“Lieve kinderen, velen zullen deze uitbraak van het Coronavirus COVID-19 niet overleven. Hier een soort testament aan jullie en aan de mensheid. Dat er in de wereld al een lange tijd heel wat steeds schever aan het lopen is, wisten jullie al. Een minuscuul organisme is er op heel korte tijd in geslaagd om heel bruusk stokken in de wielen te steken van onze dolgedraaide wereld. Misschien was dit eens nodig, want een hele hoop andere alarmsignalen hebben tot nu toe niet echt geresulteerd in een drastisch herdenken van alles wat er scheef zit. We hopen dat jullie generatie die lessen massaal wel trekt.

We zijn als familie steeds wat scheef bekeken omdat wij ons steeds zo veel als mogelijk hebben verzet tegen de mainstream dwaasheid van een eeuwige groeidwang van consumptie en competitie. Ja, het lijkt bijna een teken aan de wand dat het vliegreizen en skivakanties zijn die voor een massale verspreiding van het huidige virus wereldwijd gezorgd hebben – twee van de exponentieel groeiende nodeloze excessen van de meest verwende klasse waar we jullie nooit aan hebben laten meedoen. Nochtans heeft dit virus ons ook verrast, alles wees erop dat de klimaatontwrichting veel sneller voor een plak in het gezicht zou zorgen van het mens”dom”. Een paar droge lentes en zomers in onze regio volstonden blijkbaar nog niet om de nikkel te laten vallen, evenmin als het groeiend aantal abnormale stormen en bosbranden wereldwijd.

Of als het niet de klimaatontwrichting was, dan was het wel één van de andere “neveneffecten” van het kapitalistisch dogma dat momenteel de wereld in zijn wurggreep houdt, die ons binnenkort met onze kop massaal tegen de muur had doen lopen: de onzinnige geldbubbel die steeds maar groeit en al vele malen groter is dan alles wat er op de aarde te kopen is, of eerder nog de toenemende ongelijkheid die ingebakken zit in het systeem: in het competitieve kapitalistisch systeem kan je maar rijker worden als andere mensen armer worden; dat botst tegen ons rechtvaardigheidsgevoel; maar dat zorgt ook voor heel gevaarlijke situaties omdat een groeiend aandeel van de wereldbevolking steeds minder heeft, en op den duur ook niks meer te verliezen heeft – enkel nog een leven te winnen heeft door agressief de rijkdom in te pikken van een bovenklasse die zich heeft verrijkt op de rug en op de grondstoffen van de onderklasse. Ja, velen van die onderklasse gaan kapot aan ziektes wegens onderbescherming, plegen zelfmoord van miserie, worden vermoord als ze zich verzetten of gaan ten onder aan de verwoesting van hun leefgebied (ook door klimaatverandering – waar ze zelf nauwelijks aan bijdragen), maar het is wereldwijd zo scheef aan het trekken dat eerder vroeg dan laat het vuur eens aan de lont gaat – wereldwijd. Iets als de gele hesjes of als terreuraanslagen, maar dan veel fundamenteler.

Nu is het dus één virus dat er even de rem op zet. Dat virus doet ons systeem wereldwijd fundamenteel pijn, maar binnen twee, drie jaar is het slechts een nare herinnering. Maar die andere dreigingen zijn daarmee niet weg, dus laten we van deze crisisperiode gebruik maken om ons te bezinnen. We zien een aantal positieve en een aantal negatieve dingen in deze lockdownperiode. Kijk rondom je, en je ziet dat het dezelfde egoïsten zijn die zich eerder al geen vragen stelden bij de impact van hun gedrag op de anderen, die ook nu weer zich niks aantrekken van de noodzakelijke maatregelen en daardoor anderen – vooral zwakkeren – in gevaar brengen. “Lockdownparty” als nieuw modewoord voor het kortzichtig egoïsme dat onze “samen-leving” verziekt. Terwijl we net nu in deze tijden moeten denken in termen van “wij(, samenleving)”, in plaats van “ik (en mijn drank- en drugsmaten)” – om toch nog dat laatste restje beschaving te behouden waar we wél terecht trots mogen op zijn.

