"Ik denk niet dat er een nieuwe wereld komt, dat is blabla, we hebben dat in 2008 ook gehoord”. Zegt een Frans parlementslid aan Le Monde. “Er moet een ommezwaai komen van economie en samenleving”, zegt de PS bij ons. Zeer veel mensen zien in de coronacrisis het zoveelste bewijs van een failliet van het neoliberalisme. Een andere wereld is mogelijk, denken velen onder ons al jaren. Brengt de coronacrisis die ommekeer? Leidt dat tot demondialisering en meer gelijkheid?

Koffiedik
Er circuleren al veel scenario’s voor wat er nadien komt. Dat is voor een deel natuurlijk koffiedik kijken, we weten niet hoelang het duurt en hoe erg de samenleving zal getroffen zijn.

Het zal allicht niet meer zijn zoals voordien, de crisis heeft zeer veel mensen doen inzien dat de wereld niet goed raakt, Ook sommige politieke en economische machthebbers komen tot het inzicht dat het anders moet en kan, of zeggen althans dat het zo is. Maar wie zal het morgen, na de crisis, voor het zeggen hebben? Zal de wereld bevrijd zijn van Trump, Modi, Bolsonaro, Poetin, Erdogan, Orban, Mohamed Ben Salman en co? En van Goldman Sachs, Shell, Bayer, AB-Inbev……? Zullen de hedge funds, de speculatiefondsen, verzwonden zijn en de fiscale paradijzen verzwolgen zijn?

Wat in een deel van de wereld wel zal veranderen, de gezondheidszorg. In de meeste landen waren de gezondheidsdiensten niet of slecht voorbereid. Daar zal om het even welke overheid iets moeten aan doen. We kunnen er redelijk van uitgaan dat er een tijdlang meer respect zal zijn voor al wie in de medische en zorgsector werkt.

Er zullen meer investeringen komen in die sectoren, ziekenhuizen uitrusting, labo’s. Het zal wel moeten, dit is niet de laatste pandemie. Er zullen degelijke voorraden mondmaskers en geneesmiddelen worden aangelegd. Maar zullen al die personeelsleden in die sectoren bij ons en elders in de wereld beter beloond worden, zoals het nu in een golf van solidariteit wordt voorgesteld? Respect, dat moet meer zijn dan een eenmalige premie. Er zullen erg grote tekorten zijn op de begroting, de staatsschuld zal zowat overal gevoelig stijgen, de waarschuwingen van gezagsgetrouwe experts is dat er jaren van grote soberheid zullen volgen, en ook bij ons zeggen ze dat er langer zal moeten gewerkt worden – bij hoge werkloosheid.

Helden
Zullen de “helden” van vandaag uit de zorgsectoren loon naar werken krijgen? En wat met al die andere “helden van vandaag”, zoals het personeel van grootwarenhuizen en openbaar vervoer? Zullen die ondanks hun nu geroemd maatschappelijk belang daar ook naar verdienen? Dat zal alleen gebeuren daar waar ze voldoende georganiseerd zijn in en steun hebben van vooral vakbonden.

En wat met andere openbare dienstverlening? Het coronavirus zal wellicht het enthousiasme voor privatisering wat afremmen. De staat moet immers weer paraat zijn om vliegtuigmaatschappijen en luchthavens onder zijn vleugels te nemen. De staat moet net als bij de financiële crisis van 2008 zorgen dat het geld van de gemeenschap daarvoor gebruikt wordt. Alhoewel, na 2008 zijn het de daders, de schuldigen die met gemeenschapsgeld werden gered zodat ze weer konden herbeginnen als daarvoor, zodat we ook vóór corona toesloeg, er al een crisis in aantocht was.

Gemeenschapsgeld zal ook gebruikt worden om de koopkracht niet al teveel te laten zakken. Sommigen opperen dat we met de “lockdown” gemerkt hebben dat we gewoonlijk te veel uitgeven en overbodige dingen kopen. Lat ons soberder leven,, minder produceren en kopen is goed voor zuiverder lucht en tegen klimaatopwarming. Dergelijk discours is koren op de molen van politieke en economische machthebbers die het handhaven van de ongelijkheid mooi willen inkleden – sober leven ten bate van milieu en klimaat. Eéngrote oplichterij.

Of komt er een beleid om de al decennia lang stijgende ongelijkheden om te buigen? Dat zou een volkomen nieuwe fiscaliteit inhouden. Een New Deal heeft alleen zin met een omgegooid fiscaal beleid. Begrijpelijk dat er in volle coronacrisis weinig wordt op ingegaan, nochtans zal dat een prioriteit zijn, anders worden de schulden die nu op de reeds bestaande worden opgestapeld, alweer afgewenteld op het werkvolk, in de vorm van hogervermelde soberheid. Een fiscale ommekeer is prioritair, maar kunnen we dat verwachten van Trump, Johnson, Macron, Merkel, Rutte, Wilmet, De Wever?

