Met name voor de Brazilianen en de Europese boeren

Na 20 jaar onderhandelen pakten Mercosur (Brazilië-Argentinië-Paraguay-Uruguay) en de Europese Unie vorige week uit met een nooit geziene handelsovereenkomst. CETA, de deal tussen Canada en dezelfde EU, is in vergelijking maar peanuts. Celso Amorim, ex-minister van buitenlandse zaken onder president Lula, merkt op dat het niet toevallig is dat de EU nu plots doorduwt, op het moment dat Brazilië en Argentinië economisch en politiek verzwakt zijn. Zou dat kunnen?

De drie Braziliaanse B’s

Mag ik even focussen op Brazilië? Onlangs nog vroegen meer dan 600 wetenschappers om duurzaamheid in de onderhandelingen centraal te stellen. 300 middenveldorganisaties riepen in een Open Brief de EU op om de onderhandelingen stop te zetten. Het mocht niet baten.

Waarom ongerustheid? Het land zit sinds januari met een extreem-rechtse president: Jair Messias Bolsonaro. Soms wordt hij de tropische Trump genoemd, maar hij heeft meer van die andere Messias, de Filipijnse Duterte. Bolsonaro is aan de macht geholpen door de drie B’s die het parlement beheersen: de ‘b’ van Bala (de wapenindustrie), de ‘b’ van Bíblia (de conservatieve Pinksterkerken) en de ‘b’ van Boi (het ‘rund’ als symbool van de machtige agro-industrie met zijn grootgrondbezitters).

Eén van de eerste beslissingen van Bolsonaro was om de FUNAI, het federale orgaan i.v.m. de rechten van de inheemse volkeren, bij het Ministerie van Landbouw te parkeren. Een oude droom wordt werkelijkheid: de grootschalige exportlandbouw kan nu nog vlotter de Cerrado (een rijke savanne) en het Amazonegebied inpikken. Tegelijk wordt verzet van inheemse volkeren, van landlozen en kleine, familiale boeren gecriminaliseerd. De ‘bala’-president zorgde er meteen voor dat grootgrondbezitters zich mogen bewapenen en schieten, naar analogie van één der oneliners van de president: ‘Een agent is maar een agent, als hij iemand doodschiet.’

Sinds zijn aantreden werden er 200 nieuwe pesticiden aanvaard, waarvan een groot aantal extreem giftig zijn. Het merendeel gaat om pesticiden die in Europa verboden zijn, maar die via de internationale handel op ons bord en in ons lijf terecht komen. Om nog maar te zwijgen van de lijven van de Brazilianen: schoolkinderen, burgers in de steden en familiale (bio)boeren en inheemsen op het platteland. We spreken voor alle duidelijkheid van fazenda’s tussen de 2000 à 150.000 hectare monocultuur soja, katoen of suikerriet. Het gif wordt rijkelijk vanuit vliegtuigen gesproeid. Bij de minste wind komt het bijvoorbeeld op kinderen in scholen terecht.

Of neem nu de Xingu, het grootste gebied in Cerrado en Amazonië, waar 17 volkeren proberen te overleven. Ze worden niet alleen bedreigd door op grond beluste sojaboeren. Nee, het immense gebied is volledig omsingeld door monocultuur soja in dienst van de Europese en Chinese agro-industrie. Alle rivieren die de Xingu binnenstromen ontstaan midden de sojawoestijnen. Het water is vergiftigd met pesticiden en zware metalen. De índios zwemmen, drinken en maken hun eten met dit extreem vervuilde water. Hoe zit het nu met de EU en de mensenrechten aan de overkant van de oceaan?

Moeten onze boeren boeten voor gulzigheid Duitse auto- en chemie-industrie ?

En… hoe zit het met ons landbouwmodel in de Europese Unie? Welke familiale boer(in) kan er concurreren tegen een Braziliaans bedrijf met 80.000 hectare? Wat met onze rundveehouders die nu al met ‘onderprijzen’ zitten, als 99.000 ton extra rundvlees wordt geïmporteerd?

Wat met de sanitaire eisen die we onze boeren hier opleggen, terwijl er 180.000 ton aan Braziliaans kippenvlees onze nu al oververzadigde markt gaat overspoelen? Het is algemeen geweten dat het antibioticagebruik in de Braziliaanse megastallen vele malen groter is dan in onze contreien?

Blijkbaar moeten onze boeren gaan boeten voor de gulzigheid van de Duitse auto- en chemie-industrie. Mercedes, Volkswagen, BMW, Bayer en uiteraard andere Europese bedrijven die hun lobbybureaus in Brussel hebben. Bayer rijfde Round-up van Monsanto binnen. Round-up dat rijkelijk vanuit vliegtuigen gespoten wordt. Brazilië is al 10 jaar wereldkampioen in het gebruik van gif per inwoner. Tegelijk heeft Bayer tal van geneesmiddelen. Als de Brazilianen ziek worden van het gif, kunnen ze naar de apotheken die ze op elke hoek van de straat vinden. Monsanto was voor Braziliaanse sociale bewegingen de baarlijke duivel. Dat wordt nu geneutraliseerd door het Braziliaanse gezegde: ‘Wat Bayer doet, is goed’.

De overeenkomst moet nog geratificeerd worden door het Europees Parlement en de nationale parlementen. Mogen we hopen dat er nog het nodige vuurwerk wordt gemaakt?

Luc Vankrunkelsven

(Auteur van diverse boeken over het thema. Het laatste werk luidt: ‘De kikker die zich niet laat koken. Klimaat in beweging.’)