De (vooral) “zachte” sectoren die zich inzetten voor de anderen worden nu overbevraagd. Pas nu wordt hun waarde duidelijk, ook voor de haviken die er jarenlang op bespaard hebben en die er de andere virussen van competitie, besparingen en winstmaximalisatie hebben binnengebracht. We zijn vandaag 28 maart, de Verenigde Staten zijn sinds gisteren de natie met het grootste aantal bevestigde Coronabesmettingen – en verhoudingsgewijs de slechtst uitgebouwde gezondheidszorg. Wat de gezondheidszorg nodig heeft, kinderen, is niet een applaus of een dankuwel, neen, geen barmhartigheid, maar een structurele basis van solidariteit. Dat vereist een andere visie op de maatschappij en op wat waardevol is.

Alle megafeesten en -happenings en vrijwel alle winstgevende luxesectoren liggen nu op hun gat. Velen dromen ervan om na de lockdown opnieuw de oude luxe-excessen zo snel mogelijk weer op te pakken: feesten, reizen, shoppen olé! En dan staan we binnen de kortste keren voor de volgende crisis, die nog harder zal toeslaan want onze weerbaarheid wordt steeds kleiner. Ons wereldsysteem wordt steeds fragieler, wordt steeds verder uitgekleed en een dwaze rijke (hoofdzakelijk westerse) minderheid weigert dat in te zien en fuift liever blind verder tot aan de volgende catastrofe.

Toch zien we in deze tijden ook voorzichtig hoopvolle signalen. In onze onmiddellijke omgeving zien we drastisch minder auto’s. Eindelijk kunnen we eens wandelen in de buurt zonder dat de uitlaatgassen constant op onze adem pakken. De lucht is eens echt blauw, zonder vliegtuigstrepen. Die verhalen hadden jullie al gehoord van ons, in onze kindertijd, nu kunnen jullie het zelf eens meemaken en de pracht ervan zien. Het is ook overal veel stiller, veel rustiger. De gejaagdheid lijkt grotendeels weg uit het dagelijkse leven. Heel positief is dat we nu kunnen genieten van de rust. We kunnen elke nacht met het raam open slapen zonder wakker te moeten liggen van storende geluiden. Alsof mensen nu beseffen dat een goede nachtrust een essentiële voorwaarde is voor een goede weerstand. Hopelijk blijft daar iets van hangen als de lockdown-maatregelen versoepeld worden.

Wat nu volledig op zijn gat ligt, en daar was het dringend tijd voor, is zowat alles dat met “massa” begint: massatoerisme, massa-evenementen, massaconsumptie. Nu dat allemaal noodgedwongen wegvalt, kunnen mensen weer oog krijgen voor het genieten van eenvoudige, kleine, mooie dingen. Weg consumptiedwang, weg elkaar overtroeven met steeds meer nieuwe en dure dingen en steeds verdere reizen. Ook dure auto’s maken geen indruk meer tegenwoordig want je mag nergens meer naartoe rijden. Jullie slaken samen met ons een zucht van verlichting. We hopen dat er iets van dat alles blijft hangen.