Soeverein
Na corona komt er grotere solidariteit tussen de naties om gezamenlijk dergelijke uitdagingen aan te kunnen? Wat zien we in de praktijk: America First!, Donald Trump heeft dat tot het uiterste doorgedreven met het kapen van ladingen mondmaskers bestemd voor Europa. Die roof staat symbool voor de slechte Transatlantische betrekkingen.

Aan Europese kant steken de nieuwe soevereinisten de kop op, met de Franse president Emmanuel Macron voorop. We moeten meer op eigen benen staan, zegt Macron, soeverein zijn op vlak van bij voorbeeld maskers, ander medisch materiaal en geneesmiddelen. De mondialisering van de productie heeft haar tol geëist.

Krijgen we dan een de-mondialisering en relocalisaties? Die tendens is wel al een tijdje bezig, de Chinese economie richt zal steeds meer op de eigen markt dan op de uitvoer. Ook Chinese ondernemingen zelf zijn naar landen met goedkopere arbeidskrachten verhuisd. Maar laten we die demondialiseirng met een korrel zout nemen.

Het gaat om meer dan mondmaskers en farmaceutische producten. Er wordt al een tijdje meer geproduceerd in de nabijheid van de markt, maar dat geldt ook voor China en de rest van de wereld. Men ziet verder dat vooral de diensten, drie kwart van de jobs in de EU, verder delocaliseren, bij voorbeeld in de banksector, de verzekeringen, boekhouding, informatica, rechtsbijstand. Gaan de nieuwe Eurosoevereinisten ook die activiteiten binnen de grenzen willen houden?

Zelfs indien ze dat zouden willen, ze het in de meeste gevallen niet kunnen. De grote multinationale ondernemingen lijden ook wel onder deze crisis, maar intussen zullen concurrenten door de crisis zijn uitgeschakeld en staan ze relatief sterker. Hun machtsposities zullen na de crisis niet uitgehold zijn, wel integendeel.

Klimaatschade
De coronacrisis heeft er ook veel mensen bewust van gemaakt dat die crisis mee te wijten is aan de manier waarop aan landbouw wordt gedaan, aan de verdere ontbossing, aan de klimaatverandering.

Wie gaat na de crisis die zaken aanpakken? Landbouw is wereldwijd meer en meer agrobusiness, een landbouwindustrie onderhevig aan dezelfde mechanismen als andere industrieën, met als centraal oogmerk: de grootst mogelijke winst maken voor de onderneming en de aandeelhouders. Het zijn niet de projecten voor kleinschalige landbouw en de boerenwinkels die dat tij zullen doen keren. De klimaatacties dreigen het kind van de rekening te worden. Nu al klagen Europese politici over de druk van lobby’s om “gezien de zware gevolgen van de coronacrisis, de regels inzale CO2 uitstoot tijdelijk te versoepelen”.

Gaan we dan terug naar de toestand van voor de crisis? Niet helemaal natuurlijk, maar als de machtsverhoudingen dezelfde blijven, wat zou er dan grondig gaan verschillen? In 2008 werd toch ook gezegd dat het nooit meer zou zijn zoals daarvoor, maar op IJsland na bleven de schuldigen zitten. Zal Goldman Sachs na deze crisis anders zijn dan ervoor? Zal het IMF het ideologische roer omgooien?

Mondiaal

Er waren inderdaad voor de crisis wereldwijd massabewegingen tegen sociaal onrecht, tegen de grove ongelijkheden, maar ze beleven hoe dan ook lokaal, begrensd. Om tot een daadwerkelijke ommekeer te komen waarover nu wordt gedroomd, is een internationaal elan nodig. Kunnen we hopen dat het verlangen naar een andere betere wereld en de woede die opborrelt sterk genoeg worden om dat af te dwingen?

De tegenstand is groot en sterk, er is :meer nodig dan kleinschaligheid om verandering af te dwingen. Het bewustzijn dat het zo niet verder kan, is vandaag groot, maar het zijn niet de G7 of de G20 die de nieuwe wereld zullen brengen, zoals ze dat na 2008 ook niet deden. Wereldwijde sociale rechtvaardigheid staat niet op hun agenda.

Het Wereld Sociaal Forum lanceerde in 2001 wereldwijd dat “een andere wereld mogelijk is”. Het Forum heeft echter, nu het zo nodig is, zijn slagkracht verloren. Misschien dat de internationale vakbeweging wakker schiet voor actie op mondiale schaal en dat de vele sociale bewegingen alom de handen in elkaar slaan om een andere wereld af te dwingen. Het neoliberale kapitalisme zal immers niet vanzelf in elkaar storten, dat heeft 2008 ons wel geleerd.

Bron:http://www.uitpers.be/artikel/2020/04/08/nieuwe-wereld-meer-dan-blabla/