Extreemrechts terrorisme is terug van nooit weggeweest. We beseffen allen dat we met de aanslagen zoals in El Paso die de krantenkoppen halen slechts het topje van de ijsberg zien. De Duitse inlichtingendiensten rapporteerden in 2016 1600 extreemrechtse gewelddaden, ongeveer een verdubbeling ten opzichte van het jaarlijks gemiddelde tussen 2010 en 2013.

Anderzijds verbaast het niemand dat extreemrechts uiteindelijk eindigt in geweld. Waar het begint is voor velen minder duidelijk.

Het Nederlands Ministerie van Justitie en Veiligheid ziet als kern van extreemrechtse formaties dat deze nadruk leggen op het onderscheid tussen het ‘eigene’ en het ‘vreemde’. En "kenmerkend voor extreemrechtse formaties is dat deze afbakening van het ‘eigene’ en het ‘vreemde’ altijd in het hart van de ideologie zit én altijd een etnisch aspect kent."

Recent onderzochtmen aan Ugent het extreemrechts gedachtengoed onder Vlaamse jongeren met als conclusie "Hoe hoger de superioriteitsgevoelens en hoe hoger etnocentrisme, hoe hoger de tolerantie ten aanzien van extreem rechts geweld." en "Superioriteit blijkt het grootste effect te hebben op tolerantie ten aanzien van extreem rechts geweld."

In feite gaat het dus over racisme. Racisme is het idee dat groepen van mensen gerangschikt kunnen worden als superieur en inferieur ten opzichte van elkaar. Zoals vroeger een druppel niet-blank bloed genoeg was om iemand niet-blank te noemen en dus minderwaardig, zo verkondigt vandaag extreemrechts het gevaar voor de westerse cultuur als ze besmet geraakt met andere minderwaardige culturen. Of anders gesteld: racisme vertrekt van een mensbeeld waarin groepen van mensen wel beroep kunnen doen op fundamentele mensenrechten en andere groepen niet of minder. Dit mensbeeld is enerzijds het resultaat van maatschappelijke structuren (kolonialisme, slavernij, economische overheersing) en anderzijds de motivatie om dit in maatschappelijke structuren om te zetten.

Meteen verkrijgen we daarmee een belangrijk criterium om na te gaan waar onze samenleving opschuift in extreemrechtse richting.

Als mensenrechten niet langer universeel zijn en geldig voor alle mensen, dan doorbreken we een grens. Dat gebeurde bijvoorbeeld met het migratiepakt. Ooit heeft België zoals bijna alle landen de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens ondertekend. Daarmee gaf het te kennen dat ze omwille van de universele mensenrechten die aan elke individuele mens worden toegekend, in deze afstand doet van haar soevereiniteit. En dat ze dus bereid is om ter verantwoording geroepen te worden als er inbreuken worden vastgesteld. Het migratiepakt was hiervan de bevestiging. Twee Vlaamse partijen (Vlaams Belang en N-VA) vinden dat België dat niet mag ondertekenen en doorbreken daarmee de naoorlogse consensus over universele mensenrechten.

Andere voorbeelden zijn ondertussen in Europa snel te vinden. Zowel in Polen, Hongarije, Kroatiëen Italië zijn er regeringsmaatregelen met betrekking tot vluchtelingen genomen die ingaan tegen mensenrechten en vertrekken vanuit een racistisch mensbeeld. Zo kreeg in Italië de Lega, de partij van Salvini, een wetsvoorstel gestemd dat tot 1 miljoen euro boete voorziet voor boten die migranten redden.

Dergelijk beleid begint niet in het luchtledige. Kolonisering en westers imperialisme schiepen een cultureel archief met een hiërarchie van culturen en "rassen". Moslims worden al jaren systematisch geportretteerd als probleem of gevaarlijk. Mensen van kleur krijgen negatieve eigenschappen toegewezen zodat het gemakkelijk is hen te discrimineren. Racisme wordt in onze media regelmatig geminimaliseerd en genormaliseerd.

Figuren zoals Schild&Vriend aanvoerder Dries Van Langenhove kunnen zonder duiding hun racistische ideeën spuien. Bij de VRT krijgen Filip Dewinter (De Zevende Dag), Gerolf Annemans (Terzake) en Jean-Marie Dedecker (De Afspraak) de microfoon als experten om commentaar te geven nadat een extreemrechtse terrorist 51 mensen in twee moskeeën in Nieuw-zeeland vermoordde.

Op sociale media voeren allerhande nieuwrechtse groeperingen campagnes tegen "omvolken", "de westerse beschaving die in gevaar is ", "de vluchtelingen die het Westen overspoelen" en voor "de superioriteit van het blanke ras"...

Het belangrijkste probleem zit wel bij de overheid en bij een aantal politieke partijen.

In Vlaanderen kreeg Vlaams Belang, wiens vertegenwoordigers racisme verkondigen, lang een voorkeursbehandeling in onderhandelingen voor de Vlaamse regering.

Ook het discours van prominente woordvoerders van N-VA getuigt van racistische ingesteldheid. Zoals vroeger in de VS een druppel niet-blank bloed genoeg was om iemand niet-blank te noemen en dus minderwaardig, zo verkondigt vandaag extreemrechts het gevaar voor de westerse cultuur als ze besmet geraakt met andere minderwaardige culturen.

Maar vooral is er een beleid dat structureel racisme toelaat op belangrijke maatschappelijke terreinen als woningmarkt, werkgelegenheid, onderwijs, ... Elk wetenschappelijk onderzoek toont aan dat racisme een belangrijke oorzaak is van discriminatie op deze terreinen.

Racisme krijgt daarmee vrij spel. Men hoeft geen aanhanger te zijn van extreemrechts om racistische gevoelens te kennen. We zijn allen getraind in racisme. We moeten allen ont-trainen.

Racisme zit wel in de kern van extreemrechts. Extreemrechts zonder racistische component bestaat niet. En mensen met migratieachtergrond, moslims, gekleurde mensen, ... zijn de eersten die geviseerd worden door extreemrechts. En zij zijn ook diegenen die dagelijks racisme ondervinden, ook van mensen die niet extreemrechts zijn. Zich kanten tegen extreemrechts veronderstelt dus minstens een solidaire, antiracistische praktijk. Een strategie tegen extreemrechts moet ook vandaaruit vertrekken.

Bron: https://www.anti-racisme.be/nl/racisme-leidt-naar-extreemrechts