', schrijft Pieter Teirlinck van Vrede vzw over het opflakkerend conflict tussen India en Pakistan.
© Reuters
Een decennialang aanslepend dispuut over de regio Kashmir tussen de twee met kernwapens bewapende buurlanden is de jongste dagen in alle hevigheid aan het heropflakkeren. Hoeveel waarschuwingen krijgt de wereld nog om tijdig komaf te maken met kernwapens?
Indische gevechtsvliegtuigen (type Mirage 2000) bombardeerden naar eigen zeggen dinsdag 26 februari een trainingskamp bij het stadje Balakot in Pakistan dat zou gebruikt worden door de jihadistische groep Jaish-e-Mohammed. Deze aan Al-Qaeda gelieerde groep eiste eerder de dodelijke aanslag op in Kashmir op 14 februari waarbij meer dan 40 Indische paramilitairen om het leven kwamen.
Pakistan spreekt tegen dat Indische gevechtsvliegtuigen een geslaagde operatie uitvoerden 50 km diep in het Noordoosten van Pakistan. Vandaag zou Pakistan in India luchtbombardementen uitgevoerd hebben. De luchtaanvallen en de gevangen Indische piloot zullen onderwerp worden van een propagandaoorlog tussen India en Pakistan, de echte feiten vallen op dit ogenblik moeilijk te achterhalen. Maar wat zeker is, is dat dit een heel gevaarlijke situatie is die niet te vergelijken is met die van enkele jaren geleden. De nationale en internationale politieke omstandigheden zijn sterk veranderd en ondertussen beschikken beide landen over een heel arsenaal aan kernwapens.
Hoeveel waarschuwingen krijgt de wereld nog om tijdig komaf te maken met kernwapens?
Beide landen vochten eerder al 3 oorlogen uit, maar de laatste keer dan India nog bombardementen uitvoerde in Pakistan is al van 1971 geleden. Hoewel er in 2008 een heel zware terroristische aanslag plaatsvond in Mumbai, uitgevoerd door een jihadistische groep die banden had met de Pakistaanse geheime diensten, werden er geen militaire vergeldingsaanvallen uitgevoerd op Pakistan. Er vielen nochtans 164 doden en meer dan 300 gewonden bij de aanslag in Mumbai.
De toenmalige eerste minister Manmohan Singh streefde een betere verstandhouding na met buurland Pakistan en de VS speelde een rol van bemiddelaar. Narendra Modi, de huidige nationalistische eerste minister van India, trekt een veel nationalistischere kaart en brak in 2016 openlijk met het beleid van zijn voorganger om zeer voorzichtig om te springen met militaire vergeldingsoperaties.
India beschikt sedert 1974 over kernwapens. India heeft 140 kernkoppen, sommige met een explosiekracht van 12 kiloton TNT (ongeveer zo groot als de kernbom op Hiroshima, 15 kiloton TNT) en andere kernkoppen van 40 kiloton. India kan deze kernkoppen afleveren via ballistische raketten die zich bevinden op het land en in duikboten, en beschikt ook over twee soorten dual-capable gevechtsvliegtuigen, o.a. de Mirage's die het gisteren gebruikte voor de vergeldingsaanval in Pakistan.
Pakistan beschikt sedert 1998 over kernwapens en produceerde intussen 150 kernkoppen met een explosiekracht van 13 kiloton TNT, vergelijkbaar dus met de bom die Hiroshima vernietigde. Pakistan beschikt over kruisraketten, ballistische raketten en dual-capable gevechtsvliegtuigen (F16's en Mirages) om de kernwapens af te leveren. Het land heeft de bedenkelijke eer om het snelst groeiende kernwapenprogramma te hebben ter wereld, het produceert zeer actief splijtstoffen voor de productie van bijkomende kernwapens om tegen 2025 wellicht over 250 van deze massavernietigingswapens te beschikken.
India en Pakistan beschikken samen dus over bijna 300 kernwapens. Uit een recente studie van IPPNW (internationale artsen ter preventie van kernoorlog) blijkt dat een beperkte kernoorlog waarbij 100 kernwapens tot ontploffing worden gebracht zullen leiden tot een nucleaire winter waarbij een kwart van de wereldbevolking (tot 2 miljard mensen) zouden kunnen omkomen van de honger. De gevolgen van een kernwapenoorlog aan de andere kant van de wereld zullen zich dus ook bij ons laten voelen. De Pakistaanse eerste minister riep intussen zijn nationale veiligheidsraad bijeen, het orgaan dat ook zeggenschap heeft over het Pakistaanse kernwapenarsenaal. Een woordvoerder van de regering verklaarde dat het orgaan dat beslist over gebruik van kernwapens vandaag bijeenkomt en liet voor alle duidelijkheid nog optekenen 'u weet wat dat te betekenen heeft'.
De kans dat kernwapens gebruikt zullen worden, per ongeluk of met intentie, groeit met de dag.
De belangrijkste eerste stap om het directe gevaar op een kernwapenoorlog een halt toe te roepen is de onmiddellijke bijeenroeping van de VN-Veiligheidsraad die alles in het werk moet stellen om de situatie te de-escaleren.
België, als tijdelijk lid van de VN-veiligheidsraad met de slogan "consensus smeden en bouwen aan vrede", moet pleiten voor een denuclearisatie van het conflict tussen India en Pakistan en het VN-kernwapenverbod naar voor schuiven als centraal onderdeel op weg naar een kernwapenvrije wereld. Er moeten lessen worden getrokken uit dit gevaarlijke incident.
De wereldleiders moeten de kernontwapening eindelijk eens ernstig nemen. De kans dat kernwapens gebruikt zullen worden, per ongeluk of met intentie, groeit met de dag. Zowel de VS als Rusland trokken zich terug uit het INF, het verdrag dat beide landen sedert 1988 verbiedt om kernraketten te ontwikkelen met een reikwijdte tussen 500 en 5500 km. Als de VS opnieuw kruisraketten in Europa installeert zal Rusland deze gastlanden beschouwen als legitieme doelwitten.
De volgende Belgische regering zou als eerste beleidsdaad het VN-kernwapenverbod moeten ondertekenen.
Beide landen zijn bezig met een moderniseringsprogramma van hun kernwapenarsenaal en ontwikkelen bovendien nieuwe soorten kernwapens, o.a. kleinere en 'bruikbaardere' kernkoppen. President Trump liet bovendien weten geen interesse te hebben om het START-verdrag met Rusland te hernieuwen. Dit verdrag dat het aantal ontplooide strategische kernwapens voor Rusland en de VS beperkt loopt af in 2021. Ondertussen zijn er nog steeds een slordige 14.500 kernwapens in de wereld, waarvan er meer dan 2000 op high-alert staan, dat wil zeggen dat ze binnen een tijdspanne van seconden kunnen gelanceerd worden.
Er is maar één uitweg uit deze nucleaire nachtmerrie en dat is een ondubbelzinnig verbod op kernwapens voor alle landen. 122 landen keurden in de zomer van 2017 de tekst goed van zo'n verdrag (Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons). 70 landen tekenden reeds de tekst en het ratificatieproces is volop bezig.
Wanneer komt men nu eindelijk ook in onze contreien tot het besef dat de afschaffing van kernwapens hoog op de agenda moeten geplaatst worden? De volgende Belgische regering zou als eerste beleidsdaad het VN-kernwapenverbod moeten ondertekenen.
Pieter Teirlinck is coördinator bij Vrede vzw.