Ook politiek-maatschappelijk verandert er wat, helaas niet altijd ten goede, maar toch durven we ook hier een aantal positieve tendenzen onder de aandacht te brengen. “Winst maken” en concurrentie staan eens niet bovenaan het politiek-economische prioriteitenlijstje, integendeel: het wordt duidelijk dat samenwerking noodzakelijk is om deze nieuwe bedreiging het hoofd te bieden. Dit is een verderzetting van een tendens die zich al op verschillende plaatsen wereldwijd aan het manifesteren was: het neoliberalisme wordt hopelijk ook door dit virus geveld. Een ander fenomeen dat hierop duidt is de huidige duidelijke nood aan een sterke overheid. Waar het de laatste jaren bon ton was om “de overheid” af te bouwen, verlangt iedereen nu weer een sterke overheid om ons door de problemen heen te loodsen. En in deze tijden wordt ook het belang van een sterke sociale zekerheid, ons solidair vangnet in geval ziekte, werkloosheid, arbeidsongeschiktheid, pensioen etc. weer heel duidelijk. Met dank aan de vakbewegingen die deze meer dan honderd jaar geleden hebben beginnen uitbouwen. Onze sociale zekerheid en onze nog relatief goed uitgebouwde openbare diensten maken een wereld van verschil in de overlevingskansen, ook financieel, die wij hebben tegenover bijvoorbeeld de inwoners van de Verenigde Staten. Neoliberale ideologen trachten die zekerheid en die overheid af te breken en in winstgevende bedrijven om te zetten, die de winsten binnenrijven en de kosten en de verliezen voor de maatschappij laten. Leer eruit dat je de huidige machthebbers steeds in vraag moet stellen. Macht corrumpeert. Lees Chomsky.

In tijden als deze wordt onze vrijheid noodzakelijk ingeperkt. Onze vrijheid om massaal te consumeren en om massaal te reizen inperken kan alleen maar deugd doen aan de wereld. Het virus zorgt er nu ook voor dat onze lokale bewegingsvrijheid en onze vrijheid om met anderen in interactie te treden wordt ingeperkt. Dit is vooral om de meest kwetsbaren onder ons te beschermen. Zo leren we aan de lijve dat onze vrijheid ophoudt waar die van een ander begint. Wij beperken vrijwillig onze vrijheid om de anderen een grotere kans te geven om deze crisis te overleven. Voor de klimaatontwrichting wordt net hetzelfde van ons gevraagd, maar dan enkel op vlak van consumptie en reizen. Als je zorg wilt dragen voor de ander, begin je met geen schadelijke dingen te doen. Ahimsa.

Het virus leert ons dat nu meedoen aan massa-evenementen asociaal is. We hopen dat, eens er meer intermenselijke contacten worden toegelaten, meer waardering komt voor kleinschalige, lokale initiatieven. Het hoeft helemaal niet ver en groot te zijn om mooi te zijn. Helaas is jullie kleinschalige straatanimatie nu ook verboden, net als bejaarden verblijden met een muzikaal optreden in hun woonzorgcentrum. De wereld zou stukken mooier - en veiliger!- zijn als genieten beperkt bleef tot dit soort kleinschalig gevend-zorgend genieten met een lage ecologische voetafdruk. Leef verder langs dit pad, het is het duurzaamste en schaadt niet.

We hebben altijd mee geijverd voor een leefbare wereld voor iedereen, waarin het kleine en lokale belangrijker zijn dan de eeuwig groeiende consumptie, concurrentie en competitie. Maar blijf ook nu nog steeds hoopvol. Leer wel uit de lessen van deze pandemie dat een gezamenlijke heroriëntering naar onze idealen iedereen in de samenleving de beste kansen op een leefbare toekomst biedt. Dat is het waard om voor te leven. Niet geld (dat is na deze pandemie waarschijnlijk toch niets meer waard), of carrière, maar een zelfontplooiing ten dienste van de medemens en de wereld is het mooiste en het voldoeninggevendste. Wees niet gemakzuchtig, maar volg je diepe gevoel en je verstand, in essentie komen die bij hetzelfde uit. De essentie gaat niet om bezit of om consumeren, maar om zorg dragen voor het leven. We houden van jullie, en van de wereld. Draag deze liefde en deze inzichten verder uit. Jullie hebben het in je.

Papa en mama, 28 maart 2020”

Hartverwarmende groetjes,

Griet & co